Avctarii indici tomus quartus

bet Henricum Spondanum Tomo 2. Annal. An.

664. n. 5. qui & audiendus, sic enim ille: Tran-Henricus|Spondanus.

sijt hoc eodem anno decima septima Martij ex

hac vita insignis illa Virgo Deo dicata, Francorum

nobilitatis decus S. Gertrudis, filia Pipini Ducis: cu-

jus extant res præclarè gestæ omni fide posteris tra-

ditæ, sed & ipsius mater Y duberga nomine, & Itta

cognomine, viduata Pipino viro à S. Amando Tra-

jectensi Episcopo, Sacrum Religionis velamen acci-

piens ita vixit, ut & ipsa inter Sanctas meruerit

adnumerari. (Molanus Natal. SS. Belgij 8. Mart.)

Has fixit beata illa familia in cælo radices, ex qui-

bus Francorum regum progenies, fœcundo cespite

pullularet, ubi truncus vetus familiæ Clodovei ares-

cere cœpit avitæ defectu virtutis. Hæc doctus

ille Scriptor. De S. Ragenfride filia S. Regi-Ragenfri-|dis.

næ, & B. Aldeberti Austravindiæ Comitis, ma-

gni Principis. Octob. 8. Inter undecim milleS. Vrsulæ|sodales ali-|quot.

Virgines fuisse aliquas regum filias Scriptores

aliqui affirmant, qui & eas suis proponunt no-

minibus, unde B. Joseph Canonicus Præmon-

stratensis in Hymno ad ipsas ita canit:

O Reginæ puellaresB. Ioseph|Præmon-|strat.

Paßione sancta pares,

Deo vos familiares,

Prædilectæ, singulares,

Nunc florete, nunc gaudete,

Semper novæ, semper lætæ.

Casilda ob raram vitæ sanctitatem post mira-Casilda.

culosam conversionem filia Almenonis Regis

Toleti, de qua post alios P. Mariana Lib. 9.

Cap. 3. Extat etiam in Martyrologio die 7. Sep-

temb. memoria S. Reginæ Virginis & martyris,

quæ sub Proconsule Olybrio, carceris, equulei, ac

lampadarum perpessa supplicia, demùm capitali

sententia damnata migravit ad Sponsum. Quæ

licet solo nomine Regina dicatur; verosimile<-P>@@

<-P>est non sine aliquo fundamento regij sangui-

nis illi impositum fuisse: quo & B. Rosaliam

condecoratam possumus etiam affirmare.

  206. Claudat hoc candidum agmen Sere-Serenissima|Margarita|Matritensis|Discalceata

nissima Margarita filia Maximiliani Impera-

toris, & Clarissimæ Mariæ Caroli Quinti Im-

peratoris filiæ, Rodolphi & Mathiæ Impera-

torum germana Soror, quæ splendidissimis

nuptijs cum Philippo Secundo Hispaniarum

rege vehementer abdicatis, regno mundi vi-

lem Clarissarum Discalceatarum saccum ante-

tulit, Matriti per annos plures illustrissimum

exemplar sanctitatis. Cujus vitam eleganti

stylo scripta ab Episcopo Angelopolitano &

Oxomensi Dom. D. Joanne de Palafox, licet

nomine Religiosi Confessarij ejusdem prodie-

rit, quæ tandem proprium parentem recogno-

vit. Non est factum tale opus in universis regnis.3. Reg. 10.|v. 20.

Liceat hoc aliàs dictum hac in caussa dicen-

dum potiùs, usurpare. 3. Reg. 10. v. 20. NihilOpus in-|compara-|bile.

enim tale in Christi Ecclesia visum, quòd sci-

licet tot sublimium decorum majestate Virgi-

nem congestorum in unam, ad tantum sit hu-

militatis profundum ex puro & ardenti Chri-

sti amore devolutum. Ubi si opponat quispiam

regium famulitium, & Imperialem illum

splendorem, quo fulgebat exteriùs, suis etiam

prærogativis interius observatis. Ex eo potiùs

ejus est laudatio roboranda. Factum id nolen-

te ipsa, immò & animitùs repugnante: unde

& factum ut quæ tribulationem carnis non ha-Splendorem|regium ut|tulerit.

buit, juxta dicta nu. 213. tribulationem tamen

habuerit spiritus. Unde dicere cum Esthere

potuit, & revera dixisse credendum: Tu scis

(Domine) neceßitatem meam quòd abominer si-Esther. 14.|v. 16.

gnum superbiæ & gloriæ meæ. Esther 14. v. 16.

