22 Ноябрь 2007 г. Romani yazmağim barəDƏ
Yüklə 0,74 Mb.
|
| Sonra çıxışçıya qulaq asa-asa, hardansa yadına, yaxın günlər hansı qəzetdəsə oxuduğu bir məktubun mətni düşdü…
Məktubu, naməlum familiyalı bir ana yazmışdı. Qadın, narkoman oğlunu, bir neçə hipnoz seansına müalicə etdiyinə görə, hansısa psixiatra öz minnətdarlığını bildirdi. Psixiatrın familiyasını yadına salmağa çalışdısa da, yadına düşmədi. Məktubun altında, redaksiyadan verilən P.S.-də yuxularla bağlı bir cümlə də yaddaşında bulandı. Sonra məktubun böyründə verilən şəkli - psixiatrın, yorğun üzünü xatırladı və çıxışçıya sarı çönüb: – Sizə deyim ki, saydığınız o artilleriya qurğuları, dedıyiniz mənbələrdən yox, qonşu respublıkalardan alınır. Silahların bir hissəsi isə, son məlumatlara görə, xarici təyyarələrlə gətirilir. Sözünüzə davam edin. – dedi və hardansa yadına, bir vaxtlar, uzaq şəhərlərdən birinin vağzalında rastlaşdığı, boş vaxtını öldürmək məqsədiylə söhbətə girişdiyi qaraçı qadının, onun ölümü ilə bağlı dedikləri düşdü… – Buna ölüm də demək olmaz, bala… Şəkli o üzünə çevirən kimi, sənin də üzünü, O dünyaya çevirəcəklər!.. IV FƏSİL - …Professor!.. Professor!.. Professor!.. …Professor yuxudan dik atılıb ətrafına baxdı… Otağın işığı gecədən yanılı qalmışdı. Gün artıq yuxarıda idi. Üzbəüz divardakı saat doqquzun yarısını göstərirdi. Qəribəydi ki, bədənində elə bir rahatlıq, gümrahlıq hiss eləyirdi, elə bil birdən-birə on il cavanlaşmışdı. Həm də elə bil bu gejə… – professor bunu fikirləşəndə bədəni gizildədi – …həm də bu gecə yuxuda elə bil bütün ömrünü yaşamışdı. Böyrü üstə çönüb yuxuda gördüklərini yadına salmağa çalışdısa da, yadına demək olar, heç nə düşmədi. Nə isə ara-sıra yumşaq-yumşaq əlinə, ayağına dəyən ağ buludları, qəribə tülvari örtükləri xatırladı. Dəqiq olanı bir bu idi ki, professor bu gecəki yuxudan sonra ömrünü artıq başa vurduğunu, onu bu dünyayla daha heç nəyin bağlamadığını, əlini, ayağını hiss eləyən kimi, qəribə bir rahatlıqla hiss eləyirdi. Bu gecəki yuxusunun, hələ də canında soyuyan izləri professorun, uşaqlıqdan bura görüb-tanıdığı, bacardığı qədər qavrayıb anladığı bu dünyadan artıq doyduğunu deyirdi. …Dəhlizdən, telefonun zəif zəngləri eşidilirdı… Olsun ki, klinikadan zəng vururdular. – fikirləşdi və ayağa qalxıb döşəmənin soyuğu iliyinə işləyə-işləyə dəhlizə çıxdı. – Sabahınız xeyir, professor!.. – baş həkimin katibəsi idi. – Sizə nə nolub?.. – Mənə?.. – qızın köntöy suallarına öyrəncəliydi. – Heç nə. – Deyirəm, xəstələnməmisiz ki?.. – katibənin səsi həyəcanlı idi. – Bütün klinika bir-birinə dəyib… hamı sizi axtarır. Necəsiz indi?.. – Yaxşıyam, sağ olun. Nolub ki, məni axtarırlar?.. – Bilmirəm. Bəydadaş (baş həkimi klinikada belə çağırırdılar) səhərin gözü açılandan: «Veyisov» deyib dad eləyir. Evdən o vəziyyətdə, başılovlu gəlmişdi. Soruşuram: «nolub?», demir. Elə deyir: «tap onu», vəssəlam. İndi nə deyim ona?.. Baş həkimin, dana üzünü xatırladan donuq sifəti gözünün qabağına gəldi. - Denən, gəlirəm. – deyib dəstəyi asdı. Olsun ki, yenə yuxarılardan zəng olub. Kimsə xəstələnib. – professor