Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adina əlyazmalar institutu “Azərbaycan əlyazmaları dünya kitabxanalarında”
Yüklə 2,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ibrahim Guliyev THE HEROİNE OF THE OPERA "TURANDOT" İS A TURKİSH WOMAN Summary
- ABİD TAHİRLİ
- Bu iş Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun maliyyə yardımı ilə yerinə yetirilmişdir. Qrant № EİF- KETPL-2-2015-1(25)-56/48/5. Abid Tahirli
- RÜBABƏ ŞİRİNOVA
- Rubaba Shirinova MAHAMMAD ARDABİLİ AND ABOUT HİS TRACT Summary
- LALƏ ƏLİZADƏ
Ədəbiyyat :
Ibrahim Guliyev THE HEROİNE OF THE OPERA "TURANDOT" İS A TURKİSH WOMAN Summary In the article the author examines the ethnic origin of the heroine of the opera "Turandot" was written by Carlo Gozzi and Giacomo Puccini. The author of the article proves that this opera was created under the influence of the poem "The Seven Beauties" by Nizami. He explains that the events in the opera were happened in China, with the love of creators for abovementioned Empire. In fact, as the author tries to prove, Turandot, the heroine of the opera of the same name is a Turkish woman, and her father is the head of the ancient Turkic Khanate. ABİD TAHİRLİ AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru habidtahirli@gmail.com ABAY DAĞLININ «ATATÜRK-CƏBHƏLƏRDƏ VƏ ÇANKAYADA» PYESİ Ədəbiyyatımızda Atatürk obrazı maraqlı, geniş mövzudur. Azərbaycanda Sovet ha kimiyyəti qurulduqdan 30-cu illərin əvvəllərinədək - Stalin hakimiyyəti dövründə bu möv zuya qadağa qoyulana kimi Atatürkün şərəfinə bədii əsərlər yazılmışdır. Mikayıl Müşfiq 1930-cu ildə qələmə aldığı və “Könlüm əmr etdi, mən qulaq asdım, Bu şeiri, ey dahi eşqinlə yazdım” (1) misraları ilə başlayan "Atatürk" şeirində sənət vadisində yolunu azmadığını, söz Vətənində Atatürk adlı abidə ucaltdığını və bununla da adını dağlara, daşlara əbədi həkk etdiyini dünyaya car çəkir, Azər bay can ikinci dəfə müstəqillik qazandıqdan sonra Atatürk şəxsiyyətinə maraq xü susi ilə artmış, ədiblərimiz, rəssamlarımız, bəstəkarlarımız Atatürkə çox sayda əsər lər həsr etmişlər. Bəxtiyar Vahabzadə, Xəlil Rza Ulutürk, Qabil, Zəlimxan Ya qub, Ab bas Abdulla, Rəfiq Zəka Xəndan və digərləri əsərlərində Qazini sonsuz sevgi və mə həbbətlə vəsf etmişlər. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycan müs təqilliyinə yenicə qovuşanda daxili və xarici düşmənlər ölkənin istiqlalına ciddi təh lükə yaratmışdır. Bu zaman Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə yazırdı: Nədir arzum, diləyim tanrıdan imanla bu gün? Talanan, bağrına dağlar çəkilən xalqım üçün: Yeni fikrin küləyindən qoca millət darana, Bizi birləşdirəcək bir Atatürküm yarana! (2, s.143).
