14. bahar sempozyumu türkiye psikiyatri derneği yıllık toplantısı

Konjenital Adrenal Hipoplazi, Kortikosteroid ve Mineralokortikoid Terapi, Bipolar Boz. ve Psikotik Semptomlar: Olgu Sunumu

Feyza Ünal, Peykan Gökalp, Figen Karadağ

Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri AD

Adrenal Yetmezlik tedavisi sırasında akut kortikosteroid kullanımı ile hipomani, mani en çok görülen duygudurum değişiklikleri iken depresyon da görülebilir. Buna karşılık uzun süreli kortikosteroid kullanımı sırasında en çok görülen duygudurum değişikliği depresyondur (1).Kortikosteroid ile tedavi edilen hastaların % 5-18’inde psikiyatrik semptomlar gelişmektedir (2). Bu olgu 29 yaşında, bayan, KAH tanısı ile deksametazon, fludrokortizon kullanıyor ve ilk kez 2000 yılında OKB tanısı ile tedavi başlanmış. Organik delüzyonel bozukluk, bipolar bozukluk (psikotik özellikli depresif epizod) tanıları ile ilaç kullanmış. Aşırı sinirlilik, saldırganlık, yüksek sesli müzik eşliğinde dans etme, uykusuzluk, çok para harcama, çok konuşma, şüphecilik, şikâyetleri olması üzerine kullanmakta olduğu paroksetin 20 mg/gün kesilmiş ve yüksek doz antipsikotik tedavisine geçilmesine rağmen düzelme olmayan çevreye zarar vermeye başlayan hastanin yatisi yapıldı. Yatış sırasında Young Mani ölçeği:48 idi. Yatış süreci içinde tedavisi aripiprazol 10 mg/gün, ketiapin XR 600 mg/gün, valproik asit 1000 mg/gün, lityum 1200 mg/gün, biperiden 4 mg/gün, deksametazon 0.50 mg/gün, fludrokortizon 25 mcg/gün olarak taburcu edildi. Taburculuk Young-Mani Ölçeği:16 idi. 

Sonuç olarak, adrenokortikal yetmezliği olan hastalar afektif bozukluk gelişmesi açısından artmış risk altında olabilirler. Konvansiyonel replasman tedavileri bu hastaların psikiyatrik iyilik hali için yeterli olmayabilirler (3). Bu olgu tedavi yapılandırılması ve koruyucu tedavinin dikkat edilmesi açısından önemlidir.

1. Brown ES. Effects of glucocorticoids on mood, memory, and the hippocampus. Ann N Y Acad Sci. 2009 Oct; 1179: 41-55. Review

2. Michael A. Cerullo, MD. Corticosteroid-induced mania: Prepare for the unpredictable. The Journal of Family practice. June 2006 (Vol. 5, No. 6)

3. Thomsen AF, Kvist TK, Andersen PK, Kessing LV.  The risk of affective disorders in patients with adrenocortical insufficiency. Psychoneuroendocrinology. 2006 Jun; 31(5): 614-22. Epub 2006 Mar 20.

P-13

Ziprasidon İle İndüklenen Hipomani Vakası

Onur Yılmaz, Cengiz Başoğlu, Mehmet Alpay Ateş

GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi

Çok sayıda ikinci jenerasyon ya da atipik antipsikotik (AP) şizofreninin pozitif, negatif, kognitif ve affektif semptomlarının tedavisinde başarı ile kullanılmaktadır. Klozapin, risperidon, olanzapin, ketiyapin ve ziprasidon gibi atipik AP ler 5HT-2A serotonin reseptörlerine, D2 dopamin reseptörlerinden daha fazla affinite göstermektedirler. Atipik AP ler şizofrenik bozukluklardaki kullanımları yanında affektif semptomlarda, psikotik belirtili veya delüzyonel depresyonda ve tedaviye dirençli non-psikotik depresyonda da kullanılabilmektedirler.

Birçok vakada bu ilaçların kullanımları ile indüklenen mani/hipomani bildirimleri yapılmıştır. Polikliniğimizde ‘tedaviye dirençli major depresyon’ tanısı ve paroksetin 20 mg/gün tedavisi lle takip ettiğimiz bir vakamızda Ziprasidon augmentasyonu denedik ve kısa süre sonrasında hastanın hipomani ile uyumlu ruhsal muayene bulguları geliştiğini gözlemledik. Bu hastamızda Ziprasidon ile augmentasyon denememizin nedeni, öncesinde trisiklik, SSRI ve SNRI larla yapılan tedavi girişimlerine yanıt alınamamış olması idi. Hipomani bulgularının fark edilmesinden hemen sonra ziprasidon kesildi ve hipomani belirtilerinin de kaybolduğu gözlemlendi.

