2-modul. Taraqqiyotning “O„zbek modeli” va uning o„ziga xos xususiyatlari
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- О„zR Oliy sudi.
- Karimov I.A. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish
- Mingboyev U.K. Sud adolat posboii // «Hayot va qonun». 2001. 5-son. 7-8-bet.
- О„zR Oliy Kengashiniig
| Umumiy yurisdiksiya sudlari. О„zRda sud tizimini shakllantirishning
huquqiy bazasi О„zR Konstitusiyasining 107-moddasida kafolatlashdan. Ayni shu konstitusiyaviy norma 1993 yil 2 sentabrda О„zRning "Sudlar tо„g„risida"gi Qonuni qabul qilinishida asos bо„lib xizmat qildi. Mazkur Qonunga muvofiq, umumiy yurisdiksiya sudlari tizimi quyidagi bо„g„inlardan tashkil topdi: О„zR Oliy sudi; Qoraqalpog„iston Respublikasi Oliy sudi, viloyatlar sudlari va Toshkent shahar sudi; tumanlararo, tuman (shahar) sudlari; harbiy sudlar (О„zR Harbiy sudi, okrug va hududiy harbiy sudlar). О„zR Oliy sudi. О„zR Konstitusiyasining 110-moddasiga binoan, "О„zR Oliy sudi fuqarolik, jinoiy va ma‟muriy sud ishlarini yuritish sohasida sud hokimiyatining oliy organi hisoblanadi". Mazkur sud tomonidan qabul qilinadigan hujjatlar qat‟iy tarzda О„zRning barcha hududida bajarilishi majburiy. О„zR birinchi Prezidenti I.A.Karimov “... sud hokimiyatini bosqichma-bosqich mustahkamlab borish, sudning mustaqilligini ta‟minlash, uni sobiq tuzumda bо„lgani kabi qatag„on quroli va jazolash idorasi sifatidagi organ emas, balki inson va fuqaro huquq va erkinliklarini ishonchli himoya va muhofaza etishga xizmat qiladigan tom ma‟nodagi mustaqil davlat institutiga aylantirishga qaratilgan keng qо„lamli tashkiliy-huquqiy chora-tadbirlar amalga oshirildi” (Karimov I.A. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish Konsepsiyasi. -T.: О„zbekiston, 2010. B. 16.) deb ta‟kidlab о„tdi. О„zR suveren davlat bо„lishi bilan sudlar hokimiyatning qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi tarmoqlaridan, siyosiy partiyalar va jamoat tashkilotlaridan mustaqil holda ish olib borish imkoniga ega bо„ldi. Hozirgi kunga kelib, Oliy sudning huquqiy maqomi "Sudlar tо„g„risida"gi Qonunning 2000 yil 14 dekabrdagi tahriri I bо„limining normalari hamda keyinchalik kiritilgan о„zgartish va qо„shimchalar, shuningdek, О„zR Fuqarolik protsessual kodeksi va Jinoyat protsessual kodeksining bir qator qoidalari asosida tartibga solinmoqsa (Mingboyev U.K. Sud adolat posboii // «Hayot va qonun». 2001. 5-son. 7-8-bet.). О„zR Fukarolik protsessual kodeksining 144-moddasiga kо„ra, Oliy sud qonunda belgilangan vakolati asosida, fuqarolik ishlarini kо„rib chiqadi, 26 shuningdek, alohida holatlarni hisobga olib, har qanday fuqarolik ishini О„zRning istalgan sudidan olib, birinchi instansiya sudi sifatida о„zining ish yuritishiga qabul qilib olish yoki bir suddan boshqa tegishli sudga о„tkazish vakolatiga ega. О„ta murakkab va muhim ishlar Jinoyat-protsessual kodeksining 389-moddasi bilan О„zR Oliy sudining sudloviga tegishli ekanligi belgilab qо„yilgan. Tabiiyki, о„zi chiqargan qarorlarga nisbatan yangi ochilgan holatlar yuzasidan ishlarni kо„rib chiqish ham О„zR Oliy sudi vakolatiga kiradi. Sud nazoratini amalga oshirishning yuqorida sanab о„tilgan shakllari bilan bir qatorda Oliy sudning ixtiyorida bu borada bilvosita nazorat shakli, binobarin, uning