Məhərrəmin yeni şeirləri

AŞIQ MƏHƏRRƏM HÜSEYNLİ


SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
I kitab:
AZAFLIDIR ŞAH USTADIM

(Şeirlər və poema)

Bakı-2013

Redaktotr və ön sözün müəllifi
Məhəmməd NƏRİMANOĞLU

Hüseynli Məhərrəm

Seçilmiş Əsərləri. I kitab: Azaflıdır şah ustadım. Şeirlər və poema. Bakı, “////////”-2013 .... səh.

Görkəmli saz və söz ustadı Məhərrəm Hüseynlinin “Azaflıdır şah ustadım” adlı bu kitabında qoşma, gəraylı, təcnis, müxəmməs, divani, bayatı, ithaf olunmuş şerlər, ustadnamələr, müxtəlif böyük korifey aşıqlarla deyişmələri və onlara yazılmış dəyərli şeirlər bir daha diqqətinizi özünə cəlb edəcəkdir. Eyni zamanda öz mövzusunu real həqiqətlərdən götürmüş hər bir şeirin fikir bütövlüyü, dil rəvanlığı, fəlsəfi duyumluluğu, vətənpərvərlik ruhu, ənənəvi klassik və müasir yazılışına görə digər qələm əhllərindən fərqləndiyini görəcəksiniz. Sayca 12-ci kitabı olan Aşıq Məhərrəm Hüseynlinin bu kitabında onun şeir yaradıcılığı verilmişdir. Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdətutulmuşdur.

4702000000

Qrifli nəşr ------------------

N098 – 2013

©Məhərrəm Hüseynli 2013

ÖN SÖZ ƏVƏZİ
Görkəmli aşıq, şair, publisist, ilahi və zil şaqraq, məlahətli səsli, sayılıb seçilən bütöv şəxsiyyət, Mə-hərrəm Hüseynlini əksə-riyyətimiz gözəl tanıyırıq. Onun qələminə, imzasına, səsinə, təşkilatçılığına, tə-şəbbüskarlığına da yaxşı bələdik. Ona görə də, çox təmtəraqlı təqdimata ehtiyac duymuram. Əslində hamının haqqında düşünən, çoxlarına təmənnasız insani hümanistlik göstərən, özünü sadələrin sadəsi, alilərin alisi kimi tanıdan, əzəmətli ustadların ləyaqətli davamçısı kimi təsdiq etdirən dostumuzun özü haqqında təvazökarlığı da abırlılığına, utancaqlığına işarədir. Adətən sənət adamlarını tərifləyəndə bundan xoşu gəlir. Məhərrəm Hüseynlinin isə bunlardan xoşu gəlmir. O həmişə ustadları, ağsaqqalları öncə sevən və onlara baş əyən, səcda qılan, davamçı kimi tanınanlardandır. Eyni zamanda ozanlarımızın müqəddəs sənəti və sənətkarlığı onun üçün ləli-gövhərdən də qiymətli sərvətdir. Mənalı ömrünü isə xalq sənətimizin təbliğinə, təşviqinə, təhqiqinə, tərəqqisinə həsr edənlərin qabaqcıllarından biridir.

Məhrrəm Hüseyn oğlu Hüseynov, (Məhərrəm Hüseynli) 1959-cu il iyul ayının 26-da Qaradaş (Seyidlər) kəndində anadan olub. Atası Hüseynov Hüseyn Məmmədhəsən oğlu qonşu Qaralar kəndindən köçüb bu kənddə məskunlaşmış,anası isə məşhur Mirəli ağanın (Alı dədənin)üçüncü törəməsi Seyid Vəkil ağanın (o, bu kənddə ilk məskunlaşanlardan biri olub)beşinci törəmələrindəndir. Bu kənd dörd tərəfi əzəmətli və sal qayalarla ərşə bülənd olan, füsünkar təbiəti və gözəlliyi, buz bulaqları, sıx meşələri ilə zəngin olmaqla yanaşı, müqəddəs seyidləri, hacıları, piran kişiləri ilə tanınan bir cənnətməkandır. Bu eldə, obada çox böyük aşıqlar, saz-söz adamları bayram və el şənliklərində çalıb-çağırmışlar. Ellikcə saza, sözə vurğun olan bir diyarda belə bir istedadlı oğlanın yetişməsi təsadüfi deyil. Təkcə bumu? Yox, əlbəttə. Məhərrəmin atası Hüseyn Hüseynovun, anası Pəri xanımın layla və zümzümələri, anasının dayısı seyid Əzizin bal təki oxunuşu, sanki ,qanına-canına hopmuşdu. Dünya şöhrətli Aşıq İmranla Aşıq Əkbərin səsininin sehri, türk dünyasının əzəmətli ozanı Mikayıl Azaflının, Aşıq Yusif Yusifovun, Xatınlı Ələkbər Ələsgərovun, Nağı Rzayevin, şirin ləhcəli Yunis Həsənovun, Məhəmməd Çovdaroğlunun, Hüseyn Cavan və digərlərinin sehr-sənət dünyasına meyil göstərir. Onların ifa taktikasına, danışıq və toy səhnə mədəniyyətinə örnək olsa da, Aşıq Mikayıl Azaflını özünə ustad seçir. Orta məktəbi qurtardıqdan sonra BDU-nə daxil olur.Onun sənətdə bir daha kamilləşməsi tələbəlik illərinə təsadüf olunur. Daima Bakı şəhərində böyük məclislərə dəvət alan ustadı ilə qoşa qabaq-qarşı çalıb-çağırır.