A.Dağlının “Atatürk-cəbhələrdə və Çankayada” pyesi həm janr, həm həcm, həm də məzmun, mündəricə rəngarəngliyi ilə fərqlənir. 3 pərdə 15 tablodan ibarət əsər 1966-cı ildə Türkiyədə işıq üzü görmüşdür (3). Müəllifin kitaba “Atatürk möv zu lu əsərlər” adlı giriş sözündən məlum olur ki, onu bu mövzuya Atatürk haqqında çə kiləcək filmə bir əcnəbinin ssenari yazması xəbəri sövq etmişdir: “Demək, bizim Ata mızı bir yabançı bizə tanıdacaqmış. O, zaman ... bu film bəlkə texniki baxımdan mü kəmməl olurdu, fəqət, “O”-nu bizim qəlbimizdəki “O” olaraq əsla can lan dı ra maz dı” (2,s.5-6). Beləliklə, A.Dağlı Atatürk haqqında əsər yazmağa ciddi şəklidə gi ri şir və qı sa müddətdə “Gənc Ata” mövzulu “Hakan” və Atahan” pyeslərini yazır, rəy lə ri ni öyrənmək üçün onu Atatürkçü ziyalılara göndərir. Ankaradakı Türk Kül tü rü nü Ara ş dırma İnstitutunun əməkdaşı dos.dr. Faruk Timurtaş pyesi “milli həyatımıza to xu nan gerçəkləri dilə gətirən, milli və humanist bir görüşlə, xeyli qüvvətli nəzm və te atr texnikası ilə yazılmış, ictimai xarakterdə bir əsər” adlandırsa da, A.Dağlı əsə rin nəş rinə nail ola bilmir. Daha sonra həmin əsərlərin əsasında haqqında bəhs edə cə yi miz pyesi qələmə alır və nəşr etdirir. Giriş müəllifin qayəsi və pyesin ideyası haq qın da ilk təəssürat yaradır. A.Dağlı Atatürkü həyatının üç mərhələsində təqdim etməyə çalışmışdır: cəb hə lər də-döyüş meydanlarında Mustafa Kamal, Kamal Paşa, Çankayada Qazi Paşa. O, I səh nədə Osmanlı ordusunun miralayı (polkovnik) kimi işğalçılara qarşı ön cəb hə də dir, özü nü odun- alovun içinə atır. Gülləsi tükənən və geri çəkilmək istəyən əsgərlərə ürək-dirək verir, onları irəli səsləyir: Şimdi ricat etmək (geri çəkilmək- T.A) bir intihardır, Fişənglər (güllə- T.A) bitmişsə, süngünüz vardır ( 3,s.16).
Qutsaldır bu torpaq, bu daş, bu qaya, Gəldikləri kimi gedərlər və ya, Yerimiz genişdir, məzar buluruz, Taarruz ( hücum- T.A), taarruz, haydı taaruz! (3, s.24).
Əsərdə Qazi Mustafa Kamal xalq azadlıq hərəkatının lideri, mahir sərkərdə, eyni za manda, barış, sülh carçısı, tərəfdarı, həmçinin dünyəvi dövlət qurucusu, böyük və cə sarətli islahatçı kimi təsvir olunur. Qazi qanlı döyüşlərdən sonra qarşıda onları “ye ni, qansız savaşlar”ın gözlədiyini bəyan edir və əminliklə bildirir: Nə bir röya olur, nə də bir xülya, Barışla şənlənir, yurdum və dünya (3,s.87). Pyesdə Mustafa Kamal paşa ilə padşahın görüş səhnəsi maraqlıdır, bir neçə cə hət dən diqqəti çəkir və həm əsərin ideyasıni, müəllifın məramını, mövqeyini öyr ən mə yə, həm də qəhrəmanların xarakterinin açılmasına xidmət edir: - taxt- tac düşkünü, qorxaq və əlacsız padşah düşmənə məğlub olduğunu etiraf edir və “Nə yapa biliriz, qalibdir onlar. Onları hər zaman məmnun etməli” (3,s. 39)- de yərək, təslimçilik mövqeyini tutur; - padşahın dediklərindən və satqınlıq, xəyanət, və riyakarlıq yolu ilə sarayda yük sək mövqe tutmuş Vəzirin əməllərindən hiddətlənən Mustafa Kamal paşa Os man lı dövründə