Avtomatlashtirsh va boshqaruv

Qo’shish va ko’paytirish programmalarini tuzishga misollar.
Qo’shish funksiyasini hisoblash kabi arifmetik amalni bajarishda quyida keltirilgan qism programmasidan foydalanish mumkin [3,8].

Beshta sonni qo’shish programmasi.  3-jadval Mashina kodi Belgi Mnemokod 21 000V MAIN LXI H, 0B00 06 05 MYI B, 05 CD 0908 CALL ADDB CF RST 1 AF ADDB XRA A 4F MOS C, A 86 CNT ADD M D2 1008 JNC TRM OC INR C 23 TRM INX H 05 DCR B D2 0B08 JNC CNT C9 RET

Izoh, programmaga sharh 4 -jadval LXI H, 0B00 H, L registriga qo’shiluvchining birinchi qiymatini adresini yozish. MYI B,05 V registrini sonlar miqdori bilan to’ldirish. CALL ADDB Qo’shish qism programasini chaqirish RST 1 Programmani bajarishni vaqtincha to’xtatish. XRA A Akkumlyatorning tozalash. MOV C,A Ma’lumotlarni A dan S ga uzatish ADD M Akkumlyatorning qiymatiga massivdagi qo’shiluvchilarning sonini qo’shish. JNC TRM Ko’chirish yo’q bo’lsa, u holda ko’rsatilgan adresga borish. INR C S registrining qiymatii 1 ga oshirish INX Qo’shiluvchining keyingi adresini ko’rsatish. DCR B Qo’shiluvchi o’lchagichning qiymatini kamaytirish. JNC CNT Agar hamma qiymatlar bo’lmasa, u holda ko’rsatilgan adresga o’tilsin. RET Qism programmadan qaytish.

Ko’paytirish funksiyasini hisoblash kabi arifmetik amalni bajarishda quyida keltirilgan qism programmasidan foydalanish mumkin.

Ikki sonni ko’paytirish qism programmasi.  5-jadval. Mashina kodi Belgi Mnemokod AF SBN XRA A IA CNT LDAX D 9E SBB M 77 MOV M,A 23 INX H 13 INX D 0D DCR C C2 0109 JNZ CNT D0 RNC CD 1200 CALL BEEP CF RST 1

3-rasm. Qo’shish programmasi algoritmi.

4-rasm. Ko’paytirish qism programmasini algoritmi

Amaliy mashg‘ulot №5 Uzluksiz signallarni qayta ishlovchi protsessorlar. Ularning strukturasi va ishlash prinsiplari. (2 soat)

Mikroprotsessorli sistemaning logik tuzilishi.

Mikroprotsessor asosidagi haqiqiy elektron sistemasi ko’p vazifalarni bajaruvchi qurilmalarni (bloklarni) o’z ichiga oladi, ana shulardan bittasi MP. Sistemaning hamma qurilmalari standart interfeysga ega bo’ladi va yagona ma’lumotlar magistraliga ulanadi (4.1-rasm). 

Sistemaga qo’yilgan talabga ko’ra MP bitta kristalli yoki KIS, ko’p kristalli mikroprotsessorli komplekti asosida bitta platali qurilma bo’lishi mumkin.
Sistemada MP markaziy boshqaruvchi va qiymatlarni arifmetik mantiqiy o’zgartiruvchi qurilma vazifasini bajaradi. MP, boshqaruvchi qurilma vazifasida sistemani mantiqiy qurilmalarini ketma-ket ishlashini ta’minlovchi sinxrosignallar ketma-ketligini va mantiqiy signallarni ishlab chiqadi.

4.1-rasm. MP li sistemaning mantiqiy tuzilishi
Operandlar deb, MPni arifmetik – logik blokida amaliy o’zgartirishga mansub bo’lgan sonlarga aytiladi. Operandlar bo’lib boshlang’ich son, natija, o’zgarmas son yoki boshqa kattaliklar bo’lishi mumkin. Mikroprotsessorda amallar bitta yoki ikkita operandlar ustida o’tkazilishi mumkin.
Mikroprotsessor sistemasida xotira har xil xotira qurilmalarida amalga oshirilishi mumkin. Xotiralar iqtisodiy-texnik nuqtai nazarga ko’ra yarim o’tkazgichli doimiy va operativ o’zgaruvchan xotira qurilmalarida tashkil etilishi mumkin.
Yarim o’tkazgichli doimiy xotira qurilmasi (DXQ - PZU) sistemaning ishlash jaraenida avvaldan yozilgan qiymatlarni faqat o’qishga imkon beradi.
Yarim o’tkazgichli tez o’zgaruchan operativ xotira qurilmasi (O’XQ-OZU) qiymatlarni operativ yozib va o’qishni ta’minlaydi (mikroprotsessorni ishlash tempiga mos tushadigan). O’XQ ning kamchiligiga ularning manbaga bog’liqligi kiradi, ya’ni manba o’chsa ma’lumotlar yo’qoladi.
Sistemaning xotirasi adreslanadi, ya’ni har bir so’z xotira yacheykasiga o’zining noyob (unikal) adresi bilan yoziladi. So’z bu ikkilik sonlarning ikkilik razryadlarining yig’indisidir. Xotiradan sonlarni o’qish (olish) yoki xotiraga sonni yozish uchun xotiraning adresini aniq berish kerak.
Qiymatlarni kirituvchi qurilma (UVV) – bu qurilmalar, vositalar, MP ning registriga yoki xotiraga qiymatlarni tashqaridan (klaviaturadan, boshqaruvchi pultdan, perfolentadan, perfokartadan, magnit lentalaridan, kasseta, diska, dispetcherlardan) uzatish vazifasini bajaradi.
Qiymatlarni uzatuvchi qurilmalar (UVV) – bu qurilmalar, vositalar MP ning registrlaridan yoki xotira yacheykasidan (displey, pechatlaydigan qurilma, tashqi xotira qurilmasi, boshqaruvchi qurilma va sh. o’xsh.) qiymatlarni o’qish vazifasini bajaradi.
Kiritish-chiqarish uchun ishlatiladigan har xil qurilmalarni, ularni hamma bog’lanishlarini va xabarlarini standart ko’rinishga keltirish zarur, ya’ni interfeyslarni moslash kerak. Buning uchun ma’lumotli kontroller (informasion kontroller – IK) degan maxsus apparat blokidan foydalaniladi. Bu ma’lumotli kontroller MP ning ma’lumotli magistraliga ulanish tomonida standart interfeysga ega, kiritish-chiqarish qurilmalari tomonidan esa standart bo’lmagan interfeysga ega (interfeys – bog’lanishning o’zgartirgich vazifasini o’taydigan qurilmadir).
Mikroprotsessor O’XQ, DXQ, kiritish-chiqarish qurilmalari bilan birgalikda mikroEHM ni tashkil etadi.