Böyük ustad aşıqlarla dostluq və yaxınlığının əsas səbəbi onun bir daha aşıq sənətinin zəngin ifaçılıq taktikasını öyrənmək olur. Məhz buna görə də, onun arxivində onlarla aşıqların saz-söz haqqında dioloqu yeni nəsillərin əsaslı şəkildə aşıq havalarının düzgün öyrənilməsinə canlı və əsaslı bir faktdır.

1981-ci ildə xalq şairi Hüseyn Arifin çağırışına qoşulanlardan biri kimi Məhərrəm Hüseynlinin də fəaliyyəti danılmazdır. O, Aşıq Aydın Çobanoğlu, Aşıq Mikayıl Azaflı, Aşıq Rza Qobustanlı,Aşıq Əjdər İbrahimov, Aşıq-balabançı Sərdar Məmmədli, Aşıq Cuma ilə birgə Novruz və digər toplantılarda çıxışlar edib. 1984-ildə AAB-nin 4-cü qurultayına nümayəndə seçilərək onun iştirakçısı olub. Mütəmadi olaraq AAB-nin keçirdiyi tədbirlərdə çıxışlar edib. Tələbəsi olduğu Bakı Devlət Universitetində (BDU-də) keçirilən tədbirlərdə yüksək professionallıqla çıxışlar edib. Respublikada keçirilən tələbə və gənclərin ümumittifaq xalq yaradıcılığı festivalında yüksək yerlərdən birini tutaraq diplom və fəxri fərmanlarara layiq görülüb. 1990-cı ildə İçəri şəhərdə yerləşən “Sürücülər” adına mədəniyyət sarayında “Qoca qartal” aşıqlar ansamblı yaradaraq televiziyada, radio dalğalarında,xeyriyyə konsertlərində,böyük konsert salonlarında çıxışlar etmişdir. Bu ansamblın tərkibində Aşıq Rakif İsmayılov, Aşıq Fikrət Körpülü, Aşıq Ədalət Qiyasoğlu, Aşıq-balabançı Sərdar Məmmədli, Aşıq Nuru Məhəmmədoğlu kimi ən yaxşı sənətkarlar birləşmişdi. 1991-ci ildə tovuzluların Bakıda yerləşən əvvəlcə adı “Oğuz” olan, indi isə adı dəyişdirilib ”Tovuz” xeyriyyə cəmiyyəti kimi fəaliyyət göstərən cəmiyyətin köməkliyi ilə, Müslüm Maqamayev adına Azərbaycan Devlət Filarmoniyasında keçirdiyi xeyriyyə konserti zamanı AAB-nin sədri H.Arifin təkidi ilə M Hüseynlini AAB-nə dəvət edərək ona məsul bir vəzifəni həvalə edir. Elə ilk gündən də o, öz bacarığını büruzə verərək (o vaxtı Mərkəzi konsert sarayı adlanan) H.Əliyev adına sarayda “Koroğluya qayıdaq”, ”Hoydu, igidlərim, hoydu”adlı vətənpərvərlik ruhunda 24 və 25 iyul tarixlərində verdiyi cəng ruhlu konsertlər minlərlə insanı ruhlandırdı. Gecələrin video yazısı AZ.DTRŞ-nin tərəfindən bir neçə dəfə efirdən translyasiya edildi. (Arxivdə saxlanılır) Məhərrəm Hüseynlinin AAB-də işlədiyi müddətdə öz bacarığı sayəsində bir çox ulu və möhtəşəm ustad aşıqların yubiley və yaradıcılıq gecələrinin keçirməsi bir daha onun ulularımıza sonsuz vurğunluğu deməkdir. Fikir verin ki, bu adam yubilyarın haqqında qəzet səhifələrində elmi açıqlamalarla təbliğat və təşviqat işini, gecənin rejissorluğunu, gecənin yüksək professionallıqla aparıcılığını, gecənin ictimaiyyətə reklamını özü təkbaşına edərək, gecə haqqında yazdığı ssenari üzrə özünü tam doğruldurdu. Bunlardan Aşıq Mirzə Bayramov-100,Aşıq Əsəd Rzayev-120, Aşıq Ələsgər Tağıyev-60,Aşıq İmran Həsənov-65,Aşıq Əkbər Cəfərov-70, Aşıq İlyas Alovlu-60-70, Aşıq-şair Mikayıl Azaflı-60-70-80,Aşıq-şair Alqayıt Xəlilov-50, Böyük Xalq şairi Səməd Vurğun-100, Aşıq Sərdar Məmmədli və digərlərinin məclislərinin idarəediciliyi ilə birgə bir aşıq-şair kimi yüksək professionallıqla çıxışları hərarətlə qarşılanıb. M.Hüseynlinin çıxışları Bəhmən Vətənoğlunun, Xəstə Bayraməlinin, Həmid Abbasın,Abbas Abdullanin,Aşıq Hüseyn Bozalqanlının, Aşıq Dədə Ələsgərin, Şair Musa Ələkbərlinin, Şairə Dülarə Azaflının, Aşıq