Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
etiam ordinariæ Justitiæ dici possunt: pro quo facit tenor Capituli 20. Sic se habens: Y autem dicatur in præsenti. Lo dejarà à las Au- diencias, y Iusticias Ordinarias: Videtur ex no- minatis priùs Audientijs, ad eas primariò per- tinere: sed quia apud illas inchoari caussæ cri- minales generaliter non soleant, nisi ubi Au- ditores sunt etiam criminum judices, quod non accidit in Prætorialibus, in quibus Proreges præsident: dicendum præfatam clausulam cum commoda adaptatione accipiendam; ut scili- cet càussæ ad Justitias ordinarias spectent, ad eos scilicet, ad quos privilegio non stante per- tinent: ad Audientias autem ex ea parte, qua competentiæ judicium ad eam spectat, ad unum scilicet Auditorum, juxta ea, quæ ha- bentur Capite sequenti 25. Quamvis enim caus- sæ apud eas non transigantur, judicium tamen competentiæ ad inferiores nequit judices per- tinere, cùm sit res indaginis superioris, & pro- portionatus sit Inquisitori futuro in concursu præsidi consessor adfuturus. Unde etiamsi apud togatum judicem caussa verseatur, idem est in decidenda competentia servandus mo- dus, sic judicum judice, Rege inquam, matu- rum post consilium disponente. Circa quod, sicut & circa ultimum nihil præstat adjecisse, præter animadversionem nu. 137. erroris ty- pographici, sic enim ibi ex Hispanico Idioma- te, Interin seran pro intervenieron, & n. 139. Con-
latinum sit nomen, & idem quod concessio, aut permissio, vel copia aliquid faciendi, in eo loco non congruit, ut ex tenore constat, cùm de sessione, & ordine in ea servando agatur, &
quia tamen non ita conveniens loquendi mo- dus, quàm sine illo, superfluè additum juxta Auctoris mentem. Quod observasse oportuit, etiam si momenti vix ullius, ne & hic delicatus Censor quod carpere possit se deprehendisse inaniter glorietur. Et in præsenti quidem tres sunt DD. Inquisitores in hoc Peruviano Tri- bunali cum suo Fiscali, quorum Decanus illu- stris D. D. Joannes de Huerta Gutierrez, pri- marius quondam legum in Academia Limana Professor, & Prætorialis Senatus togatus ju- dex, unde ad Sacratiora translatus, eximijs pru- dentiæ, humanitatis, & venerandæ probitatis ornamentis inclarescit. Utinam superstes diù, unus ille pro multis, si non pro decem millibus computandus. Sed heu infelix votum! Decessit vir egregius, & magna quidem boni publici ja- ctura decessit, sed eximiarum virtutum præmia recepturus. @@ Circa Excursionem pro Indicis Vniversita- tibus. non semel. Circa quod illud occur- rit priùs, quod est dictum de approbatione præsentati ad Episcopatum, qui tamen gradu requisito careat. Si enim sit notoriè dignus, id potest stare omissis omnibus, quæ pro explo- randa sufficientia in Universitatibus præmit- tuntur. Quod tenet Navarrus Cap. 28. nu. 18. & eum secutus P. Pereyra in Academia n. 888. sufficere autem mediocrem tradit idem cum Menochio nu. 871. quatenus Menochius Con- mediocribus concedi solitum, quod non impro- bat, sed potius videtur uti ritè factum appro- bare, qui & de Episcopis loquens Centuria. 2. de Arbitrarijs Casu 425. nu. 37. ita loquitur: Non in Episcopo requiro scientiam, atque peritiam illam, qua ceteris antecellit, vel saltem æquat; sed quæ tanta sit, ut suo muneri satisfacere valeat. Cap. Nisi cùm pridem. §. Prohibet. de renuntiat. Quocirca crederem eum fore indignum, qui assu- meretur ad tantum apicem, cujus doctrina tenuis admodum esset, quamquam Doctor creatus sine ri- goroso (quod ajunt) examine. Sic ille, admodum tenuem non admittens peritiam, indicans te- nuem sufficientem futuram, quod idem est ac mediocrem. Et in citato quidem Capite sic op- portunè pro præsenti Innocentius Tertius lo- quitur instituto: Pro defectu quoque scientiæ ple- rumque potest quis petere ceßionem: quia cùm ipsa circa spiritualium administrationem sit potißimum necessaria, & circa curam temporalium opportuna: Præsulq́ue commissam sibi debet Ecclesiam regere in utrisque, salubriter ei renuntiat, si scientiam (in qua ipsam negat) ignorat. Tu enim (inquit