fikirləşdi və bir müddət dəhlizin ortasında, yorğanı çiynində dayanıb qaldı. Sonra mətbəxə keçib işığı yandırdı və gözü, srağagünün axşamından stolun üstünə səpilib qalan cücü tozuna sataşdı. Kətilə əyləşib başını əlləri arasına alıdı və yadına düşdü… qopuq cib kitabçası… girişsiz bağ… Son iki gün ərzində nələr baş verməmişdi?.. Bunların hansının yuxu, hansının gerçək olduğunu ayırmaq, bayaqkı yuxunun təsirindən hələ də ayılmamış professora çətin gəldi. Ürəyi pis-pis bulandı. Ayağa qalxıb krantı açdı. Krantdan nazik şırımla qəhvəyi rəngli, çirkli su axdı… Çox güman ki, «xəstə tərcüməçi» haqlı idi. Dediyi o qədim əlyazmaya görə də belə çıxırdı ki, akademiklə o eyni bir yerdə – həmin o «Astana» deyilən təhlükəli zonada olmuşdular. Akademik ölmüşdü. O isə hələ ki, sağ idi… hələ ki, müvəqqəti olaraq, qorxunc ölüm elçisinin ona sarı uzanan əlinin nəhəng kölgəsi altında zamində idi… Sonra qəfildən nə oldusa, həmin o sirli kölgəni professor birdən-birə elə ordaca – oturduğu yerdə, dörd bir yanı qarısını xatırladan doğma əşyalarla dolu balaca mətbəxdə də hiss elədi… Mətbəxin bir tərəfinə - professorun oturduğu küncə birdən-birə elə bil axşam düşdü… Ya bu, ona elə gəldi?.. Vahimədən bədəni yığıldı… Günlərin bir günü, nəyinsə siluetini andıran bu sirli kölgə küçə ilə getdiyi yerdə, ya evindəcə oturub günəşin erkən şəfəşqlərinin gecənin vahiməsini dağıdacağını gözlədiyi məqam quzğun kimi üstünə şığıyıb iti caynaqlarını xirtdəyinə keçirəcəkdi, onu yorğan-döşəyindən, ya oturduğu kreslosundan qoparıb özü ilə Ora – bozumtul burulğanlardan yığılmış həmin o sarımtıl məkana aparacaqdı. Bu fikir professoru, oturduğu yerdən tıxac kimi irəliyə atdı… Mətbəxin üzübərk döşəməsiniə üzü üstə düşməkdən özünü zorla saxladı. Kölgə göz qırpımında sivişib ha yanasa yox oldu. Bir müddət mətbəxin ortasında dayanıb dura-dura qaldı, sonra üşüyə-üşüyə otağa qayıdıb çarpayısının kənarına oturdu, gecədən çıxarıb yerə atdığı soyuq corablarını ayaqlarına keçirə-keçirə, dünənki gecəni, dörd bir yanı qorxunc simmetriyayla bir-birini təkrarlayan yarıqaranlıq bağı xatırladı… vahimədən bədəni uçuna-uçuna, küləkli-fırtınalı bağın içindəki uzun-uzadı axtarışlarını, sonra axır ki, uzaq bir küncündə tapdığı əcayib cığırı, cığırın, quş səsləriylə dolu darısqal qaranlığını, onu sirli itaətlə müşaiyət edən adamüzlü, qara iti xatırladı… Sonra professor, dünənki məşəqqət dolu axşamını – gecədən xeyli keçənəcən, yuxusuzluqdan gözlərinin içi acışa-acışa, televizorunda qabağında otura-otura, bütün kanalların verilişləri bitənəcən gözləməyini, hey otağın ha tərəfindənsə ilıq hava kimi axıb əl-ayağına dolanan yuxularının cənginə keçməməkdən ötrü, səhərin gözü açılanacan, az qala bir çaydan qəhvə içməyini və yalnız dan yeri söküləndə – günəşin kal şəfəqləri göylərin qaranlıq tilsimini dağıdanda, yuxusuzluqdan ağırlaşmış vücuduyla özünü çarpayısına salmağını xatırladı… Bu axşam o, gecəni belcə zülümlə başa vurub, Bozgödəkçəlinin qırmağından qurtula bilmişdi. – fikirləşdi və mətbəxə qayıdıb orda özünə qəhvə hazırlaya-hazırlaya, bu gecəki bağın, həmin o «astana» deyilən sirli məkana hansısa aidiyyatı barədə uzun-uzadı fikirləşdisə də, bu barədə təsəvvüründə zərrə qədər olsun, aydınlıq yaranmadı. Təsəvvürü, bulanıq su kimi tutqun və qaranlıq idi… Sonra qəhvədən növbəti qurtumu aldığı yerdə, qəfildən ağlına gələn növbəti fikirdən çeçədi… Bu gecəki yuxusunu onun yaddaşından qəsdən silmişdilər. Hələ ola bilsin, bu gecə ona nə isə eləmişdilər. Hə, dəqiq nə isə eləmişdilər. – professor nəbzi ləngiyə-ləngiyə fikirləşdi - Yaddaşını dəyişmişdilər… ya da ruhunu oğurlamışdılar. Ya da olsun ki, bu gecə, Bozgödəkçəli axır ki, özünü ona yetirmişdi, qapılarının ağzına çatıb, orda Allah bilə ona nələr eləmişdi. Bəlkə də artıq öldürmüşdü onu?!.. Bu fikirdən, professorun ürəyi pis-pis sıxıldı. Yarımçıq fincanı nəlbəkiyə qoyub pəncərənin şüşəsinə düşən əksinə baxdı və ürəyi düşdü… Pəncərənin tozlu şüşəsindən ona, yastı burnu, qalın, çal bığları və girdə gözlüklü eynəyi ilə qoca, boz bayquş baxırdı… * * *
…Baş həkimin selektorunun, həyəcan siqnalını xatırladan səsi klinikanın bütün dəhlizləri boyu eşidilirdi. Baş həkim özü isə kabinetinin girəcəyində, əllərini, az qala dirsəyinəcən xalatının yekə ciblərinə salıb, əsəbilikdən qaralan üzüylə ona baxırdı: – Siz axtarırlar, professor. Səhərdən düz üç dəfə zəng vurublar. - baş həkim deyib əsəbi-əsəbi sağ ayağı üstə yelləndi. – Kim, axtarır məni?.. – Nazir özü zəng vurmuşdu. – Nazir?.. – Bəli, nazir. – baş həkim hövsələsi darala-darala deyib kabinetinə girdi. – Bilmədiniz, nəyə görə?.. – baş həkimin ardınca kabinetə daxil oldu və səhiyyə nazirinin, köpək balığının üzünü xatırladan, yırtıcı üzü gözlərinin qabağına gəldi. – Bilmirəm. Maşın da göndərib. Bayaqdan budu burdadı, sizi gözləyir. – Hara getməliyəm, evinə?.. – professor ciblərini eşələyə-eşələyə kabinetinin açarını axtardı. – Yox, hələ ki, nazirliyə. – Nazirliyə niyə?.. – kabinetin açarı elə bil cibindən buxarlanmışdı. – Bilmirəm. – baş həkimin çiyinlərini əsəbi-əsəbi atdı. – Başa düşmədim. – professor dedi və fikirləşdi ki, kabinetin açarını hardasa salıb itirə bilərdi. Baş həkim çaşqın üzlə: – Mən də bayaqdan onu deyirəm. – dedi və bu dəfə çiyni özü-özünə atıldı. Baş həkimin çiyni son vaxtlar tez-tez beləcə, özü-özünə atılırdı. – Deyirəm, bəlkə nəsə olub oralarda?!.. – baş həkim səsini yavaşıdıb yazıq üzlə professora baxdı və başıyla haranısa arxanı göstərdi. – Harda?.. Baş həkim «ora»nı gözləriylə göstərdi: – Yuxarıları deyirəm. – dedi. – Elə bil nazir özü də bilmir, nə məsələdi. Baş həkimin bu hərəkəti professora, balaca akademiki, onun «ora» deyə-deyə, gah şəhadət barmağıyla, gah da gözləriylə haranısa arxanı, sonra tavanı göstərməyini xatırlatdı… Professor baş həkimi dinləsə də, dediklərini eşitmirdi. Görünür, beyni hələ uzun müddət bu vəziyyətdə olacaqdı. – baş həkimin üzünə baxa-baxa fikirləşdi. - İndi həmin bu beyinlə o, kiməsə diaqnoz qoymalı, kimisə müalicə etməliydi. Ən pisi də o idi ki, kabinetin açarı yoxa çıxmışdı və bu dəqiqə professoru ən çox darıxdıran da elə bu idi. Açarı, bayaq qapıdan çıxar-çıxmaz, paltosunun cibində yoxladığını, sonra