Xorazm viloyat pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Pedagogika , psixologiya, maktabgacha va

boshlang`ich ta`lim kafedrasi

katta o`qituvchisi Raximova Intizor

Sinf : 1- sinf

Fan: “Atrofimizdagi olam”

Mavzu:	Bizning bog`
Darsning nomi:	Yosh bog`bonlar
Darsning maqsadi:	Atrofimizdagi olam, tabiat, inson va tabiat o`rtasidagi bog`liqlikni haqida tushuncha berish ekologik ,nafosat tarbiyalarining shaklanishiga e`tibor berish O`quvchilarga O`zbekistonda yetishtiriladigan mevalar va ularni inson hayotidagi o`rni, mevali va manzarali daraxtlarni parvarish qilish haqida tushuncha berish
Dars mazmuni:	Bog`, ko`chatlarni parvarish qilish, yerga ishlov berish, yurtimizda yetishtiriladigan mevali daraxtlar haqida ma`lumot berish
Dars turi:	Yangi bilim beruvchi
O`quv jarayonini tashkil etish tehnologiyasi:	Shakl: individual va jamoada ishlash Metod: bahs-munozara, guruhda ishlash, individual ishlash Vosita: mevalarning o`zi yoki rasmlari Usul: “Kim ko`p meva teradi?”, “Sirli qop”, “Bo`lishi mumkin emas!” didaktik o`yinlari, “Birinchisi, ikkinchisi…(yettinchisi ortiqcha)” metodi Nazorat: o`z-o`zini nazorat qilish, guruh ichida nazorat, ustozning nazorati. Baholash: individual, o`z o`zini baholash. Uyga vazifa: mevalar va ularning shifobaxsh xususiyatlari haqida ma`lumot to`plash, mevali daraxtlar barglaridan gerbariy tayyorlash
Dars bosqichlari va dars taqsimoti:	I. Tashkiliy qism –3 daqiqa II. O`tiladigan yangi mavzuni takrorlash –5 daqiqa III. Yangi mavzu asosidagi interfaol metodlar – 30 daqiqa IV. Bahs-munozara – 5 daqiqa V. Darsga yakun yasash – 2 daqiqa
Kutiladigan natijalar:	O`qituvchi	O`quvchilar
	Ona tabiatga muhabbat uyg`otish, mehnatsevarlikni rag`batlantirish	Tabiat ne’matlariga oqilona munosabatda bo`lish, daraxtlarga ozor yetkazmaslik, parvarish qilish va ko`paytirish haqida ma’lumotga ega bo`lish
Kеlgusi rеjalar:	Maktab hovlisidagi bog` va uni tozaligi borasida mas’uliyatni shakllantiradi	Maktab hovlisidagi mevali va manzarali daraxtlarni ko`paytirish, parvarish qilishga hissa qo`shadi

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: Sinfning darsga tayyorgarligi va davomati aniqlanadi.

O`tilgan mavzuni takrorlash:

O`qituvchi o`tigan mavzuni og`zaki usulda so`raydi. O`z qishlog`i (shahri) tabiati haqidagi o`quvchilarning uyda ishlab kelgan rasmlarini doskaga iladi.

Yangi mavzu bayoni:

Ortiqchasini toping:

Olma

Behi

Sabzi

Shaftoli

Uzum
O`qituvchi o`quvchilarni juftliklarga biriktirib, ularga oldindan tayyorlab qo`yilgan (“Birinchisi, ikkinchisi…(yettinchisi ortiqcha)” metodi asosidagi kartochkalar) tarqatmalarni beradi:

Ortiqchasini toping:

Gilos

O’rik

Nok

Kartoshka

Olxo’ri

Ortiqchasini toping:

Anor

Behi

Lavlagi

Gilos

Shaftoli

O`quvchilar mavzuga oid bo`lmagan tushunchani ro`yxatdan ajratib tashlashadi. Ushbu metod asosida o`quvchilarda mevalarni sabzavotlardan farqlay bilish ko`nikmasi rivojlanadi.