Do- minus) scientiam repulisti: & ego repellam te ne Sacerdotio fungaris mihi. Quamquàm & si desi- deranda sit eminens scientia in Pastore, in eo tamen sit competens toleranda: quia secundùm Aposto- lum: Scientia inflat, charitas autem ædificat: & ideò imperfectum scientiæ potest supplere perfectio charitatis. Sic Pontifex ex quo luculenter ap- paret mediocrem scientiam, & eatenus imper- fectam, pro Episcopis esse sufficientem, quæ li- cet eminentiam non attingat, ille tamen defe- ctus possit pręclaris alijs ornamentis, & præser- tim charitate, omnibus chrismatibus chrismate meliore. Neq; plus evincũt quæ adducit Dom. Barbosa in Collectaneis ad Cap. Cùm in cunctis nu. 20. cùm adducat Menochium citato Casu. Solicitudo enim Pontificum, quorum varia de- creta congerit, eò tendunt, ut indigni neuti- quam promoveantur, quod factum aliquando dolet Alexander Tertius citato in Capite, cujus verba illa: Eapropter, ne quod de quibusdam pro neceßitate temporũ factum est &c. Unde & apud illum necessaria litterarum scientia. Et quod in fine. §. Qui etiam vita & scientia commendabilis
@@0@ @@1@ rioribus Doctoratu sic temperat P. Pereyra n. 893. & 894. ut de gradu Bachalaureatus in Philosophia non videatur curare, uti de re mo- menti parvi, de illo autem in Superioribus fa- cultatibus ita post adductas non leves rationes subdit: Quare vix audeo liberare à mortali eum,
nam; nam de illa, sicut de Theologia & Jure loquitur n. 892. Circa gradum autem Magi- sterij in Artibus adductis nonnullis, qui & à Nobis, assirmantibus & negantibus, ita sub- dit: Arbitror autem utramque sententiam rectè temperari & componi, si prioris rigor mitigetur, posterioris laxitas coerceatur, ita ut dicamus Can- cellarium, qui graduaret unum vel alterum insuf- ficientem, peccare venialiter: qui graduaret quos- cumque oblatos insufficientes, peccare mortaliter. Quia in primo casu inferret leve damnum, in se- cundo grave, scilicet vulnerando graviter Acade- miam, quæ in hoc patiatur grave detrimentum, tũ in honore, quatenus per illam facilem graduum collationem reddetur contemptibilis, & ipse gra- dus ridiculus, tum in facultatibus etiam superio- ribus: quia cùm gradus sit quidam honor, qui con- fertur tamquàm præmium pro labore studiorum, & profectu scientiæ, si paßim ac sine delectu im- pendatur omnibus tam sapientibus, quàm ignoran- tibus, parvi fiet, & pro eo assequendo nullus pru- dens dies noctibus studendo junget, proindé inte- pescet, ac fortè extinguetur litterarum studium, etiam cum magno detrimento sacræ Theologiæ, cui ægrè incumbere, & in qua nequaquàm valet pro- ficere, qui Philosophus non est. Hæc doctus Pa- ter. Quæ quidem ut absolutè non liceat re- ctè procedunt, non tamen distinctionem il- lam sua efficacitate concludunt. Nec stat quod dicitur de damno levi, quia in primis gravitas in negotio præsenti non solùm est ex damni gravitate mensuranda, sed ex publico testimonio, quod auctoritate Pontificia & Re- gia confertur, cùm revera talis auctoritas non subsit, & ex alijs à Nobis expensis. Deinde damnum grave est ex eo quòd collatione u- nius aut alterius janua aperitur ad plurium col- lationem. Et quidem Cancellarius unus ali- quot conferet, & succedens illi totidem, & sic alij, unde evadet numerus non parvus ri- diculorum Magistrorum. Prætereà sciens aliquibus gradus dicto modo conferri, con- tingens valde est ut de collatis illum merenti- bus notitia careat, & sic Universitatem parvi pendendi sufficiens habebit fundamentum: ex quo & fiet ad multos alios posse hujusmodi notitiam derivari. Item Scholastici viden- tes talibus conferri gradum, sibi poterunt persuadere idem erga ipsos faciendum, si præ- sertim non ita se ineptos comparatione facta recognoscant. Tandem non videtur quæ esse caussa verosimilis possit hujusmodi illicitæ col- lationis. Et quidem illa culpabilis veniali- ter affirmatur. Ex quo apertè convincitur nullam caussam sufficientem extare: si enim<-P>@@ <-P>talis esset, nulla in eo culpa admisceretur. Cùm ergo respectu omnium ita accidat, om- nium pariter ratio