bütün yolu cibində saxladığı ovcunda sıxmağını xatırladı... –…məndən dönə-dönə soruşdu ki, «bu, həmin o Veyisovdu?..» Mən özüm də çaşbaş qaldım. Dedim, hansı - «həmin»?.. O, özü də, deyəsən, bilmədi hansı. Dedi, «Təcili gəlsin.» Maşını düz bir saatdı burdadı. Professor sağ əlini bir az da dərinə salıb, cibinin dəlmə-deşiksiz olduğunu yəqin edəndən sonra fikirləşdi ki, açarın cibindən itməyinin tək bircə variantı qalırdı: açarı o özü, klinikaya gəldiyi yolun hansı döngəsindəsə, öz əliyə cibindən çıxarıb atmışdı… – Başa düşmədim, məni çağıran kimdi… - professor hövsələsinin daraldığından, əlindəki çantanı zərblə yerə qoydu. - Onu vallah mən də bilə bilmədim. Baş həkimin domba gözləri həyəcandan qan çəkib qabarmışdı… Professor baş həkimin, hədəqəsindən çıxmaq istəyən gözlərinə baxa-baxa fikirləşdi ki, gərək bayaq, katibə zəng vuranda, zirək tərpənib deyəydi ki, işə çıxa bilməyəcək, xəstədi, ya nə isə ayrı bir səbəb tapıb deyəydi. – …Onu bu vəziyyətdə birinci dəfədi görürəm… – baş həkim fikirli idi. – Hansı vəziyyətdə?.. – Belə də… çaşqın. Elə bil işdən çıxmaq söhbəti var. Professor baş həkimin, qorxudan az qala heykəlləşmiş vücuduna baxıb başa düşdü ki, heç bir bəhanəylə bu çağırışdan boyun qaçıra bilməyəcək. Odu ki: – Yəqin müayinə olunmaq istəyir. – dedi. – Kim? – Nazir. – Yox, özünün məsələsi deyil. Mən onu da soruşdum. Dedi, ayrı məsələdi. Özü də bərk həyəcanlı idi. Mənimlə də bir təhər danışdı… * * *
Nazir onu, işıqlı otağın yuxarı başında, nəhəng, uzunsov iş masasının önündə, ayaq üstə gözləyirdi. O, içəri daxil olanda, bəzi hissələri, döyülmüş kimi qaralan uzunsov üzüylə gülümsəyib, iri addımlarla qabağına yeridi, əlini bərk-bərk sıxa-sıxa: – Xoş gəlmisiniz, professor… – dedi və hörmətlə ona yer göstərdi. Professor bu qaramtıl üzlü acıqlı naziri birinci dəfə görürdü. Qırx beş illik həkimlik müddətində, bundan əvvəlki naziri çıxmaq şərtilə, nazirlərin heç birinin üzünü görməmişdi. Bu nazir, professorun klinikada işlədiyi müddətdə beş ildən bir dəyişilən nazirlərin deyəsən səkkizincisiydi. – Sizi görməyimə şadam. Necəsiz?.. – nazir yağlı bas səsiylə dedi və cavab gözləmədən – Məni, olsun ki, xatırlamırsız. – deyib susdu. – Təəccüblü deyil. O qədər tələbəni yadda saxlamaq mümkün işdimi?.. Giriş söhbətinin boşluğunu doldurmaq üçün nazirə söz axtarmaq lazım olmadı. Olsun ki, onun gəlişinə ciddi hazırlaşmışdı, ya da ola bilər, nazir, həm də «boşluq doldurmaq üzrə» mütəxəssis idi. – professor yerində qurcalana-qurcalana fikirləşdi, sonra nazirin, köpək balığının gözlərini andıran qorxunc gözlərinə, yüngülcə tərləyən alnına baxa-baxa, bu tədbirli adamı qorxudub həyəcanlandıra biləcək mümkün və qeyri-mümkün səbəblər barədə fikirləşdi. – Siz - mənim ən sevimli müəllimim olmusuz. – nazir, nədənsə birdən-birə əsas mövzuya keçməyə ürək eləmirdi. – Mühazirələrinizi yaımda salanda, özümü o illərdə hiss eləyirəm. Professor nazirin, danışdıqca qaralan üzünə baxa-baxa, bu qorxunc üzü nə vaxt, neçənci ildə və harda gördüyünü yadına salmağa çalışdısa da, xatırlamadı. Nazirin üzü, minlərlə