A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

tü_f ete.er.ne n.beten "hukukta müsavah

' ~ _: ^{1 sa}y^ısıuı buna ayırmış, Mir

Çakıp, Alikhan, Hayreddin Balgınbay, bu ihtiyar rus liberal demokratına karşı samimî sevgi hislerini izhar ederek makale ve şiirler neşu mislerdi. Bununla beraber gazete Kırım, Azerbaycan ve umum Rusya Müslümanları menafiine çalışan milliyetperver münevverler hakkında da çok hürmetkar bir dil kullanıyordu. 1915 te Kırımlı İsmail Gaspı- rah'nın vefatı dolayısiyle «rahmetti babamız» diye çok takdirkârane makale neşreimiştir. Keza harbi umumî sırasında Boğazlar meselesinde rus neşriycitma ve rus siyasetine karşı pek hassasiyet gösteı,yo³³⁰ du.

Terbiyesi ve mesleği bakımından «Qazaq» gazetesinin rehberlik ettiği hareketlere yakın bulunan münevverlerden birisi de, Kapaî tümeninin Nayman oymağına mensup Sırtlan oğlu Barlıbek idi. 1 891 de Petersburg Üniversitesinin şarkiyat şubesini ikmal etmiş, turk dılbıhğı sahasında, muallimi olan müsteşriklere yardım etmiş bir istidat sahibi idi. Mektebi ikmalinden sonra, Ruslar, kendisine ihtisasına göre iş vermediğinden, Almatı şehir emanetinde kâtiplikle meşgul olmuş, sonradan Yedisu valisi nezdinde bir memuriyete tâyin edilmişti. Barlıbek in büyük.kardeşi Türlüb'ek de vâli nezdinde tercüman idi. Barlıbek Türlü- bek diye çift adla mâruf olan bu iki kardeş, şark Kazakları arasında en mâruf simalardandır. Ömürlerini cemaat hizmetine sarfetmişlerdir. Fakat her ikisi de vereme tutularak, Türlübek 1905 te ve Barlıbek 1914 tc vefat etmişlerdir. Barlıbek 1906 yılından sonra memuriyetten çekilerek, ancak cemaat işleriyle meşgul olmuş ve 1911 de Kazak milli meselelerini takip etmek üzere halk tarafından Petersburga gönderilmiş ve hükümetçe takibat ve taharriyata maruz kalmıştır. Kazakça yazılmış bazı eserleri olduğu halde, neşrolunmamıştır. Bunların arkadaşı olan ve Petersburg yol mühendisliği âli mektebini ikmal eden, yukarıda (s. 339) ismi mezkûr, Tınışbay oğlu Mehmed Can ise, «Qazaq» gazetesine bilfiil iştirak etmiştir. Yine bu gazeteye, millî edebiyat ve kültüre ait makaleleriyle iştirak edenler, Marsikoğlu ve Balgınbayoğlu adlı gençler idi. ^

191 1-1915 yılları zarfında Troyisk şehrinde diğer bir Kazak münevveri Mehmed Can Sıralın tarafından «Ayqab» adında iki haftalık bir mecmua neşrolundu. Bu muharrir, 1876 da vefat eden Kazak halk şairi Siralı (=Şir Ali) Akının oğludur. Babasının marifetiyle rusça tahsil etmiştir. Bu zat «Qazaq» gazetesi naşirlerinden farklı olarak, mollalara ve Tatarlara karşı biraz niülâyim yol tutmuş, panıslamızm fikirlerine mütemayil sayılmıştır. Bu mecmuada Kazak tarihi ve halk edebiyatına ait makaleler yazıldı. Kazak hocalarına farsça asîınca da malûm olan FirdevsFnin «Rüstem ve Suhrab» kıssasını rusçadan kazakçaya nazmen terceme ile neşretti. Yine 1911 de Batı Kazakistanda, Bükey

Ordada, İsmi yukarıda (s. 266) mezkûr, Sultan Şahingeray Bükeyev ve kıı nıakov tarafından «Kazakistan» namiyle bir gazete neşrolundu. Bundan başka da Şahingeray Sultan, Bükey Ordada maarifi himaye etti. Oradaki İslamcı TCâzak münevverlerinden Ömer Karası ile beraber Ka. zâlT ve Nogay halk~edebiyatîna ait çok değerli risaleler neşretti. Harbi


umumîye doğru Kazak millî, İçtimaî, siyasî hareketi. Abayın telkin et. Mği sulh ve selâmet yolundan. Mir Cakıbın telkin ettiği cenkcu inkılâp- çılık yoluna girmiş oldu.