Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

III mətn

Şah Abbas səyahətə çıxmışmış. Bir bağın böyrünnən addı­yanda Vəzir Allahverdi xana deyir burda nahar eliyəh. Gözəl bağ imiş. Vəzir Allahverdi xan deyir:

– Şah sağ olsun, eliyəh.

Oturullar üzüm ağajının divində. Surfanı salıllar. Görür ki, bir nar ağacı çıxıf, butax belə əyilif, bir cüt nar sallanıf. Bağbana deyir ki, icazə verərsənmi bunun birini qırım. Deyir:

– Buyur.

Gətirir fincana sıxır. Balaca qızıl fincan varmış, bunnan bir suyu çıxır. İçir, deyir:

– Bəh, bəh, bəh. Mən Şah Abbas olam, bütün dünyadan xarc alam, amma nardan almıyam?

Sovet devrində bütün ağaşdan xarc alırdılar, nardan almırdılar. Ürəyinnən keçirir ki, bunnan da xarc alaram. Aradan bir xeylax keçənnən sora deyir:

– Bağban, icazə ver o birsini də qırım.

Deyir:

– Buyur.

Gətirir bunu da kəsir, nə qədər sıxır, bir damcı su çıxmır. Deyir:

– Bağban.

Deyir:

– Hə.

Deyir:

– Məni tanıyırsan?

Deyir:

– Başaa dönüm, nə tanıyıram səni.

Deyir:

– Mən Şah Abbasam. Saa yarım saat möhlət verirəm. Narın kökü bir, butax bir, saplax bir. Nətər olur ki, bunun birinnən bir fincan su çıxdı, birinnən bir damcı su çıxmadı. Bu sirri maa demə-sən, birdi birriyim hakqı boynu vurdurajam. Boynun fərmandadı.

Deyir:

– Şah sağ olsun, vallah, mən o barədə səə bir söz deyə bil­mərəm. Köhnə kişilər deyərdi ki, hardasa nəsə zülm keşsə, haxsız iş olsa, ağaşda meyvənin suyu da quruyar.

Axı bu ürəyinnən keçirir ki, nardan xarc alajam. Əlini vurur kürəyinə, deyir:

– Bağbanımsan ki, bağbanım, bağışda.
IV mətn

Bir dəfə Şah Abbas Bərdə zonasınnan keçirmiş qoşunuynan. O, alimiynən, vəziriynən, vəkiliynən, ayləsiynən bir gəzirmiş. Gejə yatmax vaxdı gələndə görür ki, qurbağanın səsi qoymur yatmağa. Yaz günü imiş. Çağırır vəziri. Deyir ki, qurbağaların səsini kəsin, yatmağa qoymur məni. Ay nağarax? Qoşunu çağırır, buna daş atın. Görüllər mümkün döylü. Bunun anası görür kü, vəzir, vəkil, qoşun başçısı hamısı əlüsdə oluf. Deyif:

– Nolufdu, niyə belə eliyirsiz?

Deyir:

– Şah əmr eliyif qurbağanın səsini kəsin.

– Ə, Allah səni saxlasın. Onu nə var kəsməyə. Beş-on dənə qoyun kəsin, onun bağırsağını səpələtmə atın suyun içinə.

Qoyunnarı kəsillər, atıllar gölün içinə. Qurbağaların səsi xırp kəsilir. Şah qalxır: “Kopoğlunun adamı, bular bunu hardan bildi ə? Bunun səsini nətər kəsdi?” Çağırır vəziri, deyir:

– Vəzir, nətər oldu qurbağalar səsini kəsdi?

Deyif:

– Şah sağ olsun, kəsdih də səsini.

– Nətər kəsdiz?

Deyir:

– Beş-on qoyun kəsdih, atdığ bağırsağını suya.

Deyif:

– Düzgün deyin, bunu özüz tapdız, yoxsa kimsə örgətdi.

Deyif:

– Vallah, ananız örgətdi.

Deyir:

– Anamın ujunnan yüz qırmac vurun maa. O cərmədi, gərəh onu anam demiyəydi.

Özünə yüz qırmac vurduruf bax Bərdədə.