Topshiriqni o`quvchilar juftliklarda ishlab izohlashadi. Topshiriqni boshqalarga qaraganda oldinroq bajargan juftliklarga olma, nok, anor shaklidagi rag`bat kartochkalari beriladi.

Keyin “Sirli qop” didaktik o`yini o`tkaziladi. Ushbu o`yinga sinfdagi ko`ngilli o`quvchilar taklif qilinadi. Doskaga chiqqan o`quvchining ko`zlari bog`lanadi. Unga ko`zi bog`li holda qopdagi mevalardan birini tanlab olish va uni paypaslab ko`rib nomini aytish lozimligi tushuntiriladi.

Qopning ichiga meva va sabzavotlarning turli xillaridan solib qo`yish mumkin.

O`yinda kamroq yanglishgan o`quvchi g`olib chiqadi. O`quvchinig har bir to`g`ri javobidan keyin sinf jamoasi qarsak chalishadi.

O`qituvchi darslikning 44-sahifasidagi yangi mavzu bilan o`quvchilarni tanishtiradi. Rasm asosida suhbat olib boriladi.

Oquvchilarni yanada faollashtirish va fikrlash qobiliyatini o`stirish maqsadida “Kim ko`p meva teradi?” didaktik o`yini tashkil qilinadi. Har bir qatordan bittadan o`quvchi taklif qilinadi. O`quvchilar stol ustida orqasiga aylantirib qo`yilgan rasmlar ichidan mevalar rasmini topib, qo`lidagi qutichaga solishadi. Ushbu o`yinni o`tkazishda tayyor yoki qo`lda ishlangan rasmlardan foydalaniladi. Qaysi o`quvchi ko`proq “meva” tersa, rag`batlantiriladi.

Yangi mavzuni mustahkamlash:

O`quvchilarga mavzu yuzasidan savollar beriladi:

Ko`chat nima?

Daraxtlar qanday parvarish qilinadi?

Gulzor va bog`ni qanday farqlay olamiz?

Mevalardan nimalar tayyorlanadi?

Dars yakunida o`qituvchi tomonidan tayyorlab qo`yilgan “Bo`lishi mumkin emas!” didaktik o`yini asosidagi matn o`qiladi. O`ituvchi har bir jumlani tugatishi bilan o`quvchilar munosabat bildirib borishadi.

Bog`da

Bizning bog`imiz anhor yoqasida joylashgan (bo`lishi mumkin). Bog`da sabzi, karam, sholg`om kabi mevali daraxtlar bor (bo`lishi mumkin emas). Yong`oq daraxtini 8 yashar ukam to`qqiz yil oldin ekkan (bo`lishi mumkin emas). O`tgan yili terak daraxtidan bir qop hosil oldik (bo`lishi mumkin emas). Maktabdan bo`sh vaqtlarimda bog` ishlariga bobomga yordamlashaman (bo`lishi mumkin).

Javoblarning tog`ri yoki noto`g`riligi borasida bahs-munozara o`tkaziladi. O`quvchilarning fikrlsh qobiliyati oshadi.


Darsning yakuni:

Darsda faol qatnashgan o`quvchilar baholanadi. Qatorlarning faolligini aniqlash uchun doskaga ilingan daraxtlardan foydalaniladi. Har bir qator dars davomida yig`ilgan mevalarni daraxtga ilishadi. Eng ko`p meva bergan daraxt “egalari” (qator) darsning g`olib qatori deya e’lon qilinadi. Uyga vazifa sifatida daraxt barglaridan gerbariy tayyorlash, mevalarning shifobaxsh xususiyatlari haqida oila a’zolarida ma’lumot to`plash kerakligi uqtiriladi. “Bog’” mavzusida rasm ishlash topshiriladi.

