Avrupa Birliği Türkiye'ye Yönelik Katılım Öncesi Mali Yardım Programı

3.3.Çalışma Çağındaki Nüfusun Dağılımı

1. Okur-Yazar Olmayanlar

Malatya ilinde ankete katılan çalışma çağındaki 2,470 kişiden 315’i okur yazar değildir, yani çalışma çağındaki nüfusun %13’u okur yazar değildir. Çalışma çağındaki okur yazar olmayan nüfusun, %78’ini kadınlar oluşturmaktadır. 315 kişinin 288’i işgücü piyasasının dışında yer almaktadır. İşgücü piyasasında yer alan okur yazar olmayanların sayısı ise 27’dir.

TABLO 3.6 Cinsiyet ve yaş grubuna göre okur- yazar olmama oranları

Yaş grubu	Erkek	Kadın	Ortalama oran	Örneklemdeki okuryazar olmayan kişi sayısı
15 – 24	%0	%3	%1	10
25 – 49	%2	%15	%9	102
50-66	%13	%50	%31	139
67 ve üstü	%38	%85	%58	64
Ortalama oran	%5	%21	%13
Örneklemdeki okuryazar olmayan kişi sayısı	69	246		315

Okur yazar olmamak 15-24 yaş grubundaki erkekler için sorun oluşturmamakla birlikte her yaş grubunda okur yazar olmayan kadınların bulunması, kadınların işgücü piyasasına katılmasında sorun teşkil edecektir.

Okuma yazma bilmeyenler için okuma yazma kursları düzenlenmeli ve özellikle kadınların bu kurslara katılımı teşvik edilmelidir.

3.3.1Eğitim

Malatya ilinde çalışma çağındaki nüfusun %91'i mesleki eğitim vermeyen okullardan mezundur. Diğer bir deyişle 100 kişiden ancak 9’u mesleki beceri veren okullardan mezun olabilmektedir.. Bu 9 kişinin 6'sı yüksekokul veya üniversite mezunu iken 3’ü Meslek veya Teknik Liseden mezundur.

Malatya ilinde örnekleme katılan mesleki beceri kazandıran okullardan mezun çalışma çağındaki nüfusun çoğunluğu, (meslek ve teknik liseler, yüksekokul ve üniversiteler) %25 ile mühendislik, imalat, İnşaat bölümleri ve %24 ile sosyal bilimler, işletme ve hukuk ile ilgili meslekleri kapsayan bölümlerden mezundurlar. Bu meslek grupları (sosyal bilimler hariç), daha çok erkeklerin egemenliğinde olan kadınların fazla tercih etmediği meslekleri barındırır.

TABLO 3.7 Eğitim düzeyi ve eğitim alanına göre çalışma yaşındaki kişi sayısı

Alan	Düzey	Mesleki Olmayan Eğitim	Mesleki veya Teknik Liseler	Yüksekokul veya Üniversite	Alana göre yüzde	Toplam mesleki eğitim ve yüksekokul
Eğitim (14)			%7	%93	%19	42
Beşeri Bilimler ve Sanat (18-22-26)			%21	%79	%6	14
Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk (30 - 34 - 38 – 84)			%17	%83	%24	52
Fen Bilimleri (42 -46)			%14	%86	%6	14
Mühendislik, İmalat ve İnşaat (52-54 - 58 - 62)			%53	%47	%25	55
Tarım (62)			%75	%25	%2	4
Sağlık ve Sosyal Hizmetler (50 – 66)			%46	%54	%12	26
Hizmet (70 - 78 – 89)			%60	%40	%2	5
Bilinmeyen			%67	%33	%4	9
Düzeye göre toplam yüzde		%91	%3	%6	%100
Çalışma çağındaki kişi sayısı		2249	70	151		221

Ortaöğretim çerçevesinde eğitim veren meslek veya teknik liselerden, eğitim, beşeri bilimler ve sağlık alanlarında eğitim veren okulların sayısı artırılmalı veya mesleki veya teknik okullarda bu alanlarda eğitim müfredata dahil edilmelidir.

3.3.2Öğretim

Avrupa İstihdam Stratejisi (AİS), Yaşam-Boyu-Öğrenim’i rekabeti ve istihdamı artıran kilit önlemler diye tanımlar. Yaşam-Boyu-Öğrenim ülkemiz için yeni bir kavramdır ve henüz gelişmemiştir.

