Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

MİFOLOJİ MДTNLДR, ДFSANД

VД RДVAYДTLДR
1. QURD QADIN
I mətn

Bizim camahatdan kimsə gedirmiş Qarabağ tərəfə. Görür ki, arabanın üsdündə bir oxuyan gəlir. Deyir, gördüm o oxuyan yoxa çıxdı. Yaxınnaşdım dəyirmanın qabağına, gördüm həmən arabaçı taxıl boşaldır. Dedim ki, əmi, bayax oxuyan kim idi? Dedi ki, bala, mən idim. Dedim:

– Onu bir də oxuyarsan, ürəyim rahatlansın.

Deyir:

– Yox, bala, o gəldi getdi. O bir eşq idi, məhəbbət idi, gəldi də, getdi də.

O nağıl elədi ki, bir gün dəyirmana dən gətirmişdim. Dedilər ki, burda gejə biz dən üyüdə bilmirik. Dedim, niyə? Dedilər bura kimsə gəlir, unu yoğurur, bişirir, çıxır gedir. Dedim ki, icazə verin mən bu gejə gedif orda qalım. Gəldim qaldım. Qalanda qapını bir az açıq qoymuşam, özüm də gizdənmişəm bir küncdə. Gördüm qurt dərisində bir qadın gəldi. Dərini üsdünnən götürdü qoydu qırağa, başdadı xamır yoğurmağa. Mən dərhal bunu qucaxladım, partdadı. Ayağımnan itələdim, qurt dərisini atdım ojağa. Dedi ki, ay aman yandım, ay haray yandım. Dəri tamam yanana qədər mən onu sax­la­dım qucağımda. Dedi:

– Allah sənə insaf versin. Məni bihörmət eləmə, başıma gələn əhvalatı saa danışajam. Maa bir əba ver bürünüm ona.

Çuxam vardı, deyir, çıxartdım çuxanı bükdüm buna. Dedim, indi söylüyə bilərsən. Söylədi ki, mən gejə lüt çölə çıxmışdım. Çölə çı­xan­da üsdümə dəri atdılar, qoşuldum qurtdara düşdüm çöllərə. Qurt­darnan gəzdim. Onnarnan ayaqlaşa bilmirdim, ayağımın altı yara idi.

Onu apardım kəntdə əyninə paltar tikdirdim. O vaxdan bu səmtə gələndə o yadıma düşür bircə dəfə oxuyuram. Onnan sora ruhum ölür, oxuya bilmirəm.

II mətn

Mən uşağ idim, dedilər ki, Qubatdı rayonunun hansısa bir kəndində bir qadının uşağı oluf. Uşağı olannan sora zahı-zahı hansı günsə suya girif. Sudan çıxanda başına canavar dərisi atıflar, oluf canavar. Canavarlara qoşuluf çıxıf gedif. Döşdəri dolanda gözdü­yür­müş, canavarlar gedəndə dərini çıxarıf gəlif uşağını əmizdi­rir­miş. Gediflər bir qatırı paralıyıf yeyəndə belinin yara yeri düşüf buna, diksinif ayılıf. Gözdüyüf, canavarlar çıxıf gedir, dərini çıxarıf tulluyur, qayıdıf gəlir.

III mətn

Qadın xeylağı alt paltarıynan çölə-bayıra çıxanda onun boy­nuna canavar dərisi atılır. Bizdə ona xırxa deyillər. O qoşulur cana­varlara. Bir müddət gəzir-hərrənir, səhər açılan zamanı gəlir xırxanı soyunur gizdiyir, gənə həmənki adam olur. O biri gejəsi bir də həmən xırxanı geyinir, gənə qoşulur canavarlara. İndi onu bilən adamlar onun güdüyündə durullar. Müəyyən bir yerdə ojax qalı­yıl­lar. O, xırxanı əyninə geyinəndə əlinnən alıf ojağa atıf yandırıllar. Onnan da xırxa qutarır.

2. BEL AĞRISI
Musa əleyhsalam gedirdi Turi-sənaya. Bir zənan çıxdı ki, ba­şı­na dönüm, biz dokquz ay, dokquz saat, dokquz dəyqə bətni­mizdə uşax saxlıyırıx. Qıpqırmızı qanımızı düm ağ süd eliyif onu əmiz­di­ri­rik. Nolar doğuş zamanı çəkdiyimiz ağrını atasına versin Allah-taala. Peyğəmbər qalır naəlac, amma sözün deməliydi, elçidi. Getdi. Dedi:

– Musa, genə nəysə sözün var?

Dedi:

– Ya Allah, belə bir zənan çıxdı qənşərimə, maa belə buyrux verdi.

Dedi ki, get denən verdim. Bu qadın getdi kəndin mollasıynan işini qurdu, heç öz ərini ağrı tutmadı. Məqam başa gələndə mollanı ağrı tutur. Allah napəyin sözünü tez eşidir, bir də Allah-taala sirr aşmır. Arvad işi başa düşəndə üz tutur Allahın dərgahına, istixaza eliyir ki, ya Allah, o ağrını qaytar ver özümə. Helə olur o ağrını qaytarır verir qadınnara.