Bobojonov Azamat

Ta’biiy va aniq fanlar ta’limi kafedrasi

o`qituvchisi

Darsning tехnоlоgik xaritasi

MAVZU: NATURAL SONLARNI QO`SHISH VA UNING XOSSALARI. TAYANCH SO`ZLAR: natural sonlar, musbat son

MAVZUNING QISQACHA TA`RIFI: Natural sonlarni qo`shish va uning xossalari

O`QUV JARAYONINI AMALGA ОSHIRISH TЕХNОLОGIYASI: Mеtоd: “Klasster” Shakl: aralash. Vоsitalar: vidеоprеktоr. Nazоrat: savоl-javоb. Bahоlash: rag`batlantirish.

DARS /AMALIYOT/NING MAQSAD VA VAZIFALARI:

MAQSADLAR: Ta`limiy: O`quvchilarni ko`p xonali natural sonlarni qo`shish va qo`shish qonunlari bilan tanishtirish. Tarbiyaviy:O`quvchilarni matematika faniga bo`lgan qiziqishlarini oshirish. Buyuk allomalarga o`xshash ezgu niyatli insonlar bo`lib yetishishlariga undash. Rivоjlantiruvchi:O`quvchilarga ko`p xonali natural sonlarni qo`shishni erkin bajara olish, qo`shish qonunlaridan misollar yechish jarayonida foydalana olish ko`nikmalarini hosil qilish, mustaqil fikrlarga o`rgatish.

KUTILAYOTGAN NATIJALAR:

Dars /amaliyot/ yakunida o`quvchi biladi (Bilim): ko`p xonali natural sonlarni qo`shish va qo`shish qonunlarini biladi. Dars /amaliyot/ yakunida o`quvchi tushunadi (Ko`nikma): natural sonlarni qo`shish va qo`shish qonunlarini masalalarga qo`llashni tushunadi. Dars /amaliyot/ yakunida o`quvchi bajara оladi (Malaka): fоrmulalarni qo`llab, misоl va masalalarni bajara оladi.

DARS JARAYONI VA UNING BОSQICHLARI
ISHNING NОMI	BAJARILADIGAN ISH MAZMUNI	VAQT
1-bоsqich: Tashkiliy qism	Salоmlashish. Davоmatni aniqlash.	3 min
2-bоsqich: Rеflеksiya. Ehtiyojlarni aniqlash.	Mustahkamlash.	7 min
3-bоsqich: Yangi mavzu bayoni	Innоvatsiоn usul.	20 min
4-bоsqich: Mustahkamlash	Intеrfaоl usul.	10 min
5-bоsqich: Bahоlash. Dars yakuni.	Rag`batlantirish. Хulоsa.	3 min
6-bоsqich: Uyga vazifa	Uyga vazifa bеrish.	2 min

Sana:

Sinf: 5-sinf

Fan: Matematika

MAVZU: Natural sonlarni qo`shish va uning xossalari.
Maqsad: Darsni DTS talabi asosida o`tish

Ta`limiy maqsad O`quvchilarni ko`p xonali natural sonlarni qo`shish va qo`shish qonunlari bilan tanishtirish;

Tarbiyaviy maqsad: O`quvchilarni matematika faniga bo`lgan qiziqishlarini oshirish. Buyuk allomalarga o`xshash ezgu niyatli insonlar bo`lib yetishishlariga undash.

Rivojlantiruvchi maqsad: O`quvchilarga ko`p xonali natural sonlarni qo`shishni erkin bajara olish, qo`shish qonunlaridan misollar yechish jarayonida foydalana olish ko`nikmalarini hosil qilish, mustaql fikrlarga o`rgatish.

Dars turi: yangi bilim

Dars usuli: noan`anaviy dars

Dars jihozi: tarqatmali materiallar, “ Klasster “, Ko`p xonali sonlar yozilgan plakatlar.

Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism.
   

O`qituvchi:

So`zlarning eng shirini

Ochiq aytay sirini.

Odob bo`lgin sharbatin

Qalb gavharin qimmatin.

Qo`l berib shu so`z bilan,

Dillar qulfin ochamiz

Aql nurin sochamiz.

Qaysi shirin so`z ekan?
O`quvchilar: Assalomu – alaykum!

