A-uyun-u Ehbar-i Rıza a

44. BÖLÜM

“İMAM RIZA (A.S)’IN BEĞENİLMİŞ AHLAK VE İBADETİYLE

İLGİLİ BÖLÜM”

1-Hüseyin b. Ahmed’i Beyhaki 352 yılında Nişabur’da şöyle dedi: Muhammed b. Yahya’yı Suli, Avn b. Muhammed’den, O da Ebi İbad’tan şöyle naklediyor: “Rıza (a.s) yazları devamlı hasır üzerinde, kışlarıysa keçe üzerinde oturur ve elbise olarak kalın giysiler giyerdi, ama halkın içerisine çıktığında onlar için süslenir ve güzel giysiler giyeri.

2-Hakim Ebu Ali’yi Hüseyin b. Ahmed’i Beyhaki şöyle naklediyor: Muhammed b. Yahya’yı Suli Cebelet b. Muhammed-i Kufe’den o İsa b. Hammad b. İsa’dan o babasından, O Rıza (a.s)’dan, o da babasından (a.s) Cafer b. Muhammed (a.s)’ın devamlı şöyle buyurduğunu naklediyor: “Bana isteğinin giderilmesi için birisi geldiğinde onun isteğinin yerine getirilmesi için uğraşıyor ve acele ediyorum. Zira bulunmuş olduğu durumdan benim yardımım olmadan kurtulacağından korkuyorum.”¹

3-Hakim Ebu Ali’yi Hüseyin b. Ahmed-i Beyhaki Muhammed b. Yahya’yı Suli’den O Ebu Zekvandan şöyle naklediyor: İbrahim b. Abbas’ın şöyle dediğini duydum. Rıza (a.s)’dan herhangi bir şey hakkında soru sorulup da cevap veremediklerini görmedim, yine kendi zaman ve dönemlerine kadar tarih hakkında kendisinden daha bilgili şahıs görmedim. Memun devamlı çeşitli şeylerden soru sorarak imtihan eder ve İmam cevabını verirdi. Bütün sözleri, cevapları ve getirmiş olduğu deliller Kur’an-ı Kerim’den alınmış idi. Her üç günde birdefa Kur’an-ı hatmeder ve şöyle buyururlardı: “Eğer üç günden daha erken bir zamanda Kur’anı hatmetmek istersem, bunu yapabilirim ama ayetler üzerinde düşünmeden ne hakkında nazil olduğunu ve ne zaman indiğini düşünmeden geçmiyorum ve dolayısıyla üç gün içerisinde hatmediyorum.” Ve hazretin meşhur sözlerinden birisi şudur: “Küçük günahlar büyük günahların işlenmesi için bir yoldur. Küçük günahlarda Allah’tan korkmayanlar büyük günahlarda da Allah’tan korkmayacaklardır. Eğer Allah insanları cennete çağırmaz ve ateşten korkutmasaydı yine ona itaat etmek vacip olur ve insanlara olan fazlı, ihsanı ve layık olmadıkları halde onlara vermiş olduğu nimetler yüzünden ona itaatsizlik yapılmamalıdır.”

