Anorganik kimyo

Alohida xossali po‘latlar (zanglamaydigan, yuqori haroratga chidamli, magnit xossali va b.q.) yuqori haroratlarda ham atmosferada, kislotalar eritmalarida va boshqa korrozion muhitlarda korroziyaga chidamli bo‘lib, ulardan gaz turbinalari, reaktiv dvigatellar, raketa qurilmalari, magnit qurilmalari tayyorlanadi.

Ru-ruteniy
Kashf qilinishi: XX asrning 20 yillarida Uralda platina birikmasi topildi. Uni Yurievskiy universiteti professori Ozann tekshirdi va unda yangi uchta element borligini aniqladi. Ulardan birini Rossiyaning Ruteniy shahri sharafiga Ruteniy deb atadi. Undan keyin shved kimyogari Bersellius aniqladi.
K imyoviy xossasi: Toza ruteniy – tashqi ko’rinishidan temirga o’xshaydi, qattiq, yuqori temperaturada suyuqlanadi, podsho arog’ida qiyin eriydi, kuchli katalizatorlik vazifasini bajaradi.
Ruteniydan termoparalar olishda, katalizatorlar olishda, zargarlik buyumlari olishda foydalaniladi.
U sakkiz valentli birikmalar hosil qiladi. Bular ruteniy oksidini misol qilib ko`rsatish mumkin. U xossalari bo`yicha osmiy oksidiga o`xshaydi. O`zi sarg`ish-oltinrang kristall, 25,5^o C da eriydi, suvda eriydi. Lekin osmiy oksidiga qaraganda bir muncha beqarorroq hisoblanadi. 108^o C da portlash bilan Ru₂O va kislorodga parchalanadi.
Birikmalari:
RuO₂ – ko’kish qoramtir tusli kristall modda, ruteniyga yuqori temperaturada kislorod ta’sir ettirib, yoki RuS₂ va RuCl₃ ni oksidlab hosil qilinadi. Ruteniy (IV)- oksid 700 °C da o’zidan kislorod ajratib parchalanadi.
RuO₄ — och sariq tusli, uchuvchan kristall, juda zaharli, o’tkir hidli modda. Bu oksid ruteniy tuzlariga kislotali muhitda kuchli oksidlovchilar (HJO₄, KMnO₄ ,KBrO₃) ta’sir ettirib hosil qilinadi. RuO₄ - CC1₄ va suyultirilgan H₂SO₄ da yaxshi eriydi, 180 °C dan yuqori temperaturada qizdirilganda kuchli portlash hosil qilib RuO₂ va O₂ ga parchalanadi, ishqorlarda quyidagi reaksiya asosida eriydi:
4RuO₄+4NaOH=4NaRuO₄+O₂+2H₂O
4NaRuO₄+4NaOH=4Na₂RuO₄+O₂+2H₂O