O`qituvchi:

Bir haftada yetti kun,

Yetti kun-u, yetti tun.

To`gri ayting bolalar

Ayting bu kun – qaysi kun?
O`quvchilar: Juma
O`qituvchi:

Qani bolajonlarim

Mehri qaynoq, buloqlarim

Bugun hamma sog`lommi?

Darsga hamma tayyormi?
O`quvchilar:

Ustoz bizlar sog`lommiz

Darsimizga tayyormiz.
O`qituvchi: Bizning shiorimiz.
O`quvchilar:

Matematika kerak,

Har bir o`g`il va qizga

Aqlni va fikrni

Soladi yaxshi izga.
O`qituvchi: Aziz o`quvchilar! Siz o`tmishi buyuk xalqning farzandlarisiz. Ota-bobolaringiz bilan farhrlaningiz, ularni dunyo ma`rifatiga qo`shgan javohirlari bilan g`ururlansangiz arziydi. Matematika fanining rivojlanishiga hissalarini qo`shgan allomalardan kimlarni bilasiz?
O`quvchilar: Al-Xorazmiy, Al-Beruniy, Mirzo Ulug`bek, Al-Farg`oniy…

2. 
   O`tilganlarni takrorlash.
   

O`tilgan mavzuni so`zlash, Uyga berilgan misollarni yechilishini tekshirish va o`quvchilar bilan birga tahlil qilish.

3. 
   Yangi mavzu bayoni.
   

Natural sonlarni qo`shish.

Ma`lumki, biror natural songa 1 ni qo`shsak, bu sondan keyin keluvchi natural son hosil bo`ladi. Masalan; 5+1=6, 27+1=28, 999+1=1000

4 ga 3 ni qo`shish – 4 soniga 3 marta 1 ni qo`shish degani:

4+3=4+1+1+1=5+1+1=6+1=7

Bu qisqacha 4+3=7 deb yoziladi.
Bir-biriga qo`shiladigan sonlar – qo`shiluvchilar, qo`shiah natijasi esa yig`indi deb ataladi.
18 + 37 + 55

1-qo`shiluvchi 2-qo`shiluvchi yig`indi

Sonlarni qo`shish sonlar nurida tasvirlash mumkin. A(4) nuqtadan o`ng tomonga qarab 3 ta birlik. Kesmani yasaymiz vz B(7) nuqtani topamiz. Demak, 4+3=7
Natural sonlarni qo`shishning xossalari.
1. Qo`shiluvchilarning o`rnini almashtirgan bilan yig`indi o`zgarmaydi.

Qo`shishning bu xossasiga qo`shishning o`rin almashtirish qonuni deb ataladi.

1-misol: 6+3=3+6 chunki 6+3=9 va 3+6=9.
2. Songa ikki son yig`indisini qo`shish uchun, bu songa oldin birinchi qo`shiluvchini, song esa ikkinchi qo`shiluvchini qo`shish mumkin.
Bu xossa qo`shishning guruhlash qonuni deb ataladi.

2-misol: 5+(4+2)=(5+4)+2=11

3. Songa nolni yoki nolga sonni qo`shganda o`sha sonning o`zi hosil bo`ladi.
3-misol: 6+0=0+6=6
Odatda (4+7)+3 o`rniga 4+7+3 yoziladi. Agar yozuvda qavslar qatnashgan bo`lsa, qo`shish chapdan o`nga qarab birin-ketin bajariladi.
4. Har qanday natural sonni uning xona qo`shiluvchilari yig`indisi ko`rinishida tasvirlash mumkin.
4-misol: 78135=70000+8000+100+30+5 yoki 78135=7·10000+8·1000+1·100+3·10+5·1
Sinfdagi o`quvchilarni 3 guruhga ajratamiz va darsni misobaqa dars tarzida o`tkazamiz.
1-guruh Epchillar