4-Tamim b. Abdullah b. Tamiymi Kureyşi (r.a.) Şöyle buyuruyor: Babam, Ahmed b. Ali’yi Ansari’den naklediyor ki Recae b. Ebi Zehakin şöyle dediğini duydum: Memun beni Ali b. Musa Rıza (a.s)’ı Medine’den getirmem için gönderdi ve bana, İmamı Kum şehri üzerinden değil da Basra, Ahvaz ve Farz mıntıkalarından getirmemi ve ona gece ve gündüz kendi yanına götürünceye kadar koruyucu olmamı emretti. Ben Medine’den Merve kadar kendilerinden ayrılmadım. Vallahi Allah’a ondan daha yakın ondan daha takvalı ve her zaman Allah’ı hatırlayan birisini görmedim ve yine ondan daha fazla Allah’tan korkan birini görmedim. Sabah ışıdığı zaman namazını kılar ve aynı yerde oturur güneş doğuncaya kadar Allah’ı tesbih eder, hamd eder, tekbirler getirir la ilahe illallah derdi. Ve Peygambere salavat gönderirdi. Sonra güneş yükselinceye kadar tekrar secdeye giderdi. Sonra halka dönerek onlarla öyleye kadar sohbet eder nasihatlarda bulunurdu. Sonra abdesti yenileyip namaz yerine döner öyle olduğu zaman 6 rekat namaz kılar. (3 tane iki rekat) birinci rekatta Hamd ve Kafirun suresini ikinci rekatta hamd ve ihlas suresini okurlardı. Diğer dört rekatta ise Hamd ve ihlas suresini kıraat ederlerdi. Her iki rekat sonunda selam verirler ve her ikinci rekatta kıraattan sonra ve rukudan önce kunut tutarlardı. Sonra ezan okuyarak tekrar iki rekat namaz kılarlardı. Daha sonra kalkarak öğle namazını kılardı. Selam verdikten sonra Allah’ı tesbih ve hamd eder, tekbir ve la ilahe illallah derdi, bunu Allah’ın istediği kadar yapardı. Daha sonra şükür secdesi yapar yüz defa şükran lillah derlerdi. Başını secdeden kaldırdıktan sonra altı rekat namaz daha kılarlardı. Her rekatta hamd ve ihlas suresini okurlardı, her iki rekat sonunda selam verirlerdi. Her ikinci rekatta kıraattan sonra, rukudan önce kunut tutarlardı. Sonra tekrar ezan okurlar, iki rekat namaz kılarlar ve ikinci rekatında kunut tutarlardı. Selam verdikten sonra ayağa kalkar ve ikinci namazını kılarlardı. Yine selamdan sonra namaz yerinde oturur, Allah’ı tesbih eder, hamd ederdi. Allah’ın istediği kadar tekbir ve la ilahe illallah söylerdi. Daha sonra secde ederek yüz defa Hamden lillah derlerdi. Güneş batımında ise abdestini yenileyip ezan ve ikame okuyarak üç rekat akşam namazını kılarlardı. Ve ikinci rekatta kıraattan sonra ve rukudan önce kunut tutarlardı, selamdan sonra yerlerinde oturur tekrar Allah’ın istediği kadar tesbih, hamd, tekbir ve la ilahe illallah derlerdi. Sonra şükür secdesine giderlerdi. Daha sonra başını secdeden kaldırır, hiçbir şekilde konuşmadan kalkar ve iki selamla dört rekat namaz kılarlardı. (iki tane iki rekat) ve yine her ikinci rekatta kıraattan sonra rukudan önce kunut tutarlardı. Bu dört rekatın birincisinde Hamd ve Kafirun sureleri ikinci rekatta da Hamd ve ihlas suresini okurlardı. Namazdan sonra oturur ve Allah’ın istediği kadar, namaz takibatıyla meşgul olurlardı. Sonra iftar ederek gecenin üçte biri geçinceye kadar istirahat ederlerdi. Sonra kalkar dört rekat yatsı namazını kılar ve ikinci rekatta kıraattan sonra, rukudan önce kunut tutarlardı. Selamdan sonra yerlerinde oturur Allah’ın istediği kadar, tesbih, hamd, tekbir ve la ilahe illallah diyerek Allah’ı zikrederlerdi. Bu Takibatlardan sonra şükür secdesine giderlerdi sonra yatağında uyumaya başlardı. Gecenin diğer üçte biri de geçtiğinde yerinden kalkarak tesbih, hamd, tekbir ve la ilahe illallah derdi, istiğfar eder ve dişlerini misvaklardı (fırçalardı). Sonra abdest alıp gece namazına durur ve her ikinci rekatta selam vererek sekiz rekat namaz kılardı. (iki şer ikişer dört tane namaz) bu namazların ilk rekatında bir defa Hamd suresini ve otuz defa Tevhid (ihlas) suresini okurlardı. Sonra dört rekat Cafer b. Ebi Talib (a.s) namazı kılarlardı, (Cafer-i Tayyar namazı diye meşhurdur) her iki rekattan sonra selam verir ve ikinci rekatlarda rukudan önce ve tesbihten sonra kunut tutarlardı. Ve bunu gece namazından sayarlardı. Sonra tekrar kalkarak geriye kalan iki rekatı kılarlardı. Birinci rekatta Hamd suresi ile Mülk suresini ikinci rekatta ise Hamd suresi ile (Hel eta) suresini okurlardı. Sonra iki rekat Şefii namazını kılmak için kalkardı, bunun her rekatında bir defa Hamd suresini ve üç defa ise İhlas suresini okurdu. İkinci rekatta rukudan önce ve kıraattan sonra kunut tutardı. Selam verdikten sonra kalkar ve bir rekat vitir namazı kılardı. Bir defa Hamd suresini üç defa ihlas suresini, bir defa Felak suresini ve bir defa da Nas suresini okurdu. Kıraattan sonra ve rukudan önce kunut tutar şunları söylerdi: “Allah’ım Muhammed ve Ehl-i Beytine selam gönder bizleri hidayet ettiğin kimselerden karar ver, bizleri afiyet ve sağlık verdiklerinden karar ver, bizleri sevdiğin kullardan karar ver, bizlere eta ettiğin şeylerde bereket ver, ilahi bizleri günahkarlar için karar verdiğin şer hükümlerden koru, gerçekten sen emredensin ve kimse sana emredemez, sevdiğin kimseleri aşağılamaz ve düşmanlarını yüceltmezsin, sen yücelerden yücesin, ey rabbimiz.” Sonra yetmiş defa “esteğfirullahe ve eseluhu tevbe” derlerdi. Selam verdikten sonra ise her zaman olduğu gibi namazın takibatıyla meşguldu. Sabah namazına doğru kalkar iki rekat sabah namazının nafilesini (müsteheb namazı) kılardı. İlk rekatında Hamd suresi ile Kafirun suresini ve ikinci rekatta Hamd ile İhlas surelerini okurlardı. Fecr doğduktan sonra (sabah namazının vakti) ezan ve ikamenin ardından iki rekat sabah namazı kılardı. Selam verdikten sonra güneş doğuncaya kadar takibatla meşgul olurdu. Daha sonra güneş yükselinceye kadar ise şükür secdesinde kalırdı. Cuma günleri sabah, öğle ve ikindi namazları hariç, diğer bütün vacip namazların (farz namazların) ilk rekatında Hamd ve Kadir surelerini, ikinci rekatlarında ise Hamd ve İhlas surelerini kıraat ederlerdi, Cuma günleri Hamd, Cuma ve Münafıkin surelerini okurlardı.Cuma günü yatsı namazının ilk rekatında Hamd ve Cuma surelerini ve ikinci rekatında Hamd ile (sebbih ismi rabbike) surelerini okurlardı. Pazartesi ve Perşembe günlerinde sabah namazının ilk rekatında Hamd ve Dehr surelerini ikinci rekatında Hamd ile Dehr surelerini okurlardı. Devamlı akşam, yatsı, gece namazı, şefii ve vitir namazlarını ve sabah namazlarını yüksek sesle kılarlar, öğle ile ikindi namazlarını ise sessiz ve yavaş bir şekilde kılarlardı. Ve dört rekatlık namazların son iki rekatında üç defa Sübhanellah vel hamdulillah ve la ilahe illalah vellahu ekber derlerdi. (yani tesbihatı erbee okurlardı.)