Ziprasidon, 5HT-2A reseptörlerine en yüksek affiniteyi gösteren atipik AP dir. Ayrıca diğer atipik AP lerden Klozapin ve Ketiyapin ile ortak bir özellik olarak 5HT-1A reseptörlerinin parsiyel agonistidir. Tüm atipik AP ler içinde sadece Ziprasidona ait olan bir özellik ise serotonin ve norepinefrinin presinaptik geri alımını (re-uptake) inhibe etmesidir.

Dünya genelinde atipik AP lerin kullanımı ile çok sayıda mani/hipomani indüklenmesi rapor edilmiş olsa da non-psikotik depresyonun tedavisinde ziprasidon güçlendirmesi sonrası oluşan hipomani vakası bildirimi çok nadirdir. Bu nedenle bu vakamızı daha yakından değerlendirdik, diğer bildirimleri gözden geçirdik. Bu vaka üzerinden ziprasidon augmentasyonnu ile mani/hipomani indüksiyonun olası patofizyolojik mekanizmalarını tartışmaya çalıştık.

P-14

İlk Psikiyatrik Belirtilerle Başvuran Subakut Sklerozan Panensefalit: İki Olgu Sunumu

Şermin Yalın¹, Ceyhan Balcı Şengül¹, Kemal Kaya¹, Cem Şengül²

1 Denizli Devlet Hastanesi

2 Pamukkale Üniversitesi Psikiyatri AD

Giriş: Subakut sklerozan panensefalit (SSPE), merkezi sinir siteminin kızamık virusu ile oluşan, sistemik kızamık enfeksiyonunu veya aşılanmayı takiben 1-10 yıl latans dönemden sonra ortaya çıkan, nadir, yavaş progresif seyir gösteren, ölümle sonuçlanan nörodejeneratif bir hastalığıdır(1). Bu yazıda ilk kez psikiyatrik belirtilerle başvuran iki SSPE olgusu sunulmuştur

Olgu 1: 12 yaşında, erkek hasta, ilk kez Haziran 2009’da Denizli Devlet Hastanesi çocuk psikiyatrisi polikliniğine ders başarısında düşme, konuşmasında yavaşlama, zaman zaman duraklama, hayaller görme, kötülük görme düşüncesi yakınmalarıyla ailesi eşliğinde başvurmuştur. Bu yakınmalarla 2 ay önce bir nöroloji kliniğine başvuran, EEG’de epileptiform anomali saptanması üzerine valproat 500mg/gün başlanan, ancak klinik düzelme olmayan hasta psikiyatrik değerlendirme için kurumumuza yönlendirilmiştir. Hastanın tablosuna ataxi ve bilinç değişikliklerinin eklenmesi üzerine yapılan ileri araştırma sonucunda bulguları ile BOS SSPE tanısı konmuştur.

Olgu 2: 13 yaşında kız, öğrenci ilk kez Mart 2009 tarihinde özel eğitim raporu istemiyle Denizli Devlet Hastanesi çocuk psikiyatrisi polikliniğine başvurmuştur. Alınan öyküde hastanın 3,5 aylıktan itibaren epilepsi tanısıyla izlendiği, 7 yaşından itibaren nöbetlerinin olduğu,, son 1 yıldır aşırı hareketlilik, çok konuşma, uyku ihtiyacında azalma, kendine bakımda artış ,sürekli alışveriş yapma isteği olduğu öğrenilmiştir. Bipolar bozukluk manik epizod ön tanısıyla olanzapin 5mg/gün başlanmıştır. Klinik izlemde mani semptomlar ortadan kalkan hastanın, yapılan BOS incelemesi sonucunda SSPE tanısı konmuştur.

Tartışma: Kızamık virüsü bir RNA virusu olup, enfeksiyondan yıllar sonra ortaya çıkabilen yavaş seyirli ve fatal bir ensefalit olan SSPE’e neden olur(2). SSPE nadir de olsa psikiyatrik belirtilerle ortaya çıkabilir bu sebeple atipik psikiyatrik belirtilerle başvuran çocuk ve ergenlerde SSPE’de akılda tutulmalıdır.

Kaynaklar:

1. Tarsuslu T, Mutlu A, Günel M.K ve ar İlerleyici beyin hastalıklarında fizyoterapi uygulamalarının önemi: subakut sklerozan panensefalitli iki vaka örneğik. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2007; 50: 114-117C

2. Garg R.K Subacute sclerosing panencephalitis Review Postgrad Med J 2002, 78;63-70.

P-15