2-guruh Zukkolar

3-guruh Bilimdonlar
1-shart. Darslikda berilgan 3-misolga har guruhdan bittadan o`quvchini chiqarib bittadan misol yechtiramiz. Qaysi guruh a`zosi oldni va to`g`ri ishlasa o`z guruhidan 2-o`quvchini chiqaradi. Ikkita misolni to`g`ri va oldin bajargan guruhga rag`batlantiruvchi geometrik shakllarni beriladi.
1-bo`lgan guruhga beshburchak,

2-bo`lgan guruhga to`rtburchak,

3-bo`lgan guruhga uchburchak.
№3

a) 4705+74573=79278

b) 46756+13248=60004

d) 60275+6017=66292

e) 3485+27341=30826

f) 34500+2602=37102

g) 23953+7066=31019
2-shart. 2-misol.

Har bir guruhdan 1 ta o`quvchi qatnashadi. Misollar sharning ichiga solinadi. O`quvchi chaqqonlik bilan sharni yorib misolni shartini tezroq bajarishi kerak.

Shart bajarilgandan keyin o`quvchilar rag`batlantiriladi.

3-shart: Dam olish daqiqasi.
Bu shartda “Klaster” usulidan foydalanamiz. Bunda 3 ta guruhning har biriga turli o`lchov birliklarini topib qo`yishi so`raladi. Masalan:

Shart bajarilgandan keyin o`quvchilar rag`batlantiriladi.

4-shart: Yig`indini qo`shiluvchilarga ajratish.Bu shartda konsentrik aylanalar yasalgan ko`rgazmali quroldan foydalanamiz.

Bu shartda yig`indi o`rtaga qog`ozga yozib qistirib qo`yiladi.

O`quvchilarga bir hil o`lchamda qirqilgan qog`ozlar tarqatiladi.

Ular shu qog`ozlarga 483 ni qo`shiluvchilarini yozib magnit yordamida ko`rgazmaga ilib qo`yadilar.
Har bir guruh ikkitadan misol tuzishi kerak.

Bu shartni oxirida ham o`quvchilarni rag`batlantirib, musobaqani yakunlaymiz.

Har bir guruhni yig`gan ballarini hisoblab g`olib guruhni aniqlaymiz.

Keyin o`quvchilarni baholab, quyidagi misralarni keltiriladi.

Eslatay qomusning durdona so`zin ,

Hisob - kitob ochmish aqlning ko`zin .

Matematika –fanlar podshosi ,

Har ish ,har soxada ko`rsatar o`zin.

Barcha jumboqlarga javob izlaymiz ,

Olam sirlarini bizlar yechajak !

Ilmu –marifatla bo`lmoq istaymiz

BizniVatan kutar ,kutar kelajak !

1. 
   Dars yakuni. Uyga vazifa 20-23 misollar.(65 –bet)
   

Bobojonov Azamat

Ta’biiy va aniq fanlar ta`limi kafedrasi

o`qituvchisi

Sana:

Sinf: 7-sinf

Fan: Geometriya

DARSNING TЕХNОLОGIK ХARITASI

MAVZU:QO`SHNI VA VERTIKAL BURCHAKLAR HAMDA ULARNING XOSSALARI. TAYANCH SO`ZLAR: qo`shni burchaklar, vertikal burchaklar.

MAVZUNING QISQACHA TA`RIFI: qo`shni va vertikal burchaklar.

O`QUV JARAYONINI AMALGA ОSHIRISH TЕХNОLОGIYASI: Mеtоd: “Jufliklarda ishlash” Shakl: aralash. Vоsitalar: vidеоprеktоr. Nazоrat: savоl-javоb. Bahоlash: rag`batlantirish.

DARS /AMALIYOT/NING MAQSAD VA VAZIFALARI:

MAQSADLAR: Ta`limiy: qo`shni va vertikal burchaklar hamda ularning xossalari haqida ma`lumot berish. Tarbiyaviy: o`quvchilarni vatanparvarlik ruhida ulg`ayishiga undash, milliy urf odatlarga hurmatda bo`lishlikka chorlash. Rivоjlantiruvchi: o`quvchilarni mustaqil fikrlash, o`z fikrini erkin bayon qilish ko`nikmalarini shakllantirish, geometrik bilimlarini kengaytirishga ko`maklashish.