Bütün kunutlarda ise “ilahi bizleri bağışla ve rahmeyle, bizlerden gördüğün beğenilmeyen şeyleri affet. Gerçekten sen Aziz, yüce ve Kerimsin...”

5-Hakim Ebu Muhammed Cafer b. Şazan (r.a.) Ahmed b. İdris’ten, İbrahim b. Haşim’den, o da İbrahim b. Abbas’tan şöyle naklediyor: Ebul Hasan Rıza (a.s)’ın konuşmalarında birilerine sözleriyle cefa ettiğini görmedim ve yine hiçkimsenin konuşmasını ve sözünü yarıda kestiğini görmedim, belki karşı tarafın sözlerini tamamlaması için sabrederdi. Yapabileceği bir şeyi kendilerinden istedikleri zaman reddettiklerini görmedim. Kendileri hiç kimsenin yanında ayaklarını uzatmazlar ve herhangi bir şeye yaslanmazlardı. “Kendi hizmetçilerinden hiç birini incittiğini ve ağır kelime kullandığını görmedim, hiç kimsenin yanında tükürmezdi, İmam’ın hiçbir zaman kahkahayla güldüğünü görmedim, belki onun gülüşleri tebessümden ibarettir. Kendileri için sofra açıldığı zaman, bütün hizmetçileri hatta kapıcıları dahi çağırır kendisiyle sofraya oturturlardı. İmam (a.s) geceleri az yatar daha çok uyanık kalırlardı. Çoğu geceleri sabaha kadar uyumadan geçirirlerdi. Çok oruç tutarlardı. Her ayın üç gün müstahab orucunu asla terketmezlerdi. Ve buna, bütün yıl oruç tutmak gibidir derlerdi. Kendileri gizlice sadaka verir ve bunu genellikle gece karanlıklarında yaparlardı. Fazilette onun gibi birini gördüğünü zanneden ve iddia edenlere inanma.