Anahtar söZCÜkler/key words

--

ÖZ

Küreselleşme süreci, diğer birçok alanla birlikte, işgücü piyasalarını da etkilemektedir. Bu etkilerin araştırılması ve Türkiye'ye yansımalarının ortaya konulması büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla; öncelikle, küreselleşmenin ekonomik boyutu ele alınmış, Türkiye'nin küreselleşmenin neresinde olduğu saptanmaya çalışılmıştır. Daha sonra, işgücü piyasaları ile ilgili teorik bilgiler verilerek, küreselleşmenin dünya işgücü piyasalarına olan etkileri araştırılmıştır. Son olarak, küreselleşmenin Türkiye işgücü piyalarına yansımaları, diğer ülkelerle karşılaştırmalar yapılarak verilmiş ve gelecekle ilgili çıkarsamalarda bulunabilmek amacıyla trend analizi yapılmıştır.

ABSTRACT

The process of globalization together with other developments is affecting labor markets in the world. It is extremely important to investigate these effects and to reveal their reflections on Turkish labor market. With this in mind, this study primarily tries to analyze the economic dimension of globalization and determine where Turkey is positioned in this process. After giving some theoretical information about labor markets, the study endeavors to examine the effects of globalization on labor markets in the world. Finally, the effects of globalization on Turkey are examined and compared with other countries. In order to draw conclusions for the future, the study uses a trend analysis.
ANAHTAR SÖZCÜKLER/KEY WORDS
Küreselleşme : Globalization