KUTILAYOTGAN NATIJALAR:

Dars /amaliyot/ yakunida o`quvchi biladi (Bilim): qo`shni va vertikal burchaklar hamda ularning xossalarini biladi. Dars /amaliyot/ yakunida o`quvchi tushunadi (Ko`nikma): qo`shni va vertikal burchaklar hamda ularning xossalarini qo`llashni tushunadi. Dars /amaliyot/ yakunida o`quvchi bajara оladi (Malaka): fоrmulalarni qo`llab, misоl va masalalarni bajara оladi.

DARS JARAYONI VA UNING BОSQICHLARI
ISHNING NОMI	BAJARILADIGAN ISH MAZMUNI	VAQT
1-bоsqich: Tashkiliy qism	Salоmlashish. Davоmatni aniqlash.	3 min
2-bоsqich: Rеflеksiya. Ehtiyojlarni aniqlash.	Mustahkamlash.	7 min
3-bоsqich: Yangi mavzu bayoni	Innоvatsiоn usul.	20 min
4-bоsqich: Mustahkamlash	Intеrfaоl usul.	10 min
5-bоsqich: Bahоlash. Dars yakuni.	Rag`batlantirish. Хulоsa.	3 min
6-bоsqich: Uyga vazifa	Uyga vazifa bеrish.	2 min

Mavzu: QO`SHNI VA VERTIKAL BURCHAKLAR HAMDA ULARNING XOSSALARI.
Dars maqsadi: Darsni DTS talabi asosida o`tish

Ta`limiy maqsad: O`quvchilarga qo`shni va vertikal burchaklar haqida tushuncha berish. Qo`shni va vertkal burchaklarni xossalari bilan tanishtirish.

Tarbiyaviy maqsad: Qo`shni va vertikal burchaklarni hayotimizdagi ahamiyatini tushuntirish va ularni hayotga taqbiq etish.

Rivojlantiruvchi maqsad: O`quvchilarni qo`shni va vertikal burchaklar haqidagi bilim, malaka va ko`nikmalarini shakllantirishga ko`maklashish . Olingan bilimlarni misollar yordamida mustahkamlash.

Dars turi: yangi bilim

Dars usuli: noana’naviy dars

Dars jihozi: 7-sinf “Geometriya” darsligi, chizmalar chizilgan plakatlar, A4 formatli qog`oz

Darsdagi asosiy tayanch tushunchalar: qo`shni burchaklar, vertikal burchaklar, qo`shni va vertikal burchaklarni xossalari

Darsda o`quvchilar egallashi lozim bo`lgan bilim, ko`nikma va malakalar:

• 
  Qo`shni burchaklar ta`rifi ularni chizmada tasvirlash;
  
• 
  Qo`shni burchaklarni xossalarini masalalar yechishda qo`llash;
  
• 
  Vertikal burchaklar ta`rifi ularni chizmada tasvirlash;
  
• 
  Vertikal burchakning xossasi va uni isbotlash;
  
• 
  Vertikal burchaklarni xossalarini masalalar yechishda qo`llash;
  
• 
  Ikki burchak kesishganda hosil bo`lgan burchaklarni ajratish;
  

Darsning borishi:

1. Tashkiliy qism.

Salomlashish. Davomatni tekshirish. Zarur ko`rgazma qurollari va jihozlarni darsga tayyorlash.

2. O`tilganlarni takrorlash.

O`tilgan mavzularni takrorlashda matematik termin va chizmalardan foydalanamiz. Bunda ixtiyoriy bir o`quvchi chiqadi va sinfga qarab turadi. Orqada monitorda termen yoki biror chizma beriladi. Sinfdagi o`quvchilar bu termen yoki chizmaga ta`rif berishadi, doskaga chiqqan o`quvchi esa bu nima ekanligini topishi kerak.