eadem admittenda. Ubi & addi potest instantia ex Doctoratu desump- ta; nam & Magistrum multi consulent, no- mine adeò honorifico audito, & pompa per- visa pro collatione instituta; cùm etiam in Religionibus gradus Doctoralis Magisterij ti- tulo designetur. Quid si dicas Magistrum consultum se non esse Theologum, aut Juri- stam responsurum. Id quidem Doctor dice- re suo modo poterit, se quidem etsi Docto- rem, pro ijs, de quibus rogatur, non plenam notitiam assecutum. Et insuper vix quisquam sit Magisterij candidatus, qui non aliquos Theologiæ cursus peregerit. digni posse suffragium habentem pretium ac- cipere propter obligationem ad unam partem, pro qua non tenetur, esse probabile diximus n. 102. juxta eorum sententiam, qui id in ju- dicibus admittunt, idque tantùm attento jure naturali, quidquid aliàs de legibus positivi ju- ris sit: id quod etiam admittit P. Pereyra suprà nu. 1276. dum sententiam, quam tuetur, & Nos etiam sumus amplexi, probabiliorem es- se pronuntiat. Sed videtur jam id non posse consistere, cùm inter Propositiones ab Ale- xandro VII. damnatas hæc habeatur, sit- que ordine 26. Quando litigantes habent pro se opiniones æquè probabiles, potest Iudex pecuniam accipere pro ferenda sententia in favorem unius præ alio. Non enim videtur dici posse damnatio- nem non procedere, quando sententiæ dictæ additur limitatio adducta, scilicet, Attento
paret, & non ratione legum prohibentium, quæ alicubi fortè non erunt, vel in conscien- tiæ foro non urgere, eo quod pœnales cen- seantur. Nihilominùs, licet præfata intelli- gentia sit satis verosimilis, non est verisimili- tudo & probabilitas oppositæ deneganda: quia in primis Alexander eas intendit opiniones proscribere, quæ ad praxim redactæ grave pos- sint fidelium conscientijs detrimentum im- portare: ex quibus ea non est, de qua agi- mus, quia in sola speculatione versatur, cùm Scriptores revera obligationem agnoscant, quidquid de consideratione illa sit. Deinde dici nequit posse contingere ut alicubi leges non sint, cùm stet jus commune, & nulla sit Respublica benè & civiliter constituta, in qua id, quod jure est communi prohibitum, non etiam prohibitum inveniatur; unde ad prohibitionem generalem potuit in damnatio- ne prædicta convenienter attendi. Neque ob- stat quod de obligatione legis pœnalis dici- tur, quia, quidquid aliàs sit, aut esse possit, in negotio præsenti eam in conscientia obligare declarat Pontifex; quod ritè stare potest in hu- manis legibus suo modo, sicut in divinis, qui- bus æterna pœna transgressoribus proclama- tur. Itaque aperta damnatio non est, unde sententia cum præfata limitatione procedens non debet penitus proscripta censeri. Et Nos quidem quod de probabilitate diximus, tunc<-P> @@0@ @@1@ tio non extabat, & Auctoribus illas defenden- tibus ea reverentia debebatur. Miror autem modò P. Pereyram nullam damnationis jam diu extantis inserere mentionem. an si Scholasticus legitimè interrogatus (circa subornationem) veritatem negavit, & ille ab- solutus suffragium tulit, quo dignus, qui ex- ceptionem opposuerat, cathedram amisit, te- neatur ad restitutionem cathedræ, & respon- det affirmativè cum P. Sancio, Soto, & Le- desma: quia licet reus legitimè interrogatus, & negans veritatem, non teneatur ad pœnam ante condemnationem, tenetur tamen ad damnum inde secutum, quale est amissio Ca- thedræ. Subdit deinde doctrinam Cardina- lis Lugo Disputat. 19. nu. 59. dicentis quòd licet reus injustè negans, & ideò evadens pœ- nam teneatur ad damnum, quod pars adver- sa justè litigans cogitur ea de caussa subire, ut expensas litis, & similia, non tamen vide- tur teneri ad restituenda illa damna ex eo subsecuta, quòd pœna non sit imposita: hæc enim cum ipsa pœnæ carentia computantur. Juxta quæ non tenebitur ad restitutionem cathe- dræ, qui interrogatus legitimè subornatio- nẽ negavit, ex quo factum ut cathedram amit- tere dignus, contra quem suffragium tulit, quia ex carentia pœnæ est amissio talis subse- cuta. Sed audiendus citatus Scriptor ita scri- bens: Hoc existimo dictum