Illa ergo necessitas nihil amatæ ex corde hu-

militati detraxit; sed auxit potiùs sublime me-

ritum, quia quotidie necessitati obsequens, &

tribulationem patiens spiritus, quotidianos

etiam humilitatis actus exercebat, habens sem-

per, quod præ humilitate exhorresceret, &

quod sub Christi, amantissimi sui Sponsi pedi-

bus collocaret. Et quomodo ille in lilio hocLilium lan-|guido collo.

regio languidum collum non amaret? de quo

dictum nu. 154. & 155.

  207. Et ibi quidem pulchra lilij descriptio

Scriptoris antiqui; sed minimè componenda

cum ea, quam recentior è Societate Auctor in

Parnasso ejusdem exhibet, P. Antonius ChanudLilij elegan-|tissima de-|scriptio.

Lib. 4. de Mysterijs Virginis, Emblemate 4. ubi de

ejus regia majestate post alia sic canit:

Siderei seu floris honos hunc caulis honorem

Ambijt, aut tenero solers natura decòriP. Antonius|Chanud.

Consuluit, niveoque dedit prætoria Regi.

Agmina, densa phalāx strictis mucronibus hæret,

Impositumque velut clypeo per florida tollit

Castra, nec accepto sinit unquàm abscedere regno.

Seu viridi solium posuit natura paratu,

Liliaque in reliquos florum dare jura colores

Iußit, & innocuas hortis imponere leges;

Sive triumphalis laudata insignia pompæ

Tingere, & augusto Regem præcingere cultu.

Quem nec Achæmenij Babylonia Syrmata regis,

Nec Salomoneæ solennis gloria gazæ

Ipsa nec Antonij vestis palmata triumphi

@@0@

@@1@§. VIII. Circa IV. Part. Tituli, Errores cum præcept. &c. 71

Nec Phrygius labor æquarit, nec vellera Serum,

Flammea puniceo neque purpura discolor auro.

  Pergit, & pro satellitio, custodia, & alijs

regijs ornamentis subtili & eleganti discurrit

ingenio, & pro languido collo sic subdit:

Ille per implexos exorta cuspide sentes

Erumpit, facilesque viam sibi pandit in auras.

Mitia jam domiti submittunt spicula vepres,

Victoremq́ue rubum florem demissus adorat,

Et circumpositis victum se clamat: in armis.

Ille sui candoris amans, & vindicis iræ

Nescius, in niveos placidi lactescit amores

Principis, & meritum non aspernatur honorem;

Inflexamq́ue pio demittens vertice frontem

Annuit, & duro dat florea jura clienti.

Sic Auctor, qui licet inflexionem frontis ad

urbanam referat pietatem, in ea etiam humili-

tatem agnoscit, cùm dimissionis utatur verbo,

neque aspernari dicat, quod poterat in tanta

constitutum altitudine despicari. Quæ qui-

dem pro Serenissima Margarita prælusimus,

ut inde jucundissimus divini Sponsi probetur

aspectus, qui Regio hoc in lilio tot vidit sibi

decora, ipsius gloriæ militatura submitti.

§. VIII.

Commodæ ex erroribus præceptiones.


208. NUm. 876. citato col. 2. post verbaApostoli|quomodo|cum Christo|judices.

illa Cœpit esse communis omissum: nec

quia communis. Num. 877. col. 2. Concessuri pro

Consessuri. De Apostolorum thronis erat sermo,

qui assessuri in extremo judicio Christo; &

quia in ejus ituri sententiam pariter judican-

tes, juxta promissionem Christi Matth. 19. v,

28. Sedebitis & vos super duodecim Sedes judican-Matth. 19.|v. 28.

tes &c. Adeò erit illa justa, ut nihil in illa

non probandum appareat. Ante præfata verba

sic ille: Vos qui reliquistis omnia, & secuti estis

me. Ibid. Felices pedum gressus, quibus talis

succedet auctoritas. Ire pedibus in sententiam

alicujus, penitus illi consentire est, nec tan-

tùm voce, sed quodammodo se toto, juxta id,

quod ex Tito Livio lib. 7. Ab Vrbe condita com-Pedibus in|sententiam|Christi|ituri.

pertum habetur circa modum proferendi sen-

tentiam in Senatu. Itaque ex eo quod Apostoli

pedibus ierint in obsequia Christi, eisdem pro-

mittitur ut in Universali judicio pedibus sint,

magni illius consessus facti Senatores; in Chri-

sti sententiam ituri. Id quod indicari potuit,

cùm Concessuri positum; neque enim ipsi sen-

tentiam prolaturi, sed supremus Iudex, de quoMatth. 25.|v. 34. & 41.

