Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi

Səadət evində əgər olsa kəs,

Olur bu sözüm ol niku rayə bəs.
Qeyd və şərhlər:

1. Həsən Əlqədari əl-Dağıstani (1834-1910) – Da­ğıs­tan alimi, şair, maarifçi. Tarix və şəriətə dair bir sıra əsər­lə­rin müəllifidir. Dağıstan xalqlarının çoxəsrlik tarixini əks et­dirən “Asari-Dağıstan” əsəri ilk dəfə Bakıda, 1903-cü ildə Azər­baycan dilində nəşr olunmuşdur. H.Z.Tağıyevə öz min­nətdarlığını bildirən H.Əlqədari yazırdı: «Sağ ol, çox-çox sağ ol ki, sən mən bədbəxti sevindirmisən, sənin sonsuz səxa­vətin nəticəsində mənim tarix kitabım dünya işığı görmüşdür. Sən mənim bu kitabımdan min nüsxə müxtəlif yerlərə gön­dərmisən, müxtəlif şəhərlərdə insanlara bağışlamısan. Min nüs­xə də mənə bağışlamısan. Allah sənin səxavətini artıq elə­sin. Mən sənə heç nə ilə təşəkkür edə bilmərəm, dua etmək­dən başqa. Mən sənə, Allahın verdiyi səxavətinə görə dua ed­i­rəm».

2. Seyid Əzim Şirvani (1835-1888) – Azərbaycan şairi və maarifpərvəri. Qəzəllər, öyüd, təmsil və didaktik ma­hiy­yət daşıyan mənzum hekayələr, ictimai məzmunlu satiralar şairin yaradıcılığında müstəsna mövqe tutur. S.Ə.Şirvani Azərbaycanda yeni təlim üsuluna əsaslanan ilk məktəblərin yaradıcılarından biridir.

3. H.Z.Tağıyev 1900-cü ildə Bakıda Kommersiya mək­­təbinin açılması məsələsini qaldırdı, bina üçün yer aldı, 1901-ci ildə isə tədris müəssisəsinin ehtiyaclarına 50 min rubl ayırdı. O, 1910-cu ildə həmin məktəbin fəxri hamisi oldu. Hal-hazırda məktəbin binasında Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti yerləşir.

4. Burada söhbət H.Z.Tağıyevin mühasibi yox, işlər müdiri Konstantin Aleksandroviç İretskidən (1842 (1844)-1918) gedir. K.A.İretski Bakı şəhər dumasının üzvü və müxtəlif illərdə onun sədri, daha sonra isə H.Z.Tağıyevin işlər müdiri olmuşdur.

5. Hal-hazırda həmin binada Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi və Hacı Zeynalabdin Tağıyevin xatirə muzeyi yer­lə­şir.

6. Binanın üzərindəki yazılar onun inşasına 1895-ci il­də başlandığını, 1901-ci ildə isə tikintinin başa çatdığını gös­tə­rir.

7. H.Z.Tağıyev Bakının su təchizatı mənbəyinin ax­tarışı üçün hidrogeoloji işlərin və Bakı-Şollar su kəmərinin inşasının maliyyələşdirilməsində fəal iştirak etmişdir. Bakı şəhər dumasının üzvlərinin əksəriyyəti Şahdağın ətəyindəki mənbədə kifayət qədər su olmasına şübhə ilə yanaşmış, Bakı-Şollar su kəmərinin tikintisinin mühəndisi Uilyam Lindleyin layihəsini rədd etmişdi. 1901-ci ilin iyununda H.Z.Tağıyev şəhər idarəsinə ərizə yazaraq, U.Lindleyin fikrinə inandığını və kəmərin çəkilişinə təcili başlamaq üçün öz hesabından 25 min rubl pul ayırdığını bildirir. Ərizənin sonunda H.Z.Tağıyev Şahdağ ətəyində güclü su ehtiyatı olduğunu bir daha təsdiqləyərək, oradakı yeraltı suların başı qarlı Şahdağ və onun daimi buzlaqları kimi tükənməz və əbədi olduğunu yazırdı. Şollar su kəməri 1917-ci ildə istifadəyə verilmiş və dağ qaynaqlarından susuzluqdan əziyyət çəkən şəhərə nəhayət ki, içməli su gətirilmişdi.