İmranın- 65 və 80 illiyindəki çıxışları yaddaşlardan silinməz iz buraxması aydın və danılmaz həqiqətdir. M.Hüseynli özündən əvvəl yaşayıb-yaratmış aşıqlar haqqında dövri mətbuatda mütəmadi olaraq çıxışlar etmişdir (Bunların hamısı saxlanılır). Yeri gəlmişkən, mətbuatda dərc edilmiş məqalələrin bir qismi “Tovuz aşıqları” kitabında nəşr edilmişdir. Bəhrələndiyi və daima sevdiyi sənətkarlardan olan Aşıq Mikayıl Azaflıya “Azaflı “poeması,Aşıq Əsəd Rzayevə “Şilləsi səndən, siftəsi məndən” adlı dastan və digər rəvayətlər, Aşıq Dədə Ələsgərlə Aşıq Hüseyn Bozalqanlının görüşünün mənzum formada yenidən işlənməsi, ”Mirəli Ağa” (“Alı Dədə”) dastanı, ”Kişi dastanı” və digər olmuş həqiqətləri qələmə almışdır. Bu baxımdan M.Hüseynli 11 kitab müəllifi kimi oxucusuna sevilən, əziz, savadlı, dili xalq dili olub asanlıqla qavranılan və doğma sənətkarlardandır. 2004-cü ildə Azərbaycan respublikasının Mədəniyyət və Turizm nazirliyinin göndərişi ilə onu Altay Respublikasında keçirilən beynəlxalq festifala ezam edirlər. Böyük təm-təraqla keçirilən türk dilli xalqlar arasında doğma vətənimizi ləyaqət və yüksək profissionallıqla təmsil edən Məhərrəm Hüseynli Azərbaycan bayrağını göylərə ucaltdı. O, Birinci Beynəlxalq Dastançılar Qurultayının və Festifalının birinci dərəcəli diplomuna layiq görülərək,yüksək mükafatla qiymətləndirildi. Məhərrəm Hüseynli kimi inamlı, savadlı, yüksək bilik və səs potensialına malik olan təmsilçimizi belə bir möhtəşəm yarışmaya göndərən Mədəniyyət və Turizm nazirliyi yanılmamışdır. M.Hüseynli ictimai-siyasi işlərdə də yaxından iştirak edənlərdən biridir. O, dünya Azərbaycanlıları Həmrəyliyi Cəmiyyətinin gənclər üzrə şöbə müdiri kimi məsul bir vəzifədə çalışmışdır. Mütəmadi olaraq xaricdə yaşayan həmvətənlərimizin diasporlarının yaranıb möhkəmlənməsi haqqında təbliğati işlərdə fəallıq göstərmişdir. Rusiyanın Tümen vilayətində yüzlərlə azərbaycanlının işləyib dolanmasına şərait yaradan Qələndər Əhmədovun, Krasnoyarski şəhərində Oqtay Əhmədovun və Cilingir Əsgərovun, Volqoqrad şəhərində Natiq Əliyevin, Belqorod şəhərində Teyyub Hüseynovun haqqında kitablar yazaraq bu insanların xeyriyyəçiliyini ,vətənpərvərliyini açıb göstərməklə başqalarını bunlar kimi olmağa səsləmişdir. M.Hüseynli yazdığı kitablarda təkcə qəhrəmanının xeyirxahlığını deyil,onların doğulub boya-başa çatdığı obanın,elin tarixini, bu gününü, tanınmış adamlarını, şəhidlərimizi, şairlərimizi qələmə almaqla böyük tədqiqat və təhqiqat işləri də görmüşdür. Bu kitablardan “Elin Mərdi olsa” (Dünya nəşriyatı 1996-cı il), ”Dağların Qartal oğlu” (1997-ci il), ”Ozan Ocağını Məşəli” (Nurlan nəşriyyatı 2001-ci il),”Yarıda Qalmış Arzular” (Adiloğlu nəşriyyatı 2001), ”Kişi Dastanı” (Ünsiyyət nəşriyyatı 2001-ci il), ”Xalqa bağlı oğul” (Araz nəşriyyatı 2003-cü il), ”Aşıq İmran coşanda” (Araz nəşriyyatı 2003-cü il), ”Ömrün 60 baharı” (Şuşa nəşriyyatı 2003-cü il), ”Tovuz Aşıqları” (Şuşa nəşriyyatı 2003-cü il), ”Aşıq Əkbər oxuyanda” (Şuşa nəşriyyatı 2004-cü il) və “Müqəddəs Dədələr Dastanı” (Araz nəşriyyatı 2008-ci il) nəşr edilərək oxucuların ixtiyarına verilib. Maraqlıdır ki, bu kitabların əksəriyyəti İran, Türkiyə, Orta Asiya və digər türk xalqlarına hədiyyə edilib. Kitablarını qazanc məqsədilə satışa buraxmayan müəllifin məqsədi daha aydın və parlaq şəkildə təzahür olunur.