Matth. 25. v. 34. Tunc dicet Rex &c. sicut &

41. Subtilia isthæc, sed verissima: quibus non

obstantibus, ut diximus debuit poni, Con-

sessuri.

  209. Num. 879. col. 2. Severißimè pro Se-Onus Eccle-|siæ Petro an|severè com-|missum.

curißimè. Ubi de D. Petro, cui magnum Ec-

clesiæ onus commendatum. Et poterat quidem

quod Severißimè dictum veritatis patrocinio

sustineri. Ecclesiæ siquidem gubernatio res

adeò ingens est, & tantùm in ea momenti po-

situm, ut summa debeat cura tractari, unde &

severissimam esse commendationem oportuit.<-P>@@

<-P>Hinc Christus adeò severum se erga Petrum

exhibuit, quando eum sua de morte tractan-

tem ægrè audijt, & conatus est penitus impe-

dire. Et assumens eum Petrus cœpit increpare illumMatth. 16.|v. 22. & 23.

dicens: Absit à te, Domine: non erit tibi hoc.

Matth. 16. v. 22. & quid ad hæc ille? Qui con-

versus, dixit Petro: Vade post me satana, scanda-

lum es mihi: quia non sapis &c. v. 23. Sic Do-

minus, quod in admirationem meritò rapit

Interpretes. Neque alia quidem de caussa ita

ille Severus, nisi quia quod ad fundandam Ec-

clesiam pertinebat, & ejus erat sanguinis effu-

sione futurum, impedire minùs sapiens sata-

gebat. Talem ergo se erga Petrum tunc exhi-

buit, cùm de Ecclesia super ipsum fundanda

fuerat prælocutus. Unde & formare dignum

sibi parabat successorem, qui & ipse pro illa

minimè mori, si oporteret, ut aliàs ab ipso di-

ctum, dubitaret. Si oportuerit me mori &c. Matth.

26. v. 35. Res ergo erat hæc cum severitate

tractanda. D. Hieronymus Lib. 3. in Matthæum

illud Absit à te Domine, ita juxta Græcam tran-

slationem legendum asserit: Propitius sis tibi,D. Hierony-|mus.

Domine. Nostra phrasi: Mira porti Señor. Quæ

est vox Satanæ juxta ipsum, & perfrequens in

ijs, qui Ecclesiæ gubernationi cùm ex officio

assistant, ex propriæ commoditatis affectu cla-

mant, sibi debere esse propitios, quod tamen

Christus negat, ut inde discat Petrus ipsum,

cui jam erat Ecclesiæ cura promissa, non sibi

propitium futurum, mirando por si; sed pro

agnis & ovibus committendis. Nihilominùs in

loco, de quo agimus, Securißimè censuimusSeveritatis|nihil cum|Pontificium|traditum|ob amoris|fiduciam.

apponendum, quia amori Petri, si quidquam

severitatis admixtum iret, irrogari injuria vi-

deretur. Unde cùm Christus id, quod promi-

serat de fundanda super eum Ecclesia, ad effe-

ctum vellet perducere, examine amoris præ-

misso, pro habenda circa agnos & oves cura

nullum verbum, quod severitatem præ se fer-

ret, adjunxit, contentus dicere Pasce, Pasce,

Pasce. Joan. 21. v. 16. & 17. In priori autemIoan. 21.|v. 16. & 17

loco error debuit minimè tolerandus severè

corrigi, circa rem enim summi erga hominum

salutem momenti versabatur: licet de pietatis

affectu veniens, ut loquitur D. Hieronymus:

nulla enim grata Deo pietas aut devotio, quæ

adimplendis obligationibus officij à Deo com-

missi videatur adversari.

  210. Num. 881. col. 3. Aufrelius pro Aufre-Errores|varij.

rius. 883. col. 2. Decantantur pro Decantatur.

884. col. 2. Conjicio pro Conjici. col. 3. ædifica-

tione. 886. col. 2. Conquisitæ pro Conquistæ.

887. col. 2. Non Idololatriam pro Ob Idolola-

triam. & col. 3. Idololatriæ pro Idololatricæ. 888.

Prædicatores auxiliationis pro Prædicatores re-

conciliationis. Sic post initium. & col. 2. Liga-

tione pro Legatione. & occasioni pro Occasione.Prædicato-|res reconci-|liætionis,|ijdem & au-|xiliationis.

