Elektrik döVRƏSİ haqqinda məlumatlar

Fənnin şifrəsi: İF-2198y Fənnin adı: Elektrik dövrələri nəzəriyyəsi -1 «Elektrotexnika» kafedrasının dosenti

Fənnin şifrəsi: İF-2198y Fənnin adı: Elektrik dövrələri nəzəriyyəsi -1 «Elektrotexnika» kafedrasının dosenti

Musayeva S.N.

«Elektrik dövrələr nəzəriyyəsinin əsasları -1» fənni üzrə tədis saatları

MÜHAZİRƏ 1.

MÜHAZİRƏ 1.

ELEKTRİK DÖVRƏSİ, ƏSAS ELEMENTLƏRİ.

Məqsəd: Müxtəlif elektotexniki qurğuların əsasını təşkil edən elektrik

dövrəsi haqqında biliklərə yiyələnmək

Dərsin hədəfləri

• Elektrik dövrəsinin nə üçün lazım olduğunu
• Elektrik dövrəsinin tərkib hissələrini
• Mənbə və işlədicilərin nə olduğunu
• Dövrənin aktiv və passiv, xətti və qeyri-xətti elementlərini
• Cərəyan və gərginliyin nə olduğunu
• Cərəyanın ani güc və enerjisini, ölçü vahidlərini
• Müqavimət, düsturu, ölçü vahidi, onun sıxaclarındakı gərginlik və cərəyanın ifadələrini
• İnduktivlik, düsturu, ölçü vahidi, onun sıxaclarındakı gərginlik və cərəyanın ifadələrini
• Tutum, düsturu, ölçü vahidi, onun sıxaclarındakı gərginlik və cərəyanın ifadələrini

öyrənəcəksiniz.

Elektrik dövrəsinin elementləri

ETRİK DÖVRƏSİ

• ETRİK DÖVRƏSİ

Elektrik dövrəsi dedikdə cərəyanın keçməsini təmin qurğular toplusu nəzərdə tutulur.

Elektrik dövrəsi üç əsas hissədən ibarətdir:

• Enerji mənbəyi (gərginlik və cərəyan mənbələri).
• İşlədici və ya qəbuledicilər.
• Mənbə və işlədiciləri birləşdirən naqillər.

Bu şəkildə sadə elektrik dövrəsi göstərilmişdir:

CƏRƏYAN VƏ GƏRGİNLİYİN MÜSBƏT İSTİQAMƏTLƏRİ

• Elektrik cərəyanı elektrik yüklərinin istiqamətlənmiş hərəkətindən ibarətdir.
• Metallarda cərəyan elektronların istiqamətlənmiş hərəkətindən ibarətdir. Elektrolit və qazlarda isə cərəyan müsbət və mənfi ionların, elektronların istiqamətlənmiş hərəkətidir.
• Göründüyü kimi, cərəyanı həm müsbət, həm də mənfi yüklü hissəciklər yaradır. Şərti olaraq cərəyanın istiqaməti kimi müsbət yüklərin hərəkət istiqaməti, yəni elektronların hərəkət istiqamətinin əksi götürülür.

Bilirik ki, cərəyan vahid zamanda naqilin en kəsiyindən keçən elektrik yükünə deyilir.

• Bilirik ki, cərəyan vahid zamanda naqilin en kəsiyindən keçən elektrik yükünə deyilir.

I = q/t sabit cərəyan

ANİ GÜC VƏ ENERJİ

MÜQAVİMƏT

İNDUKTİVLİK

BS-də induktivlik vahidi Hn (Henridir). Hn=Vb/A

• BS-də induktivlik vahidi Hn (Henridir). Hn=Vb/A

Induktivlikdən axan dəyişən cərəyanın ifadəsi alınır.

TUTUM

(3) ifadəsi tutumdakı gərginliyin ifadəsidir.

Mühazirənin xülasəsi

• Elektrik dövrəsinin nə üçün lazım olduğunu
• Elektrik dövrəsinin tərkib hissələrini
• Mənbə və işlədicilərin nə olduğunu
• Dövrənin aktiv və passiv, xətti və qeyri-xətti elementlərini
• Cərəyan və gərginliyin nə olduğunu
• Cərəyanın ani güc və enerjisini, ölçü vahidlərini
• Müqavimət, düsturu, ölçü vahidi, onun sıxaclarındakı gərginlik və cərəyanın ifadələrini
• İnduktivlik, düsturu, ölçü vahidi, onun sıxaclarındakı gərginlik və cərəyanın ifadələrini
• Tutum, düsturu, ölçü vahidi, onun sıxaclarındakı gərginlik və cərəyanın ifadələrini

öyrəndiniz.

Yoxlama sualları

• 1. Elektrik dövrəsi nəyə deyilir və hansı hissələrdən ibarətdir?
• 2. Elektrik enerji mənbələrinə, işlədicilərə nümunə göstərin.
• 3. Dövrənin aktiv və passiv elementləri nəyə deyilir?
• 4. Dövrənin xətti və qetri-xətti elementləri nəyə deyilir?
• 5. Cərəyan (şiddəti) nəyə deyilir? İfadəsi və ölçü vahidini deyin.
• 6. Gərginlik nəyə deyilir? İfadəsi və ölçü vahidini deyin.
• 7. Cərəyanın müsbət istiqaməti necə təyin olunur?
• 8. Müqavimət nədir? İfadəsi və ölçü vahidini deyin.
• 9. İnduktivlik nəyə deylir? İfadəsi və ölçü vahidini deyin.
• 10. Tutum nəyə deyilir? İfadəsi və ölçü vahidini deyin.
• 11. Passiv elementlərdə cərəyan və gərginliyin ifadələrini yazın.