2008-ci ildə onun bu misilsiz xidmətlərini, dəyərli kitablar müəllifliyini nəzərə alaraq onu Medianın Azərbaycan kütləvi informasiya vasitələri işçilərinin həmkarlar ittifaqı “QIZIL QƏLƏM” mükafatı laureatı və diplomu ilə mükafatlandırıb. Ömrünü-gününü mədəniyyətimizə, ədəbiyyatımıza, incəsənətimizə həsr edən Məhərrəm Hüseynli hal-hazırda AAB-nin 5-ci qurultayında seçilmiş Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin büro üzvü uzun illər Azərneftyağ NEZ-in mədəniyyət evinin müdir müavini vəzifəsində çalışmışdır. Söz düşəndə gülümsünüb deyir ki, “Xidmətimiz xalqa,qiymətimiz haqqadır”. Ən ali mükafatı ulu tanrı verir. Mən kimsədən pay ummuram.

Məhərrəm Hüseynli təşəbbüskar, xeyirxah, dar gündə dada yetən, yol göstərən, hər şeydə təmənna gəzməyən, həyalı və utancaq adamdır. Neçə-neçə aşıqların efirə və radio dalğalarına çıxmasına, səs yazılarının yazılmasında, yaradıcılıq gecələrinin keçirilməsində əlindən gələni əsirgəməmişdir. Onun təşəbbüskarlığı ilə dərc edilən şairlər və aşıqlardan Aşıq Əsəd Rzayevin, Aman Avıloğlunun, Rüstəm Qazaxlinin (redaktoru başqası olub), Tapdıq Xatınlının, Mədəniyyət Bəşirin,Valeh Hallavarlının kitablarının redaktoru və ön sözünün söyləyicisi olmaqla biləvasitə onların nəşrinə havadfarlıq etmişdir. Bunun müqabilində kimsədən pay ummayaraq, haradasa, kimlərəsə yaradım deyə fərəh hissi keçirir.

Məhərrəm Hüseynli aşıq sənətinin tədrisi, təhqiqi, təşviqi, tərəqqisi naminə mübarizə aparan yeganə qələm əhli kimi müxtəlif qəzet səhifələrində çıxışlar edərək, dövlətin xalq sənətimizə rəsmi qaydada himayə durmasını, aşıqların qiymətləndirilməsini, onların kitablarının çıxmasını, haqlarında filmlərin çəkilməsini, televiziya, radio, konsert salonlarında, səs yazma studiyalarında onlara düşəcək müəllif qonarrarının pozulmamasını tələb edənlərdən biridir. Bu gün AAB-nin yenidən bərpası və dövlət qayğısı onun çoxdan dilədiyi arzuların çin çıxmasına səbəb oldu. Artıq nəsli sonunclanan ustad aşıqları əvəz edəcək yeni nəsilin yetişməsi hava, su kimi vacibdir.

Məhərrəm Hüseynlinin bədii yaradıcılığı çoxşaxəlidir. O, publisist yazıları ilə yanaşı, qoşma, gəraylı, təcnis, divani, müxəmməs, ustadnamə,satirik şeirlər, sərbəst şeirlər, gözəlləmələr, deyişmələr və dastanlar yazıb. Tanınmış aşıqlara şeirlər həsr edib.Aşıqlarla bağlı olmuş əhvalatları qələmə alıb. Bir neçə şeirlər və dastan, publisist yazıları, hekayə, xatirə, oçerkləri kitab halında çapa tam hazırdır. Azərbaycan DTRŞ-də və respublika səsyazma arxivində 150-dən çox audio və video lentləri saxlanılır. 15 ədəd albomu dinləyici və tamaşaçılara təqdim olunub. 1994-cü ildə İİR-nin Təbriz şəhərində olduğu zaman iki audio və video lenti böyük tirajla satışa buraxılıb. ”Səbuhi”, ”Böyük şahinlər”, ”İlkin” studiyaları onun albomlarını yüksək tirajla ictimaiyyətə çatdırıb. 200 dəfədən çox televiziya, 500-dəfədən çox radio dalğalarında çıxışları sənətsevərlər tərəfindən izlənilib. Məhərrəm Hüseynlinin ifa taktikasını ətirli güllərdən bağlanmış çələngə bənzətmək olar. Onun ifasında klassiklərimizin ruhi bağlılığı, sözün aşıq musiqisinə uyğun seçimi, ritmik və açıq diksiyası, səhnə mədəniyyəti, aşıq geyimi, səsdə olan potensiallıq,yerli-yataqlı vurulan zəngulələr, yaraşıqlı və nurlu siması ,sinxronik və ardıcıl ifa vərdişi, sazın sinəsinə qədər bütün zil gedişatlarla birgə, sözün düzgün ifası özünü təsdiq edir.Xüsusilə onun ifasında zil Koroğlu havaları, bayatılar və nadir halda oxunan havaların əzəməti görünür. İranda klassik aşıqlarımız tərəfindən oxunan mahnıların, məhz onun ifasında düzgün oxunması təsadüfi deyil. 1994-cü ildə İranda olan zaman Tehran, Təbriz, Qaradağ, Xoy, Zəncan, Urmiya, Ərdəbil, Tikmədaş aşıqlarından 45-dən çox aşıq havasını lentə alıb özüylə gətirib. Eyni zamanda orada yaşayan uzunömürlü aşıqlarla bu havaların tam dəqiqliyini təsdiq edib. Mərhum professorumuz Mürsəl Həkimovla, mərhum sənətşünas alim Azad Ozanla bu havalar haqqında dioloqda olmuşdur (arxivdə saxlanılır). Daima mübahisələrə səbəb olan aşıq havaları müxtəlif aşıqların dilindən təcrübi şəkildə Məhərrəm Hüseynli tərəfindən də lentə alınıb. Azərbaycanda, Borçalıda, Göyçədə yeni yaradılmış aşıq havalarının ifası onun tərəfindən əvəzsiz oxunur.