tanıdığı-tanımadığı, adını, kimliyini unutduğu tələbələrin, müəllimlərin, xəstələrin, həkimlərin üzlərinə qarışaraq, kaleydoskopvari bir mənzərə yaratdı. - Professor… - axır ki, nazir söhbətin giriş hissəsini yekunlaşdırıb əsas hissəsinə keçmək qərarına gəlmişdi. - …baş həkiminiz sizə ucundan-qulağından deyib yəqin. – nazir sözünə ara verib professorun gözünün içinə baxdı və üzü birdən-birə dəyişib ciddiləşdi, bayaqdan bəri gözlərinin üstündə qara, cansız zolaq kimi qaralan qalın qaşları yerindən oynadı. – Sizi bura çağırmaqda məqsədim… - nazir yenə susub harasa kənara baxdı, sonra sözünə elə bil yenidən başladı - …Bilirsiz, bu söhbət bir qədər konfidensial xarakter daşıyır. Məsələ burasındadı ki… – nazir bu yerdə səsini azaltdı – …bu axşam, saat on səkkiz otuzda sizin həyətə 10 -11 nömrəli maşın gələcək. Siz o maşına minib bir ünvana getməlisiz. Təəssüf ki, o ünvanı və xəstənin kim olduğunu mən özüm də bilmirəm. - sonra professorun təəccübünü duyub, – Bircə bunu deiə bilərəm ki, bu, şəxsən onun öz xahişidi… Nazir «onun» sözünü xüsusi vurğuyla dedi, sonra susub professora baxdı. – Kimin, onun?.. – Cənab Generalın. – nazir bu dəfə pıçıldadı və susub professora baxdı – Ola bilsin, kimdisə yaxın adamıdı. Sözün düzü, mənə köməkçisi zəng vurmuşdu… Generalın, daim anlaşılmaz vahimə saçın yorğun, boz gözləri bir anlıq professorun gözlərinin qabağına gəldi… Generalın sağ gözündə nə isə parıldayıb söndü… – Maşın hara gələcək deyirsiz?.. – Sizin həyətə… bir azdan… – nazir bunu deyib qol saatına baxdı və bum əqam nazirin qızılı bilərziyində də nə isə elə bil parıldayıb söndü. Ya bu, professorun gözünə göründü?!.. – Saat on səkkiz otuzda. İndi hələ ikiyə işləyir… – Axı bizim həyət… – professor deyib susdu və fikirləşdi ki, nazirin dediyi həmin o maşın, dünyanın o başındakı üfunətli küçələrin arasında bitən darısqal həyətlərini necə tapacaqdı?!.. – Nə həyət dediniz? – nazir professoru yaxşı eşitmək üçün nəyə görəsə çənəsini qabağa verdi. – Deyirəm, bizim həyəti necə tapacaqlar?.. Ünvanı… – Onlar özləri bilir. – nazir ağızucu deyib masanın alt hissəsindəki düyməni basdı. – Professor, mən başa düşürəm. Yaşınızı, səhhətinizi də nəzərə alıram. Sizin yaşda bu peşənin yükünü çəkmək həqiqətən ağırdı. – nazir qəribə bir ədayla danışmağa başladı. – Əgər bir şey lazım olarsa… hər hansı bir cihaz, yaxud ayrı nə isə, şəxsən mənə müraciət eldin. …Professor nazirlikdən çıxanda hava yenə çiskinləyirdi. Paltosunun yaxalığını qaldırıb nazirliyin geniş, ağ salonlu maşınına əyləşə-əyləşə fikirləşdi ki, yuxuları deyəsən, yavaş-yavaş bu biri üzə keçir… Kim idi onu çağıran?.. Niyə məhz onu?.. Onu hara aparacaqdılar?.. Niyə maşını klinikaya yox, birbaş həyətlərinə göndərirdilər?.. Niyə indi yox, axşam?.. Sonra professor bütün yolu, havanın çiskinindən bozaran küçələrə baxa-baxa, yenə akademik haqqında fikirləşdi. Görəsən akademik indi hardaydı?!.. Sonra bu sirli məkanı, bulanıq da olsa, təsəvvürünə gətirməyə çalışdı… və oranı - Yer kürəsinin üstünü şəffaf qabıq kimi bağlayan sarımtıl duman kimi gördü… Ən əsas bu idi ki, o, akademikin ardınca