yaşamış böyük türk şairi, pedaqoqu və jurnalisti, türk ədəbiyyatında "Sər vəti-fünun" və ya "Ədəbiyyati-cədidə" adlanan cərəyanın banisi Tofiq Fikrətin sa raya və Bizansa nifrətlə dolu “Sarmış yinə afakını bir dud-ı munannid, Bir zulmət-i bey za ki peyapey mütəzayid” ( Üfüqlərini yenə inadçıl bir duman sarmış, Bir bəyaz qa ranlıq ki, getdikcə çoxalan) misraları ilə başlayan məşhur şerindən iki bənd söy lə yir və “Nə azan qalmışdır, nə də vicdanlar. Arxada xainlər, öndə düşmənlər”- de yə rək sarayı tərk edir; - xalqın qəzəbindən ehtiyatlanan padşah “Asi masi deyə səslər yüksəlir” de yə rək- Mustafa Kamal paşanın əli ilə üsyançıları cəzalandırmaq, sabitlik, sakitlik ya rat maq istəyir, Mustafa Kamal paşa isə qurtuluş savaşı üçün Anadoluya üz tutur. Anadoluda düşmənə bir neçə cəbhədə sarsıdıcı zərbə vuran Mustafa Kamal paşa ikin ci pərdənin sonlarından Qazi Paşa obrazı kimi təqdim olunur. Həmin pərdədə və III-sonuncu pərdədə onun Aşıqla, kəndli gənclərlə, Katiblə, Uşaq və (burada xidmətçi mə nasında-T.A.) Kahya ilə, qəzetçi və aydınlarla görüşü həm Qaziyə, həm də digər ob razlara xas xüsusiyyətlərin daha qabarıq çıxmasına yardım edir. Pyesdə Aşıq əs lin də bütün Anadolunun haqq səsi, azadlıq mücadiləsinə qalxmış türk xalqının təm sil çisidir, milli duyğuların, döyüşkənliyin, işğala- yadellilərə, eləcə də xəyanət və sat qınlığa qarşı barışmazlığın sadə dillə ifadəsidir. “Cəbhədən cəbhəyə yaralar alan, sol qo lu kəsilib təkqollu qalan” (3, s57) yazıçı Yedək Subay da (əsil adı Nüktecidir) əməl və əqidəsi ilə Aşığı xatırladır. O, bir əlində silah, bir əlində qələm hər kəsi düş mə nə qarşı mücadiləyə səsləyir:
Sözün, düşüncənin qırılmaz bağı, Xalqın içindədir sözün qaynağı.(3,s.88). Yeri gəlmişkən qeyd olunmalıdır ki, Türkiyə Cümhuriyyəti yarandığı günlərdən dil si yasəti Atatürkün milli dövlət quruculuğunun prioritet istiqamətlərindən ol muş dur. Təsadüfi deyil ki, tatar xalqının böyük oğlu, Azərbaycan istiqlalçılarının si lah da şı prof. Sadri Maqsudinin (1889, Kazan- 1957, İstanbul) “Türk dili için” kitabı Qa zi M. Kamalın öz əli ilə yazdığı yığcam və təsirli cümlələrlə başlayır: “Milli hiss ilə dil ara sındakı bağ çox quvvətlidir. Dilin milli və zəngin olması milli hissin inki şa fın da başlıca müəssirdir. Ölkəsini, yüksək istiqlalını qorumasını bilən Türk milləti di li ni də yabançı dillər boyunduruğundan qurtarmalıdır” (4,s.30). Dilin təmizliyi uğ run da mücadiləni, əlifba islahatını “cəhalətin kökünün qazılması” kimi dəyərləndirən Ata türkün qadın azadlığına qızların təhsilə cəlb olunmasına münasibəti “qadın ər kəkdən də aydın olmalı” (2,s.90) sözləri ilə parlaq ifadə olunmuşdur. Qeyd olunan bütün bu müsbət cəhətlərlə yanaşı, A.Dağlının “Atatürk-cəbhələrdə və Çan kayada” pyesi bədii-estetik məziyyətləri, dil-ifadə vasitələrinin zənginliyi, for ma orijinallığı baxımından böyük sənət nailiyyəti kimi dəyərləndirilə bilməz. Pyes də tarixi şəxsiyyətlər olsa da, tarixi hadislərərin