Xarici qostrol səfərlərinə tez-tez yollanan M.Hüseynli Orta Asiyada, İranda, Türkiyədə, Rusiyanın əksər şəhərlərində və digər yerlərdə çalıb-çağırmışdır. Hər səfəri də ona uğur gətirmişdir.

1997-ci ildə Türkiyənin Bayburd şəhərində Dədə Qorqutun 1300 illiyi münasibəti ilə keçirilən tədbirlərdə yüksək professionallığına görə ən dəyərli hədiyyə və pul mükafatına layiq görülür.Dəfələrlə Azərbaycanda keçirilən baxış müsabiqəsində qalib olub.

Görkəmli saz-söz ustadı haqqında bir sıra qələm sahibləri qəzetlərdə çox yazıb.Bunlardan şair Cabir Novruz, şair-publisist Knyaz Aslan, şair-publisist Vaqif İshaqoğlu, ustad jurnalist Cəfər Əliyev,şair Müzəffər Şükür Məchul, görkəmli şair-publisist Məhəmməd Nərimanoğlu, jurnalist Fikrət Mahmudov, təbrizli şair Bəşir İbadi və digərlərinin adını çəkmək olar.Onun haqqında mətbuat səhifələrində, televiziya və radio dalğalarında, böyük konsert salonlarında haqlı və yerində deyilən sözlər ona olan böyük qiymətdir. Bunlardan bir çoxlarının adını çəkmək olar:

Aşıq-şair və ustadı olan Mikayıl Azaflı, Aşıq İmran Həsənov, Aşıq və misilsiz ifaçı olan Əkbər Cəfərov, Aşıq Mahmud Məmmədov, Aşıq Əlixan Niftalıyev, Aşıq Əhməd Sadaxlı, Aşıq Şadət Gülməmmədov,Aşıq Nağı Rzayev və professor Vaqif Vəliyev, professor Məhərrəm Qasımlı,professor Mürsəl Həkimov, bəstəkar s.e.n. Azad Ozanın və digər tanınmışlarımızın yüksək fikirliliyi bir daha onun kamil sənətkarlığının təsdiqidir.

Hörmətli oxucular, sizinlə üz-üzə dayanan bu kitab Məhərrəm Hüseynlinin dərin zəkasının,yuxusuz gecələrinin məhsuludur. Onun qələmə aldığı qoşma, gəraylı, divani, müxəmməs, təcnis, deyişmə, təmsil, ustadnamə və digər üsyankar şeirlərini oxuduqca oxumaq istəyirsən. Təbii olaraq öz əsərlərinin mövzusunu real həyatdan götürən aşıq-şairə rəğbətimiz artır. Qələmə aldığı hər bir şeirinin dili açıq, rəvan və səlisdir. Şeirlərin mənası və məğzi oxuculara ən kiçik detallarla aydın olur.O bütün əsərlərində insanları zəhmətə, zəkaya, halallığa, vətənpərvərliyə, yaradıb-qurmağa səsləyir.

Будур, Мящяррям Щцсейнлинин вахты иля Республика мятбuатында няшр олунмуш шеирляри мяним гаршымдадыр. Китабы охудугъа бир даща ямин олдум ки, Мящяррям Щцсейнли чох савадлы тяшяббцскар вя юз мюvзусуну реал щяйатдан эютцрянлярдян биридир. О ,щагсызлыьы, йаланчылыьы, таланчылыьы, йалтаглыьы, намярдлийи кяскин тянгид едяряк, инсанлары инсанлыьа, паклыьа, зящмятя, мярданялийя сясляйир. Мящяррямин сазы, сяси кими шеирляри дя йцксяк тонлу, ъясарятли ащянэдарлыгла црякляря йол тапыр. Беля ки, щяр бир охуъу онун шеирляриндяки дил тямизлийиня фикир айдынлыьына алудя олур.