həmin o təhlükəli, sarımtıl məkana düşməməyin əlacını tapmışdı: yalnız sübhə yaxın, günəşin zəif şəfəqləri gecənin tilsimini qıranda yuxuya getmək. Bu fikirdən, professorun beynində, azca da olsa, səliqə-sahman yarandı və bir neçə gün bundan əvvəl vərəqlədiyi üçcildlik «Psixiatriyanın əsasları» kitabından oxuduğu: «… və təqib hissi, beyin qabığının qidasızlığı, ümumi yorğunluq və sinir zəifliyi ilə əlaqədar müşahidə olunur. Belə hallarda təqib kompleksi xəstənin yuxularında özünü daha qabarıq şəkildə büruzə verir. Bu, ahıllıq psixozunun əsas göstəricilərindən biridir….» - abzasını xatırladı… …Evə daxil olanda, yenə kabinetinin itmiş açarını xatırladı və bir neçə dəqiqə işığı yandırmadan açarı dəhliz şkafında axtardısa da tapmadı. Paltosunu soyunub yataq otağına keçdi və ilk növbədə şkafdan, bir vaxt qarısının, onun ad gününə bağışladığı təzə ağ köynəyini tapıb çıxartdı. Köynək cığaradan çıxarılıb ütüləməliydi. Əynindəki köynəyin, elə o birilərinin də yaxalıqları, illər uzunu yuyulub-ütülənməkdən yeyilib pürşüklənmişdi. Bir də çəkmələrinin palçığını yumalı, üzünü qırxmalıydı. Köynəyin cığarasını açıb, xırda iynələrini, tikanı çıxaran kimi, hövsələsi darala-darala, dırnaqların ucuyla çəkib çıxartdı, sonra mətbəxə keçib orda ütüləməyə başladı. Ütülədikcə, köynəyin ağ kətanından üzünə qəribə, tanış qoxu yayıldı. Əlini saxlayıb stola sarı əyildi və köynəyi iylədi. Köynəkdən kəfən iyi gəlirdi… * * * …Bir neçə dəqiqədən sonra professor, küknar və çinar ağaclarının, ətirli akasiya kollarının ortasında ağaran cıqqayabənzər artırmalı, mərmər sütunlu, möhtəşəm binanın qarşısındaydı… Onu bu nağılabənzər yerə gətirib çıxaran maşının sürətindən, ya nədənsə, professor, burda nə vaxt, necə peyda olduğunu, heç əməlli başlı hiss etmədi də. Yadında qalan bir bu oldu ki, üfunətli zibil yeşiklərindən, sınıq-sökük skamyalarda hərəsi bir yana əyilən qarılardan ibarət balaca həyətlərinə nə vaxtsa daxil olub gözdəniraq bir yerdə dayanan, heç nəyi ilə bu miskin həyətə uyuşmayan, qara rəngli, tutqun şüşəli, nəhəng maşına əyləşmişdi… bir müddət salonun, nəşə iyini andıran sirli qoxusunu canına çəkə-çəkə, əlləri, sükana bitişmiş kimi, tərpənməyən cansız sürücünün plastilinvari başından xoflana-xoflana, yuxularının davamını xatırladan bu qorxunc vəziyyətdən qurtulmağın yollarını axtarmış, iqamətgaha çathaçatda isə, rəngbərəng gül kollarının və fəvvarələrin içində itib-batan əfsanəvi həyətə daxil olmağıyla, canına yeriyən qorxusu necəsə öz-özünə yoxa çıxmışdı… Professorun qorxusuyla bir, onu bu yerə göz qırmında çatdıran maşının özü də, necəsə, yoxa çıxmışdı. Harasa geriyə sivrilmişdi, ya dayandığı yerdə hansısa gizli, yeraltı dayanacağa çökmüşdü?.. Professor bir müddət beləcə, yüngül mehdən yırğalanan ağacların xışıltısından, ara-sıra quş cükkültülərindən savayı ayrı bir səsin eşidilmədiyi kimsəsiz, sakit həyətin ortasında duub qaldı. Demək, baş həkimin də, nazirin də nagüman həsrətlə bilmək istədikləri naməlum ünvan bura idi… – professor fikirləşdi və gəzə-gəzə, sehrli nağılları andıran həyətin naxışlı skamyalarını, ağ mərmərdən tökülmüş fəvvarələrini, bir ucu sıx meşəliyin dərinliyində itib-batan döşəmə cığırlarını, cığırların kənarları boyu sıralanan dəyirmi işıqları gözdən keçirə-keçirə, bu möhtəşəm ərazidə xəstələnə biləcək adamlar haqqında fikirləşdi. Reallıqdan çox, naməlum sonluqlu yuxunu andıran bu mənzərənin içində, elə durduğun yerdə havalanmaq olar… – professor fikirləşdi və başını qaldırıb göyə baxdı. Göyün üzü küləyin, ha tərəfdənsə qovub gətirdiyi nəhəng bulud topalarıyla örtülürdü... Professor göyə baxdıqca, yadına, öz həyətlərinin göyünü salmağa çalışdısa da, nə vaxtsa həyətdə ayaq saxlayıb göyə baxdığını xatırlamadı. Dəqiq olanı bir bu idi ki, professor heç vaxt, heç bir yerdə belə bir göy görməmişdi… Buranın göyü də necəsə ayrı cür idi… – professor fikirləşdi, sonra hardansa yadına, nə vaxtsa Konstitusiyada göy haqqında oxuduğu bənd düşdü: «…ölkənin sərhədləri arasındakı göy ərazisi onun sərvətidi və ona məxsusdu…» Onda yadına gəlir, Konstitusiyanın bu gülməli bəndini qarısına da oxumuşdu. Sərhəd və ərazi tanımayan göy hansı əraziyə məxsus ola bilərdi axı?.. Ərazisi dəqiqləşdirilmiş həmin o göydən keçib gedən və bir neçə saatdan sonra o biri ölkələrin əraziləriylə üzən buludlar?!.. Onlar kimə məxsus idilər?.. Göyün əraziyə, ərazinin göyə nə qədər dəxli olduğunu, onda professor dəqiq birmirdi. Bu göydən sonra isə professor, həmin o səthi fikirlərinə görə öz-özünə xəcalət çəkdi. Həqiqətən, göylə yer ərazisinin hansısa sirli bağlılığı, oturuşmuş, qırılmaz əlaqəsi varmış demək. – professor fikirləşib paltosunun düymələrini bağladı. Konstitusiyanın o bəndindəki cümlənin özü düz qurulmamışdı, fikirdə bir qədər dolaşıqlıq vardı: göy əraziyə yox, olsun ki, ərazi göyə məxsus idi… Ən qəribəsi isə bu idi ki… – professor gördüklərini kiməsə danışan tək, ürəyində özü - özünə başa salırdı, – iqamətgahın səkkiz laylı, şüşəli qapılarının qabağında, başlarında qara beret, əllərində süngülü silah, üzbəüz dayanan əsgərlər, elə bil bayaqdan bəri onu görmürdülər, o, həyətə daxil olandan, başlarını belə tərpətmədən, gözlərini qırpmadan, heykəl donuqluğuyla bir-birinin üzünə baxmaqlarına davam edirdilər. Asta-asta binanın girişinə sarı addımladı. Binanın içi də, çölü kimi kimsəsiz idi elə bil. Elə bil buralarda indilərdə nə isə baş vermişdi və binanın sakinləri hansısa qəfil xəbərdən yığışıb təcili surətdə buraları tərk etmişdilər... Pillələri qalxıb dayandı. İqamətgahın birinci mərtəbəsinə açılan şüşə qapıların o biri üzündən, tavanın saysız-hesabsız gur işıqları altında nəhəng, ağ gəmi kimi bərq vuran, mərmər döşəməli geniş vestibül görünürdü... Professor içəri keçməzdən, qapının ağzında bir-birinə zillənən çəhrayı üzlü əsgərlərə baxıb nə isə demək istədisə də, hərbçilərin ona məhəl qoymadığını görüb dinməz-söyləməz içəri addımladı. Dabanı yeyilmiş ayaqqabılarıyla döşəməni tuppuldada-tuppuldada, ehmal addımlarla vestibülün tən ortasına yeridi, eynəyini çıxarıb ətrafına – dörd bir yanda tavanla döşəməni birləşdirən qızılı sütunlara, zalın hər iki tərəfindən ikinci mərtəbəyə aparan ağ, mərmər pillələrə, üzbəüzdəki