bədii lövhələri bəzən bəsit, qon darma təəssürat yaradır. Əsərin bu cəhətinə diqqəti çəkən filologiya üzrə elmlər dok toru Nikpur Cabbarlı “A.Dağlının mühacirət dövrü yaradıcılığı” mo no qr a fi ya sın da doğru olaraq yazır ki, “müəllifin (A. Dağlının- T.A.) müraciət etdiyi tarixi dövrün kəskin dramatik si tuasiyalarla zənginliyinə rəğmən, bu cəhət əsərdə lazımi bədii-dramaturji həllini ta pa bilmir. Belə ki, Vətən tarixinin taleyüklü məqamında ictimai-siyasi səhnədə və hərb meydanında üz-üzə gələn qüvvələrin xarakterlərinin deyil, mövqelərinin qar şı laş dırılması, müəllif ideyasının dialoq və monoloqlar vasitəsilə birbaşa, müstəqim ifa də si əsərin dramatizmini zəiflədir, ideya-estetik vəhdətini pozur” (5,s.28). Bir məsələni də qeyd etmək lazımdır. A.Dağlının bu pyesdən bir əvvəl işıq üzü görən “Sakarya” əsə rinin mövzusu da eyni tarixi hadisəyə- istiqlal uğrunda mücadilyə həsr olun muş dur. Əlbəttə, bunu dramaturqa irad tutmaq olmaz. Lakin hər iki pyesin süjetində, məz mu nunda, kompozisiyasında bənzərlik həddən ziyadədir və bəzi hallarda isə ob raz la rın eyniliyi, dialoqların olduğu kimi təkrarlanması bədii- estetik dəyərinə naqislik gə ti rir. “Sakarya” pyesindəki Kahya, Katib obrazları “Atatürk-cəbhələrdə və Çan ka ya da” pyesidəki eyniadlı qəhrəmanların təkrarıdır. “Atatürk-cəbhələrdə və Çan ka ya da”kı Aşıq “Sakarya”dakı Aşıq Arasla eyni xarakterlidir, eyni missiyanı daşıyır. Bə dii obraz kimi Atatürklə Yıldırım Yaman arasında da oxşarlıqlar çoxdur. Pyesin müsbət cəhətləri- mövzusunun cəlbediciliyi, dilinin oxunaqlı, toxunulan problemin ak tuallığı, əhəmiyyəti, müəllif ideyasının, qayəsinin, fikir və düşüncələrinin milli, mü tərəqqi olması əsərə ədəbi xəzinəmizin, xüsusi ilə mühacirət irsinin – dram jan rın da qələmə alınmış nadir nümunələrindən biri kimi yanaşmağı şərtləndirən başlıca amil dir. Müsbət qəhrəmanların əməlləri, onların Vətən, istiqlal sevgisi, əqidə, amal uğ runda fədakarlıqları, ləyaqətli və şərəfli həyat yolu bugünkü gəncliyə örnəkdir. Əsər də nifrət doğuran, ikrah hissi yaradan surətlər isə xəyanət, satqınlıq, köləlik, yal taq lıq, qorxaqlıq kimi naqis, qeyri-insani sifətlərin tənqidinə xidmət edir. Türkiyədə Atatürk mövzulu əsərlər daim geniş oxucu auditoriyasının marağına sə bəb olduğu kimi, A.Dağlının “Atatürk-cəbhələrdə və Çankayada” pyesi də ədə biy yat şünasların diqqətini çəkmişdir. Bir sıra müəlliflər pyesi təhlil etmiş, haqqında mə qa lələr yazmışlar (6,7,8). Ədəbiyyat : 1. Mikayıl Müşfiq. Atatürk // “Tanıtım” dərgisi. - İstanbul, 1990.- №2, 23. 2. Vahabzadə B. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə. C.1.Şeirlər. – Bakı : Öndər nəşriyyat, 2004. - 328 s. 3. Dağlı Abay. Atatürk-cəbhələrdə və Çankayada.- İstanbul, 1966. - 93 s. 4. Sadri Maqsudi. Türk dili için. – Ankara : Türk Ocakları İlim və Sanat neşriyyatı. - Milli seri, sayı 1. - 517 s. 5. Cabbarlı N. Abay Dağlının mühacirət dövrü yaradıcılığı. – Bakı : Elm, 2009. - 68 s.