Яслиндя, юз илщамыны елдян алан йарадыъылыьынын майасыны реал щяйатдан эютцрян достумун шеирляри щансы формада олур-олсун, бизляри дцшцндцрцр. Фикирляширсян ки, ахы буну филан шаирляр дя йазыб. Лакин Мящяррям Щцсейнли бу дейилянляри эцзэц кими ачыг-айдын бизляря чатдырмаьы баъарыр. Мясялян, бу шеря фикир веряк:

Цряйин сюзцнц, аьлын эцъцнц,

Щаггын щагг сюзцнц йазана салам!

Дцз йола чаьыран инсан юъцнц,

Кялмяси лял-эювщяр озана салам!

Сюзцнц бисмиллащла, Улу Танрынын саламы иля башлайан мцяллифи биз дя саламлайырыг. Мцяллиф инсан уъалыьыны, мцгяддяслийини, юлцмсцзлцйцнц беля ифадя едир.
Инсанын уъасы, шащ вцгарлысы,

Црякдя кюнцлдя гуруланыды.

Вятян щарайлысы, ел щарайлысы,

Вятяндаш эюзцндя дуруланıды.

Ашыьын вятян щаггында йаздыğы шеирляр охудуьу “Ъянэи” щавалары кими бизи дцшмян цстцня йеримяйя сясляйир. Мящяррям Щцсейнли, сан кi,йатмышлары ойатмаг цчцн böyük vətənpərvər və üsyankarlıqla беля йазыр:
Цряйимдя дцнйа бойда дярдим вар,

Нискиl долу цлфятя бах, цлфятя.

Ня олсун ки, гочаг голлу мярдим вар,

Даьыдылан сярвəтя бах, сярвятя.

Vя йа
Гарабаьа сащиб дуруб инди йад,

Итирилмиш ъяннятя бах, ъяннятя.

Башга бир шериндя беля йазыр:
Йаьы тапдаьында, йадлар ялиндя,

Сойуйуб сянэийяn собам, вай мяним.

Ахыб эетдим, эюз йашымын селиндя,

Ъяннят qарабаьсыз щавам, вай мяним.

Мялумдур ки, узун иллярдир qарабаь йад яллярдядир. Хошлугла вя йа данышыгла о торпаглары ермяниляр бошaldan deyil. Бунун цчцн цмуми бирлийимиз, щярби йцрцшцмцз лазымдыр.
Мящяррям, эен дцнйа сяня гяфясди,

Тякъя наданлардан ишлярин нясди.

Бу неъя чал-чаьыр, неъя щявясди,

Атяшкяс дейилян давам, вай мяням.

Шаирин дилинъя десяк, nə qədər ki, атяшкяс давам едяъяк, ермяни дя бу торпаглардан чыхмайаъаг.

Мцяллифин йарадыъылыьыны, йахшы-йаман, тямиз-чиркин, мярд-намярд адлы халг дейимляри, тяшкил едир. Бир шеириндя дейилдийи кими:

Наняъиб няъиби, эцълц-эцъсцзц,

Йаман йахшылары, сыхан эюрмцшям.

Хаинин дяйишиб астары-цзц,

Алчаьын йцксяйи, йыхан эюрмцшям.

Vя йа
Мярдин, мярданянин сядагятlинин,

Инсана, vятяня, зийаны олмаз.

Илгарлы, иманлы, ляйагятлинин,

Намярд инсанлардан щяйаны олмаз.

Шаир йахшы дост щаггында йазыр:

Цряк севян дост, танышын оларса,

Дцнйамызда кам олмаьа дяйярми?

Йар йолдашын щяр гейдиня галарса,

Шяряфиня, шадланмаьа дяйярми?

Эюрürsən ки, кимся эедиб Кябяни вя диэяр зийарятэащларымызы эязиб гайыдыр. Адларынын яввялиня Кярбалайы, Щаъы, Мяшяди титулу йапышдырырлар. Яслиндя ися бу адамларын чохунда ня сяха, ня сцфря, ня дя Аллащ ешги var.
Эедиб долансан да, улу Кябяни,

Яэяр сяхавятин йохдурса, щеч ня.

Сайа салмырсанса ата-ананы,

Щяр сюзцн онлара охдурса, щеч ня.

Бязян дя кимся юзцнц хейриййячи, хейирхащ адам ады иля халга сырымаг истяйир. Мялумдур ки, бу адам бир манат хяръ гойуб, беш газанмаг истяйир, етдийини дя башлара гахыр.

Шаир беля йазыр:

Яввяла елямя, етдин чох саь ол,

Дилиня эятирмя, миннят елямя.

Йцз дяфя демишям эюзляри тох ол,

Щяр кцнъдя-буъагда гейбят елямя.

Мящяррям Щцсейнли цчцн ашыг сяняти ян мцгяддяс варлыгдыр. Ейни заманда, ашыглыг чох чятин, мясулиййятли бир елмдир. Ону тякъя сянят кими баша дцшмяк дцзэцн дейилдир.

Ашаьыдакы шеириндя дейилдийи кими:

Алями мат гойан, сяъда гылдыран,

Улу Горгуд няфясидир ашыглыг.

Дцшцндцрян, хяйаллара далдыран

Щагг эязянин юз сясидир ашыглыг,

Щагсызларын ябясидир ашыглыг.
Елмди, алямди, сещрди, сирди,

Кюк цстя кюклянян мягсяди бирди.

Анлайан достуну, дцшмяни, мярди

Севянлярин няьмясидир ашыглыг,

Севмязлярин гяфясидир ашыглыг.
Мящяррям Щцсейнлинин ян чох тянгид щядяфляриндян бири достун нанкорлуьу, вязифя башында оланда достуну саймамазлыьыдыр. Вязифядян дцшяндя ися достларынын тякрарян она дост демясидир. Одур ки, беля йазыр:

Мянимки тахтындан салынанлардыр,

Билирсян, ня ширин язиз олуруг.

Кцрсцсц, мющцрц алынанлардыр,

Дярдиня шярикли якиз олуруг.
Мящяррям Щцсейнлинин тябиринъя, унутганлыг чох дящшятлидир.
Дяли кюнцл, сябiрли ол, гямлянмя,

Сяни йад едяни сян дя йад еля.

Юмря зярбядир гящяр, гямлянмя,

Гямини фаш етмя, юзэя, йад иля.

Додагдяймяз эярайлыда беля йазыр:

Данышдырсан аьлаьаны,

Диlи иля аьы сюйляр.

Чаьырар щаqгы, аьаны,

Синясиндя даьы сюйляр.
Мящяррям Щцсейнли шеирин мцхтялиф жанрларында йазыб-йарадыр.

О, тяънис, тяхнис, додагдяймяз, дивани, мцхяммяс, байаты, эярайлы, гошма, устаднамя вя диэяр жанрларда гялямини сынамышдыр.

Бu dodaqdəyməz мцхяммяся fikir verək:
Ешгинля дяли оланы,

Сян дойдурдун ъана эюзял.

Дярдин ялиндян доланы,

Етдин шана-шана эюзял.

Данышдын она йаланы,

Гойдун йана-йана эюзял.

Цздян iраг ъан сюйлядин,

Юзцн гана-гана, эюзял.

Язиз охуъулар, инанырам ки, китабы охуйаъагсыныз. Мяндян дя йахшы юзцнцз гиймят веряъяксиниз. Бу китабын ады щаггында мцяллифин фикрини юйряндим. О мяня деди ки, sизин мяслящятиниз мяним цчцн önəmliдир. Гайытдым ки, Азафлы Микайыл сянин устадындыр. Якбяр, Имран ися чох севимли ашыгларындыр:
Азафлыдыр, шащ устадым,

Якбяр Имран гол-ганадым.

Məhərrəmdi mənim adım,

Sənətimi yayan gündən.

Китабын адыны “Азафлыдыр шащ устадым” гойдуm. Дядя Горгуд демишкян, адыны мян вердим, юмрцнц Аллащ версин.

Язиз охуъулар, бир даща инанырам ки, бу китаб сизин столцстц китабыныза чевриляъякдир.

QOŞMALAR

SALAM
Ürəyin sözünü,ağlın gücünü,

Haqqın haqq sözünü yazana salam.

Düz yola çağıran insan öcünü,

Kəlməsi ləl-gövhər ozana salam.

Mənası sözündən ap-aydın olan,

Damaqda dadlanan xoş dadın olan,

Uçmağa söz adlı qanadın olan,

Nahaqqı ürəkdən pozana salam.

Həqiqət üstündə qorxu bilməyən,

Bəzən gecələrlə yuxu bilməyən.

Dirilik suyutək qoxu bilməyən,

Ürəkdən ürəyə sızana salam.

Mətdahlığa,mütrüblüyə uymayan,

Vətənindən,millətindən doymayan.

Hiyləni,fitnəni yaxın qoymayan,

Şirtək nərildəyib qızana salam.

Söz-sənətim ürəklərə toxuna,

Sazımda,səsimdə qoşa oxuna.

Məhərrəm zəhmətin gültək qoxuna,

Gözəllik planı cizana salam.

DÜNYASAN
Йахшыны йамана, дцзц яйрийя

Яйридян дцнйасан, яйян дцнйасан.

Кимини гящярля, кимини варла

Дюйдцрян дцнйасан, дюйян дцнйасан.

Эащдан алчаланы чякирсян баша,

Нифрətin севинъля дайаныб гоша.

Црякдя щясрятя, киrpикдя йаша,

Сюйдцрян дцнйасан, сюйян дцнйасан.

Ашыг Мящяррямин чохду диляйи,

Бащара щясрятди гюнчя чичяйи.