probabiliter, quia ille suffragator non condemnatus retinuit jus suffragij, quod validè tulit, & (ut suppono) justè ex par- te ferentis cathedram, qua dignus erat. Sic ille. Et est illud ijs conforme, quod à Nobis di- ctum nu. 105. & 106. Licet non inducta Cardinalis subtilitate: juxta quam videtur sic negantem neque ad expensas litis teneri; quod ex eo ostenditur: nam ad illas, quæ ante sen- tentiam absolutoriam fiunt, obligatio est nul- la, quandoquidem ad ea tantùm damna est obligatio, quæ ex injusta negatione resul- tant. Post sententiam autem cessat litigium, unde & expensæ pro illo. Nisi fortè acce- dat appellatio, pro qua etiam expendendum aliquid. Atqui illa erit impertinens, & me- ritò neganda, quia stante tantùm semiplena probatione, qualiscumque illa sit, & negan- te reo in prima instantia, non potuit aliter sententia ferri: ergo neque in secunda; & ita erunt supervacuæ expensæ, unde pro illis ob- ligatio nulla. Quæ autem alia esse damna pos- sint, quæ valde accidentaria non sint, & sic obligationem non inferentia, nequit verosi- militer explicari. tibus invalescentem jam diu, ita scribit Au- ctor idem num. 1277. Quid dicendum sit de illis
Quibus addi potest eum munificentiæ ritum utilem esse oppositoribus, eo quòd Scholastici ad suffragandum alliciantur, id facturi ali- quando, si nunc temporis adversentur. Quia verò malo sæpiùs accedere animo possunt, & in odium oppositores, excessus aliqui possunt in eo contingere, qui obligationem restitu- tionis inducant. Propter quos & alios diversi generis in pluribus Universitatibus suffragia sunt adempta Scholasticis, sicut & pluribus alijs ex earum gremio, quod & nuper in hac Limana ex Regia est commissione disposi- tum. Quod quidem aliquibus visum est fir- mandis & promovendis studijs incommodum, cùm jus illud suffragandi magnus pro illis ad- eundis & frequentandis stimulus videatur. In quo illi à vero nimium quantùm aberrant. Quis enim ob prædictum finem ad studia se confert, cujus nec meminere parentes, quando filios ad illa compellant? & quidem indulgen- tia dicta studijs potiùs deprehenditur adver- sari. Cùm enim sciant Magistros ab ipsis suis oppositionibus dependere, minùs sunt in lectionibus audiendis diligentes, sicut & re- verentes, unde & gradus litterarios sine lega- libus sibi pollicentur requisitis, & infeliciter assequuntur. Eborensem in Lusitania Aca- demiam miris laudibus præfatus Scriptor ex- ornat num. 112. & seqq. clarissimis pro illa te- stimonijs ex suprema auctoritate congestis, & sic tandem num. 117. locutus: Et quidem omnes in hoc Eborensi Athenæo versati, qui attentè per- spiciunt aßiduum studiorum fervorem, ferè num- quàm intermissam Scholarum frequentiam & ri- gorem incredibilem observantiæ Academicæ, quæ ego per annos ultra triginta expertus sum, facilè sibi persuadebit uberes esse doctrinæ fructus, quos Vniversæ Ecclesiæ nostra hæc Academia jugiter pro- ducit. Sic doctus Scriptor. Et tamen in Aca- demia dicta Scholasticorum suffragia nulla, quia neque oppositiones, unde quod de Scho- lasticis ab illo dictum, non pro Eborensi, sed pro Conimbricensi pronuntiatum, quæ So- cietatis non est, sicut Eborensis, beneficio Serenissimi Henrici Cardinalis, & Archiepis- copi ejusdem civitatis, Inquisitoris Genera- lis, & tandem Regis Lusitaniæ, & melioris fortunæ dignissimi Sebastiani. Et verò in Academijs non est cur desideretur studentium numerositas indecora, indocilis, tumultua- ria, quandoquidem sapientium numerus ne- cessitati est Reipublicæ, & sacris ministerijs coaptandus: & hic aptior & dignior evadet, si inofficiosa multitudine non impediatur, dum ij, qui parùm aut nihil student, studentibus obstrepunt, & tranquillum pro studio statum tantoperè necessarium, modis, quibus se ge- runt, damnabilibus intervertunt. De tali- bus sic D. Augustinus Lib. 3. Confeßionum
sitate versaretur: Inter quos vivebam pudore<-P> @@0@ @@1@ & amicitijs eorum delectabar aliquando, à quo- rum semper factis abhorrebam; hoc est, ab ever- Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|