Malatya ilinde yapılan ankette çalışma çağındaki nüfustan örgün eğitim dışında eğitim alan sadece %3’dür. Bu kişilerin %73’ü işgücü dışında bulunan kişilerdir. İşgücünde bulunan kişilerden, erkekler kadınlara oranla yaşam-boyu-eğitime daha fazla ilgi göstermektedirler.

TABLO 3.8 Cinsiyet ve istihdam durumuna göre örgün eğitim sistemi dışında eğitim almış olan kişilerin yüzdesi

İstihdam durumu	Erkek	Kadın	İstihdam durumuna göre yüzde	Örgün eğitim sistemi dışında eğitim almış kişi sayısı
Çalışan-serbest çalışanlar dahil	%70	%30	%15	10
Ücretsiz aile işçileri	%100	%0	%1	1
İşsizler	%29	%71	%10	7
İşgücünün dışında olanlar	%67	%33	%73	49
Cinsiyete göre yüzde	%64	%36	%100	67

Bu eğitimlerin konusuna bakılacak olursa, eğitimlerin %49 iş amaçlı %23’ü sosyal amaçlı eğitimler ve %28’i diğer eğitimlerdir. Diğer eğitimler üniversiteye hazırlık kursları oluşturmaktadır.

TABLO 3.9 Finansman kaynağına ve eğitim tipine göre eğitimli kişilerin yüzde dağılımı

Finansman kaynağı	Eğitim tipi	Çoğunlukla işle ilgili	Çoğunlukla kişisel veya sosyal	Diğer	Finansman kaynağına göre yüzde	Örgün eğitim sistemi dışında eğitim almış kişi sayısı
Kendisi		%40	%40	%20	%8	5
İşveren		%0	%0	%0	%0	0
Devlet		%0	%0	%0	%0	0
İŞKUR		%67	%33	%0	%5	3
Özel kişi veya kuruluş		%0	%50	%0	%0	0
Aile		%50	%19	%31	%85	52
Diğer		%0	%100	%0	%2	1
Eğitim tipine göre yüzde		%49	%23	%28	%100	61
Bilinmeyen						6

Bu kursların çok büyük bölümünü %85 ile kişilerin aileleri tarafından karşılanmaktadır. Devlet ve İŞKUR ise bu eğitimlerin %5’ni karşılamıştır. İşverenin payı ise hiç yoktur (%0).

Mesleki eğitimlerden en çok tercih edilen teknik (%12) ve işletme (%10) becerileridir. Ayrıca, bilişim teknolojileri, dil, teknik, işletme ve yönetim becerileri konusunda kişilerin aldığı eğitimin masraflarının çoğunlukla aileler tarafından karşılanması dikkat çekmektedir.

TABLO 3.10 Finansman kaynağına ve eğitim konusuna göre eğitimli kişilerin yüzde dağılımı

Finansman kaynağı	Eğitimin konusu	BT	Dil	Teknik Beceriler	İşletme Becerileri	Yönetim Becerileri	Diğer	Finansman kaynağına göre yüzde	Eğitimli kişi sayısı
Kendisi		%25	%50	%14	%0	%0	%3	%9	5
İşveren		%0	%0	%0	%0	%0	%0	%0	0
Devlet		%0	%0	%0	%0	%0	%0	%0	0
İŞKUR		%0	%0	%14	%17	%0	%0	%3	2
Özel kişi veya kuruluş		%0	%50	%0	%0	%0	%0	%0	0
Aile		%75	%50	%57	%83	%100	%97	%86	51
Diğer		%0	%0	%15	%0	%0	%0	%2	1
Eğitim konusuna göre yüzde		%7	%7	%12	%10	%7	%57	%100
Eğitimli kişi sayısı		4	4	7	6	4	34		59
Bilinmeyen									1

Bireylerin mesleki eğitim almak için aile bütçelerini kullanması, Malatya ilinde mesleki eğitimler işgücü piyasasının ihtiyaçları doğrultusunda değil kişilerin kendilerinin ve ailelerinin olanakları tarafından yönlendirildiğini ve bu olanaklara bağlı olduğunu göstermektedir.

Aldığımız örneklemde işveren ve devletten (İŞKUR’un dışında) eğitim alan kişilere rastlanmamıştır. İşveren ve kamu kurumlarının, personel yatırımında eğitim için bütçeler ayırması konusunda teşvik edilmelidir. İşyerlerinin büyümesindeki bir diğer faktörün bilgi ve becerilerini geliştirmesini sağlayacak eğitim olanaklarının çalışanlarına sunmasıdır.