Бимцрвят заманы, гоъа фяляйи

Юйдцрян дцнйасан, юйян дцнйасан.

DÜNYA
Яввялки тарихи дейя билмярям,

Мяним йашыдымды, тайымды дцнйа.

Онун мизаныны яйя билмярям,

Варлыьым, алямим, пайымды дцнйа.

Щарда шадлыг олса ,орда ъошурам,

Зящмятимля уъа даьлар ашырам.

Мян сазла-сющбятля гуъаглашырам

Мцгяддяс арзулу тойумду дцнйа.

Щагг диляркян кясмямишям дилими,

Азадлыьа сяслямишям елими,

Охумушам Kороьлуда зилими,

Одур ки, щарайым, щойумду дцнйа.

Аз-чох билдирмишям фярасятими,

Юзцмц, сюзцмц, ъясарятими,

Инсантяк билян вар щярарятими,

Яслимди, няслимди, сойумду дцнйа.

Мящяррям сяррафды, эювщяри сечди,

Юмцр йолларыны шяряфля кечди,

Кюнцл булаьындан шярбятляр ичди,

Ъошгун селляр сайаг чайымды дцнйа.

ДИЛЯМЯ
Мцрвятсиз ял кясяр, цряк эюйнядяр,

Кярямсиз ъан демя, аман дилямя.

Мярдин йарасындан юлмяк шяряфдир,

Дярд верян намярддян дярман дилямя.

Халгын эцвянъи ол, йолун нур олсун,

Йолларда нура дюн, йол уьур олсун.

Дцнйалаш, дцнйада дцнйан дурулсун,

Щагг эязян елляря думан дилямя.

Мящяррям, сазыны кюкля зил цстя,

Дювран бяд эялибди, зяманя хястя.

Щцняри щцняр вар оьулдан истя,

Сарвансыз карвана Сцбщан дилямя.

ЭЮРМЦШЯМ
Наняъиб няъиби, эцълц эцъсцзц,

Йаманlar йахшыnı сыхан эюрмцшям.

Хаинин дяйишиб астары, цзц,

Fitnəylə, йцксяйи йыхан эюрмцшям.

Адамлар йашайыр щяйатда артыг,

Кимсяйя хейирсиз, сифяти сыртыг.

Йалтаглар билирям боьаздан мыртыг,

Унанылмаз йеря чыхан эюрмцшям.

Сцмцйц аъ ня йеся дя, доймайыр,

Няфсини, мядясини дуймайыр.

Надан наггаллыьы йеря гоймайыр,

Ахырда сел-суда ахан эюрмцшям.

Гудурьан дурмайыб дава-гал эязиб,

Шейтан шяргисиня ящли-щал эязиб.

Пислик етдийиндян ширин бал эязиб,

Шярин шяр ишиня бахан эюрмцшям.

Йарадан, йашадан юлмяз кяслярди,

Сюзц-сющбятиндян дюнмяз кяслярди.

Мящяррям сюзцндян енмяз кяслярди,

Sözləri şimşək tək çaxan görmüşəm.

MƏNİM
Долашыг зяманя, булашыг дювран

Учуруб даьымы, дашымы мяним.

Кюнлцмцн евини ейляйиб виран,

Чатдырыб чатылмыш гашымы мяним.

Атылдым мейдана, дцшдцм щявяся,

Ядалят ешгиня сяс вердим сяся.

Доьмалар салмаса, мяни гяфяся

Юзэя, йад гатаммаз башымы мяним.

Бир ашыг-шаирям, Мящяррям адым,

Од-алов сайылыб кюкцм, сойадым.

Щагсызлыг олубду биръя фярйадым,

Вядясиз эятириб гышымы мяним.

ТАПЫЛАР
Чалыш цряклярдя шюля сач, парла,

Бах onda одуна йанан тапылар.

Бир тямиз ад газан намусла, арла,

Дярдини демямиш ганан тапылар.

Вяфалы кимсяни бахышдан таны,

Црякдян цряйя ахышдан таны.

Тябият щцснцнц нахышдан таны,

Лаляси цстцня гонан тапылар.

Кимсяйя пис демя эюзцн эюрмяся,

Гоъа даь ашаммаз няфяс дярмяся.

Кеф чякяр голуну баьбан чярмяся,

Зящмятсиз кясляри данан тапылар.

Щарайа йет, ящвал соруш, дярд ара,

Мярдлик эюстяр, ъавабында мярд ара.

Щаггы чаьыр яэяр дцшсян bir дара,

Сяни ясл бяндя санан тапылар.

Ядябли дейиляр кимся адынdан,

Сямими ол, гощумунdан, йадынdан.

Бир дя узаг долан ахмаг гадынdан,

Ня чохду ъан дейян, ъанан тапылар.

Дилиня чеврилмя пислик гынаьын,

Даим тякрарlanır щяйат сынаьын.

Эялся Мящяррямтяк ашыг гонаьын,

Дярд билян щямфикир, щяйан тапылар.