İşgücü Piyasası : Labour Market

Esneklik : Flexibility

Ulus-Ötesi Şirketler: : Multinational Coorporations

Göç : Migration

İÇİNDEKİLER

ÖZ i

ABSTRACT i

İÇİNDEKİLER ii

ÇİZELGELER LİSTESİ vi

ŞEKİLLER LİSTESİ x

1. GİRİŞ xv

2. ARAŞTIRMANIN KAYNAKLARI, YÖNTEM ve TEKNİKLERİ xx

3. ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA xxi

3.1. KÜRESELLEŞME ve TÜRKİYE’NİN KONUMU xxi

3.1.1. Küreselleşme İle İlgili Tanım ve Kavramlar xxi

3.1.2. Küreselleşme Olgusunun Tarihsel Gelişimi xxix

3.1.3. Küreselleşme İle İlgili Çeşitli Bakış Açıları ve Tartışmalar xxxv

3.1.4. Küreselleşme Olgusunun Aktörleri xxxvi

3.1.4.1. Ulus-Ötesi Şirketler (Trans-National Corporations) xxxvi

3.1.4.2. Uluslararası Ekonomik ve Sosyal Kuruluşlar xli

3.1.4.3. Ulus-Devletler xlvi

3.1.5. Küreselleşme, Sermaye Akımları, “Çok Taraflı Yatırım Anlaşması (MAI)”, Mal Ticareti li

3.1.6. Küreselleşme Sürecinden Beklenen Yararlar liv

3.1.7. Ülkelerarası Gelişmişlik Düzeyi Farklılıkları ve Küreselleşme lv

3.1.8. Küreselleşmenin Getirdiği Sorunlar lviii

3.1.9. Küreselleşmenin Getirdiği Sorunlara Çözüm Önerileri lxiii

3.1.10. Küreselleşme ve Türkiye’nin Konumu lxvi

3.2. İŞGÜCÜ PİYASALARI lxxxiv

3.2.1. İşgücü Piyasaları İle İlgili Temel Tanım ve Kavramlar lxxxiv

3.2.1.1. İşgücü (Faal Nüfus) lxxxiv

3.2.1.2. İşgücü Arzı lxxxiv

3.2.1.3. İşgücü Talebi lxxxv

3.2.1.4. İşgücünün Serbest Dolaşımı 89

3.2.1.5. İşgücünün İkili (Dual) Yapısı 90

3.2.1.6. Endüstri İlişkileri ve Endüstri İlişkileri Sistemi 91

3.2.1.7. Formel ve Enformel İstihdam 92

3.2.1.8. Sosyal Diyalog 94

3.2.2. İşgücü Piyasasında Denge 95

3.2.3. İşgücü Piyasalarının İşleyişi 97

3.2.4. İşgücü Piyasası Analizleriyle İlgili Bazı Teoremler 98

3.2.4.1. Heckscher- Ohlin Teorisi 100

3.2.4.2. Heckscher-Ohlin Modelinden Çıkartılan Teoremler 101

3.2.4.3. Nitelikli İşgücü Teorisi 101

3.2.5. Emek Süreçlerinin Tarihsel Gelişimi 102

3.2.5.1. Emek Örgütlenişinde Bilimsel Dönem: Taylorizm 103

3.2.5.2. Emek Örgütlenişinde İkinci Bilimsel Aşama: Fordizm 104

3.2.5.3. Emek ve Teknolojinin Örgütlenmesinde Son Aşama: Esneklik 107

3.2.5.4. Yeni Üretim ve Emek Süreçlerinin Ortaya Çıkışında Etken Olan Gelişmeler 111

3.2.5.5. Esneklik Türleri 113

3.2.5.5.1. İşlevsel Esneklik 113

3.2.5.5.2. Sayısal Esneklik 114

3.2.5.5.3. Çalışma Sürelerinde Esneklik 115

3.2.5.5.4. Ücret Esnekliği 117

3.2.5.5.5. Uzaklaştırma Stratejileri 118

3.2.6. Farklı Üretim Örgütlenmesi Modellerinin İşgücü Açısından Anlamı 119

3.2.7. Endüstri İlişkilerinin Ana Karakteristiğindeki Değişimler 120

3.2.8. İşgücünün Ekonomideki Konumunda Meydana Gelen Değişimler 122

3.2.8.1. İşgücünün Sektörel Dağılımındaki Değişim 123

3.2.8.2. İşgücünün Mesleki Yapısındaki Değişim 124

3.2.8.3. İşgücünün Niteliksel Yapısındaki Değişim 125

3.2.8.4. İşgücünün Demografik Yapısındaki Değişim 126

3.2.8.4.1. İşgücünün Büyüklüğündeki ve Cinsiyet Yapısındaki Değişim 126

3.2.8.4.2. İşgücünün Yaş Yapındaki Değişim 129

3.2.9. Dünya İşgücü Piyasaları ve Küreselleşme 130

3.2.9.1. Küreselleşme, İşgücü Piyasaları ve Göç 134

3.2.9.2. Küresel ve Ulusal İşgücü Piyasaları 146

3.2.9.3. İşgücünün Uluslararası Hareketliliği ve İşlevi 149

3.2.9.4. Küresel İşgücü Piyasalarında Çeşitli Stratejiler 151

3.2.9.4.1. İşgücü (Arz Yönlü) Stratejileri 152

3.2.9.4.2. İşveren (Talep Yönlü) Stratejileri 152

3.2.10. Küreselleşme ve Sendikacılık 153

3.2.11. Uluslararası Çalışma Yaşamındaki Eğilimler 158

3.2.11.1. Dünyada İstihdam ve İşsizlik 160

3.2.11.2. Çalışma Süreleri 171

3.2.11.3. İşgücü Verimliliği 175

3.2.11.4. Ücretler ve İşgücü Maliyetleri 184

3.2.11.5. Dünya İşgücü Piyasalarındaki Diğer Ana Eğilimler 194

3.3. KÜRESELLEŞMENİN TÜRKİYE İŞGÜCÜ PİYASASINA ETKİLERİ 199

3.3.1. Araştırmada Kullanılan İstatistiksel Yöntem ve Teknikler 201

3.3.1.1. Zaman Serisi 201

3.3.1.2. Zaman Serisi Çeşitleri 202

3.3.1.3. Zaman Serisi Analizlerinin Amaçları 203

3.3.1.4. Zaman Serilerindeki Dalgalanmaların Nedenleri 204

3.3.1.4.1. Trend (Ana Eğilim) 205

3.3.1.4.2. Mevsim Dalgalanmaları 206

3.3.1.4.3. Konjonktür Dalgalanmaları 207

3.3.1.4.4. Tesadüfi (Rastlantısal) Hareketler 208

3.3.1.5. Trend Analizi 208

3.3.1.5.1. Seri-Yarısı Ortalamaları Yöntemi (Basit Grafik Yöntemi) 208

3.3.1.5.2. Hareketli Ortalamalar Yöntemi İle Trendin Bulunması 209

3.3.1.5.3. Trendin En Küçük Kareler Yöntemi İle Hesaplanması 209

3.3.1.6. İndeksler 210

3.3.2. Türkiye Nüfusunun Demografik ve Toplumsal Niteliklerindeki Değişim 212

3.3.3. Türkiye Ekonomisinde Yaşanan Değişim 216

3.3.4. Türkiye İşgücü Piyasasının Özellikleri 218

3.3.4.1. Türkiye’de İşgücü Talebi 219

3.3.4.2. Türkiye’de İşgücü Arzı 220

3.3.4.3. Türkiye’de İşgücüne Katılma Oranı 221

3.3.4.4. Türkiye’de İşgücü Miktarı ve Çalışma Çağındaki Nüfusa Oranı 224

3.3.4.5. Türkiye’de İstihdam Düzeyi ve İşgücüne Oranı 225

3.3.4.6. Türkiye’de İstihdamın Yapısı 225

3.3.4.6.1. Türkiye’de İstihdamın Sektörel Dağılımı 226

3.3.4.6.2. Türkiye’de İstihdamın Çalışanların Statüsüne Göre Dağılımı 226

3.3.4.6.3. Türkiye'de İstihdamın Meslek Gruplarına Göre Dağılımı 227

3.3.4.6.4. Türkiye'de İstihdamın Cinsiyet Bakımından Dağılımı 228

3.3.4.6.5. Türkiye'de İstihdamın Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 229

3.3.5. Küresel Çağa Uyum İçin Türkiye’nin Yapması Gerekenler 231

3.3.6. Avrupa Birliği ve Gümrük Birliği’nin Türkiye İşgücü Piyasasına Etkileri 231

3.3.7. Türkiye İşgücü Piyasası ve Göç Olgusu 232

3.3.8. Türkiye’de Sendikacılık ve Küreselleşme 239

3.3.9. Türkiye’deki Çalışma Yasalarının Küreselleşme İle Uyumu 244

3.3.10. Türkiye İşgücü Piyasasının Küreselleşme Karşısındaki Konumu 246

3.3.11. Türkiye Çalışma Yaşamındaki Eğilimler 248

3.3.11.1. Türkiye’de İstihdam ve İşsizlik 248

3.3.11.2. Türkiye’de Ücretler 295

3.3.11.3. Türkiye'de İşgücü Verimliliğindeki Değişim 327

3.3.11.4. Türkiye’de Çalışma Sürelerindeki Değişim 344

3.3.11.5. Türkiye İşgücü Piyasasındaki Diğer Ana Eğilimler 355

3.4. SONUÇ ve DEĞERLENDİRME 361

ÖZET 376

SUMMARY 378

TEŞEKKÜR 380

KAYNAKÇA: 381

ÖZGEÇMİŞ 399