- ona: mardona,itoatkorona
- lay(-layin): tiriklay(in), butunlay
- chasiga: erkakchasiga,yigitchasiga
- namo: uyalgannamo
-n (-in): ertan-kechin,qishin-yozin,ochin-to'qin
- an:(arabcha so'zlarga qo'shilib,ulardan ravish yasaydi): majburan, rasman
Ravish yasovchi -larcha qo'shimchasidagi –cha qismi kabi, singari ko'makchilari bilan sinonimik munosabatda bo'ladi. Shuning uchun ular ko'pincha almashtirib qo'llaniladi. Masalan, mardlarcha- mardlar kabi, yovuzlarcha - yovuzlar singari.
Shuningdek, ravish yasovchi –cha qo'shimchasi otlardagi kichraytirish- erkalash qo'shimchasi bo'lgan-chabilan omonimik munosabatda bo'ladi. Masalan, yosh yigitcha - yigitcha ishladi.
Bu o'rinda -cha qo'shimchasining omonimligi asosida leksema omonimligi vujudga kelgan:yigitcha:1. Kichkina yigit. 2. Yigit kabi.
-cha qo'shimchasining bu ikki vazifasi urg'u bilan ham farqlanadi. Kichraytirish- erkalash ma’nosini bildiruvchi -cha qo'shimchasi urg'u oladi. Yigitchá, qizchá, kuchukchá kabi. Ravish yasovchi -cha qo'shimchasi esa urg'u olmaydi. Urg'u so'zning bu qo'shimchadan oldingi bo'g'iniga tushadi: yigítcha, xotíncha, erkákcha kabi.
-cha qo'shimchasini tushirib qoldirib, bu qo'shimchani olgan so'z oldidan kichkina so'zini qo'yish mumkin bo'lsa,-cha qo'shimchasi otning kichraytirish-erkalash shaklini hosil qiluvchi qo'shimcha sanaladi. Masalan, quticha-kichkina quti, uycha-kichkina uy kabi.
Dostları ilə paylaş: |