şüşəli divardan, zərli parça kimi sayrışan şəhərə, şəhərdən sonra qara zolaq kimi sonsuzluğa qədər uzanan dənizə baxdı… – Professor Veyisov?!.. …Vestibülün ha tərəfindənsə qəfildən peyda olan dolu bədənli, qıvraq yerişli cavan adam ona yaxınlaşdı, çəhrayı, tarım sifətiylə bir anlıq professora baxıb yaxındakı kreslolarda ona yer göstərdi: – Buyurun, əyləşin. – dedi. – Başım elə qarışıb, üzr istəyirəm, qarşılaya bilmədiyimə görə. Qonaqlar gəlib, onların yerləşdirilməsiylə məşğuluq səhərdən. Əyləşin, sizi çağıracaqlar. Olsun ki, Generalın köməkçisi, ya da onlardan biridi. – professor dinməz-söyləməz kresloya əyləşə-əyləşə fikirləşdi. Köməkçi professordan arxayın olduqdan sonra çönüb harasa yan tərəfə uzaqlaşdı və sütunların arasında gözdən itdi. Köməkçidən sonra professor vestibülü bir də gözdən keçirdi. Oturan yerdə baxanda, vestibül daha əzəmətli görünürdü. Kimsəsiz, soyuq sarayn əfsanəvi ecazı buranın hər nöqtəsində – durduğu yerdə necəsə, öz-özünə bərq vuran gövdəli sütunlarında, divarlardan asılmış qədim şəkillərin qəribə rənglərində, görünməz, tül pərdə kimi havadan asılıb qalan və ani hərəkətdən yerini dəyişən sirli qoxusunda duyulurdu. Şəkillərdən biri, professorun yuxularını andıran ucsuz—bucaqsız səhralığı əks etdirirdi. Bu səhralıqda çatmışmayan bir şey vardısa, o da, bu kimsəsiz, sarımtıl qumsallıqda azan akademik idi… - professor şəklə baxa-baxa fikirləşdi və bu fikirdən ürəyi sıxıldı. Sonra səhralığa baxa-baxa, professoru elə bil yuxu apardı… və o, hardansa yaxınlıqdan, dəmir çarxlarını relslərin üstüylə taqqıldada-taqqıldada ona yaxınlaşan tramvayın səsini eşitdi… oturduğu yerdə dik atılıb ətrafına baxdı. Hava qaralmışdı… Qıvraq köməkçidən əlamət yox idi. Saatına baxdı. İqamətgaha gəldiyi qırx dəqiqə idi. Köməkçinin başı, olsun ki, hələ də qonaqlara qarışmışdı. Bu fikirdən, professorun ürəyi yenə sıxıldı. İndi o burda – dörd bir yanı bərq vuran bu soyuq, kimsəsiz vestibüldə nə qədər oturmalıydı?.. Tavanın yüzlərlə iti işığı, professorun onsuz da yorğun beyninə işlədi, gözlərini ağrıtdı və professor fikirləşdi ki, gərək bayaq köməkçiyə, yorğun və yuxusuz olduğunu deyəydi… Bəlkə bu məşğul köməkçi onu bu qədər gözlətməzdi. Sonra ürək döyüntüləri ləngiyə-ləngiyə, adi həkim çağırışından çox, nə isə gizli dövlət əməliyyatı aktını andıran bu dəvət barədə fikirləşdi. Olsun ki, bu sirli dəvətin özünün də, həmin o yuxularıyla hardasa, necəsə əlaqəsi var idi. Əlbəttə var idi… - professor qəfildən ağlına gələn növbəti fikirdən, yuxudan oyanan kimi, ayılıb özünü dikəltdi. Yoxsa, niyə hər şey bu qədər müəmmalar və sirlərlə dolu idi?.. «Xəstənin» kimliyinin bilinməməsi, bura – bu nağılvari məkana, yalnız hava qaralandan sonra gizlicə gətirilməsi, bayaqdan bura, tilsimə keçən tək, bu gur işıqlı, təntənəli tənhalığın əsirinə çevrilməsi... Hansı günahın sahibi olmuşdu?.. Niyə onu sakit yaşamağa, qarısından sonra, onsuz da dadı-duzu qalmayan həyatını adam kimi başa vurmağa imkan vermirdilər?.. Yuxuları o tərəfdən, bu əcaib çağırış bu yandan… Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|