sud amaliyoti yuzasidan tushuntirishlar berish vakolati ham bor. Oliy sud Plenumi tushuntirishlari odil sudlovni amalga oshirishda qonunlarning aniq qо„llanishini ta‟minlashga qaratilgan bо„lib, ana shu tushuntirishlarda umumlashtiruv natijalari asosida sharhlar beriladi. Odil sudlovning Asosiy Qonunimizda mustahkamlab qо„yilgan demokratik prinsiplari, xususan, fuqarolarning qonun va sud oldida tengligi, aybsizlik prezumpsiyasi, ayblanuvchining himoyalanish huquqi bilan ta‟minlanishi singari konstitusiyaviy prinsiplar mazmuni О„zR Oliy sudi Plenumining kо„pgina tushuntirishlarida chuqur va mufassal ochib berilgan. Aksariyat tushuntirishlar sudlarning qonuniylik va huquq-tartibotni mustahkamlashdagi, javobgarlikni tabaqalashtirish hamda jazolarni individuallashtirishdagi, hayotga, sog„liqqa, shaxsning ozodligi va qadr-qimmatiga qarshi retsidiv jinoyatlar uchun javobgarlikni kuchaytirishdagi roliga taalluqli. О„zbekiyeton Respublikasi Oliy sudi Oliy sud Plenumi, Oliy sud Rayosati, Fuqarolik ishlari bо„yicha sudlov hay‟ati, Jinoyat ishlari bо„yicha sudlov hay‟ati va Harbiy hayatdan iborat tarkibda faoliyat olib boradi. О„zR Oliy sudining Plenumi barcha umumiy yurisdiksiya sudlari qarorlariga nisbatan oliy sudlov instansiyasi bо„lib, О„zR Oliy sudining sudyalari hamda Qoraqalpog„iston Respublikasi Fuqarolik va jinoyat ishlari bо„yicha oliy sudlari raislaridan iborat tarkibda faoliyat yuritadi. О„zR Oliy sudining Rayosati О„zR Oliy sudining sudyalari orasidan О„zR Oliy sudi Plenumi tomonidan belgilanadigan miqdorda tashkil topadi. О„zR Oliy sudi Rayosatining majlislari har oyda kamida bir marta о„tkaziladi hamda О„zR Oliy sudi Rayosati a‟zolarining kо„pchiligi hozir bо„lgan taqdirda vakolatli sanaladi. Rayosatga ishlarni nazorat tartibida, sud amaliyoti umumlashma materiallarini, sudlov hay‟atlari ishini tashkil etish masalalarini, shuningdek, viloyatlar sudlari va ularga tenglashtirilgan sudlar raislarining ma‟ruzalarini tinglash bilan bog„liq masalalarni kо„rib chiqish vakolati berilgan. Umumiy yurisdiksiya sudlari tizimidagi harbiy sudlar, ularning vazifalari hamda vakolatlari О„zR Prezidentining 1992 yil 28 fevraldagi "Harbiy tribunallar va harbiy prokuratura organlari tо„g„risida"gi Farmoni bilan respublika Kurolli Kuchlarida qonuniylik va huquq-tartibotni ta‟minlash maqsadida harbiy tribunallar mamlakatimiz sud tizimiga kirishi va barcha harbiy qismlarda, qо„shilmalar va birlashmalarda, harbiy о„quv yurtlari va muassasalarda, respublika hududidagi boshqa harbiy tuzilmalarda odil sudlovni О„zR nomidan amalga oshirishi belgilab 27 qо„yildi. Mazkur Farmon bilan sobiq Turkiston harbiy okrugi Harbiy tribunali о„rniga О„zR Qurolli Kuchlarining Harbiy sudi tashkil etildi. О„zR Oliy Kengashining 1992 yil 3 iyuldagi "О„zR Oliy sudi tarkibida Harbiy hay‟at tashkil etish tо„g„risida"gi Qarori bilan shunday hay‟at tuzilib, uning zimmasiga alohida ahamiyatdagi ishlarni birinchi instansiya bо„yicha, shuningdek, ishlarni kassatsiya va nazorat tartibida kо„rish vakolatlari yuklatildi. Ayni bir vaqtda О„zbekiston hududida joylashgan, ilgari belgilangan tartib asosida saylangan harbiy sudlarning sudyalari vakolati tasdiqlandi (О„zR Oliy Kengashiniig Yüklə 0,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|