Ubi præsertim circa mutationem illam Recon-

ciliationis in Auxiliationis observandum, quod

ad rem ipsam attinet nihil in ea falsum reperi-

ri, siquidem Prædicatores reconciliationis ve-

rissimè dici possunt Prædicatores auxiliatio-

nis, cùm per eos in ordine ad reconciliationem

opportunissima auxilia constet Dominum prę-

stitisse. Pro quo D. Ambrosius circa Caput 6.Lucæ 5.|v. 13.

Lucæ, in quo de electione Apostolorum ita<-P>

@@0@

@@1@72 Recognitio V. Epithalamij Christi.

<-P>scribit: Vocavit, inquit, discipulos suos, & elegitD. Ambro-|sius.

duodecim ex ipsis, quos ad propagandum auxilium

salutis humanæ per terrarum orbem satores fidei de-

stinaret. Sic ille. Itaque Prædicatores destinat

Dominus, ut eorum interventu opportuna au-

xilia largiatur, quibus solet quamplurium sa-

lus æterna disponi, & feliciter comparari. Unde

affectus erga exauditionem divini verbi exci-Dei verbum|studiose|audiendum.

tandus est, & studiosè fovendus. Audiendus

unus ex his Prædicator veritatis & Doctor

universi sic exhortans Hebr. 4. v. 16. AdeamusHebr. 4. v.|11. 12. &|16.

ergo cum fiducia ad thronum gratiæ, ut misericor-

diam consequamur, & gratiam inveniamus in au-

xilio opportuno. Et unde consequentia hæc? Ex

eo utique quod præcesserat: Festinemus ergo in-

gredi in illam requiem: &c. v. 11. Hæc circa

æternæ salutis curam, quæ non lenta, sed fe-

stina futura, de quo pulchrè D. Chrysost. Hom.

7. & statim: Vivus est enim sermo Dei & effi-

cax &c. v. 12. Quod licet de divino Verbo

multi accipiant, de quo & Nos suprà, de verbo

prædicationis congruum habet, & multis In-

terpretibus probatum uti genuinum intelle-

ctum.

  211. Sed sit sanè verissimum de divino

Verbo accipiendum, in Prædicatore profectò,

quando tale, ut expedit, exercet officium,

Christus loquitur, teste ipso: Qui vos audit,Lutæ 10.|v. 16.

me audit: & qui vos spernit, me spernit. Lucæ

10. v. 16. Iuxta hæc ergo lectio dicta Auxilia-

tionis stare ritè posset, nisi aliam ex Scriptura

haberemus. Cum eo autem quod de auxilia-

tione dicitur potest non ægrè componi. Cùm

enim Prædicatores reconciliationis dicantur, jam

ibi elucet prædicatio pro reconciliatione obti-

nenda, & ita medium validissimum pro auxi-

lio opportuno. Hinc sublimis ille Prædicator,

& Prædicatorum exemplar Paulus sic post ad-

ducta citato in loco Epithalamij: Pro Christo

ergo legatione fungimur. Hæc data cum alijs:

sed pergit ita: Tamquàm Deo exhortante per nos.

Obsecramus pro Christo, reconciliamini Deo. 2.

Cor. 5. v. 20. In Paulo ergo prædicante audie-

batur Christus, sicut & in quolibet simili præ-

dicante spiritu dubio procul audiendus. Unde

non ait: Tamquàm Deo exhortante per me,

sed Per nos. Et prædicabat quidem reconcilia-

tionem, in Dei scilicet amicitiam peccato ex-

cluso redire. Hæc debet esse materia prædica-

tionis præcipua, vaniloquentia relicta, sic enim

non Christus in Oratore, nomine Prædicato-

ris indigno, sed vanitas audietur.

  212. Num. 889. col. 2. Offerri pro Afferri.Errores ali-|qui.

Rhætica pro Bethica. 892. col. 2. Ratiocinium

pro Vaticinium, Quod pro Quo. Propositionem pro

Præpositionem. 893. Sectione pro Lectione. 894.

Proponitur pro Proponit. col. 2. Compari pro

Comparari. col. 3. 895. col. 1. Vitio pro Vnio. col.

2. Inquisitoribus majuscula initiali pro inquisito-

ribus. col. 3. Ex pro Et. 896. col. 2. Erratis pro

Errans. col. 3. Redditum pro Reditum. 898. col.

2. Ornamentis pro Sacramentis. Sistamus hîc

paululùm post tot errorum tædia, alia postmo-

dùm subituri. Sacramenta esse Ecclesiæ orna-

menta compertissimum est, de quo & n. 930.

& 931. cum ijs, quæ de Baptismo Parallelo. 10.

pro quo ibi opportunus locus ad vers. 15. Omnis<-P>@@

<-P>gloria ejus ab intus, in fimbrijs aureis &c. Sed ni-Sacramen-|ta Ecclesiæ|ornamenta.|Et septem|stellæ.

hilominùs hîc aliquid delibandum. Ornatissi-

ma procedit Ecclesia Sacramentis locupletata

pariter, & mirabiliter decorata. Vidit Divus

Evangelista Joannes Christum mirabili illo

splendentem ornatu, de quo ipse Apocal. 1. &

habebat in manu sua stellas septem. v. 16. CircaApocal. 1.|v. 16.

quod licet maximè consona textui expositio

Septem, de quibus ibidem, agnoscat Episcopos,

multi tamen Interpretes aliter stellas accipiunt,

ut videri potest apud Nostros Cornelium, Vie-

gam, Riveram, Alcazar, & alios. Et Divus

quidem Bonaventura Tract. de Beatit. Cap. 4.

Septem opera misericordiæ spiritualia esse ait

in cordis hemispherio lucentia. Ut liceat etiam

Nobis septem etiam Sacramenta in Ecclesiæ

hemispherio convenienter accipere; militans

enim hemispherium est, quæ cum triumphan-

te sphæram constituit undequaque perfectam.

Et Christus quidem in Ecclesia sua est, qui suo

non potuit non stare promisso Matth. 28. ult.

Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad

consummationem sæculi. Quomodo autem inter

media sit, & ambulet candelabra, quæ sunt Ec-

clesiæ ut ibidem n. 20. Interpretibus relinquen-

dum; cùm Nobis sit satis ratione Sacramen-

torum id maximè convenire: SacramentumD. Ambro-|sius.

septem stellarum. Ibidem. Pro quo D. Ambrosius

Lib. 6. de Sacramentis Cap. 2. cujus titulus est;

Quòd in omnibus Sacramentis sit mysterium Tri-

nitatis connexum. Ubi post alia ita scribit: Ac-

cepisti ergo Spiritum sanctum in corde tuo. Accipe

aliud, quia quemadmodùm Spiritus sanctus in cor-

de, ita etiam Christus in corde. Quomodo? Habes

hoc in Canticis Canticorum Christum dicentem ad

Ecclesiam: Pono ut signaculum in corde tuo, sicut

signaculum in brachijs tuis. (Cant. 8. v. 6.) Ergo

unxit te Deus, signavit te Christus &c. Et habetCam. 8. v. 6

quidem septem stellas in manu dextera, quia

ipsius per excellentiam potestatis Sacramenta

instituere, quod nulli alteri condonatum, ut

est dogma irrefragabile, pro quo & D. Ambro-

sius supra Lib. 4. Cap. 4. sic ait: Ergo auctorIdem.

Sacramentorum quis est nisi Dominus Jesus? De

cælo ista Sacramenta venerunt &c. Ideò & stel-

læ, quarum splendore defecturo numquam

exornetur.

  213. Nec mirandum si in Ecclesia stellæ,Quæ aliæ|stellæ in Ec-|clesiæ cælo.

cùm & ipsa cælum sit: pro quo & Sanctissi-

mus Doctor, (ex cujus aureis fontibus, dum

quod hauriamus, suppetit, non est cur alios

conquiramus) ita scribit Lib. 6. ad finem: Quo-

niam videbo cælos opera digitorum tuorum. (Psal.Psal. 8. v. 2.

8. v. 2.) lunam & stellas, quæ tu fundasti. Vtique

non cælum dicit videbo, sed videbo cælos, in quibusD. Ambro-|sius.

incipit albescere gratia & splendor cælestis. Hos sibi

cælos tunc promittebat Propheta, qui cælestem gra-Angelis ad-|mirabiles.

tiam à Domino mereretur. Lunam & stellas, quæ

tu fundasti: lunam Ecclesiam, stellas homines cæ-

lesti gratia fulgentes. Sic Doctor Sanctus. Quàm

autem illi cælesti gratia fulgeant, qui Sacra-

mentalem accipiunt, præsertim in Eucharistia,

exponit ipse Lib. 4. Cap. 2. sic locutus: Sequi-

tur ut veniatis ad altare. Cœpistis venire, specta-