Analysis of the work gives grounds to say: - The main idea of the play is the evaluation and promotion of the historical merits of the leader of the people's liberation movement, the skilful commander and at the same time the peacemaker, the founder of the secular state, the great and determined reformer Gazi Mustafa Kemal; - In spite of the fact that the work does not reach the level of the perfect form of art, its artistic and aesthetic essense, the richness of the ways of expression and the originality of the form make it worthy of attention for researching the heritage of emigration. RÜBABƏ ŞİRİNOVA AMEA-nın M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent rubaba.sirinova@mail.ru MƏHƏMMƏD ƏRDƏBİLİ VƏ ONUN BİR RİSALƏSİ HAQQINDA Dünyanın qədim mədəniyyət ocaqlarından biri olan AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əl-yazmalar İnstitutunda azərbaycan, ərəb, fars, rus, özbək və s. dillərdə 40 mindən artıq əlyazma qorunub saxlanır. Bu əlyazmalar tarix, hüquq, tibb, ədəbiyyat, dilçilik, fəlsəfə, astronomiya, coğ-rafiya, riyaziyyat, məntiq, həndəsə və s. elm sahələrini əhatə edir. Bu abidələr içində ərəb dilində dilçiliyə və məntiqə aid bir çox əlyazmalar mühafizə olunur (1, 5). Orta əsr Azərbaycan alimləri ərəb filologiyasının, o cümlədən ərəb dilçiliyinin inkişafın-da mühüm rol oynamışlar.Bunlardan IX-XV əsrlərdə yaşayıb yaratmış Məhəmməd ibn Maraği, Xətib Təbrizi (1030-1109), Əbu Məhəmməd əl-Vərəndi (1089-1146), həm musiqişünas, həm də dilçi Səfiəddin əl-Urməvi (1249-1323), Mahmud əl-Arran, Məhəmməd əl-Bərdai, Mahmud əz-Zəncani, İzəddin əz-Zəncani, Məhəmməd ət-Təbrizi əl-Qarabaği, İbrahim əş-Şəkəvi əl-Ərəşi, Hübeyş ət-Tiflisi, Sədəddin Sədullah əl-Bərdai, Cəmaləddin Məhəmməd əl-Ərdəbili və başqala-rının adlarını çəkmək olar. IX əsrdə yaşayıb-yaratmış Azərbaycan alimi Məhəmməd ibn Marağinin “Nəhvə dair müxtəsər kitab”, “Sibəveyhinin dilə dair verdiyi misalların şərhi” əsərləri müəllifin öz sağlığında geniş yayılmış, müasirləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Azərbaycan alimləri ərəb dilinə dair orijinal əsərlər yazmaqla yanaşı, şərhçiliklə də məş-ğul olmuşlar. İlk baxışda şərhçilik elmin məhdud bir sahəsi, qeyri- müstəqil elmi fəaliyyəti kimi başa düşülə bilər. Lakin bu məsələnin yalnız zahiri tərəfidir. Klassik ərəb filoloğiyasının şah əsərləri ərəblərin əksəriyyətinin özləri üçün belə məhz şərhlər vasitəsilə oxunaqlı olmuş, oxucu kütləsi içərisində yayıla bilmişdir. Ərəb dilçiliyinin şah əsərləri hesab edilən Sibəveyhinin “əl-Kitab”, İbn Sikkitin “İslahul-məntiq”, Zəccacinin “əl-Cuməl”, Zəməxşərinin “əl-Mufassal”, Cə-maləddin əl-Ərdəbilinin və Sədəddin əl-Bərdainin şərhləri vasitəsilə islam aləmində yayılmışdır. Yuxarıda adları çəkilən şərhçilər sələflərinin müddəa və mülahizələrini izah edərkən bir sıra yeni,təkraredilməz fikirlər irəli sürmüş,məhz bunun nəticəsində ərəb dilçiliyi tarixində özlərinə məxsus yer tutmuşlar. Bəzi şərhlər hətta orijinalın özündən çox yayılıb ondanda məşhur olmuş-dur. Məhz buna görədir ki, həmin şərhlərin özlərinə də şərhlər, haşiyələr, yazılmış, oradakı orijinal müddəa və mülahizələr görkəmli alimlər tərəfindən izah edilmişdir (2, 346). Orta əsr bir sıra Azərbaycan alimlərinin o cümlədən Şah Məhəmməd ibn Mubarək Qəzvini, Qul Əhməd Ağdaşi, İmad Şirvani, Əbdül Lətif Əcəmi, Bərdai, Fənari Muhyəddin Sədrəddin Şirvani, Fəxrəddin Tiflisi, Şeyx İbrahim Şəbüstəri və başqaları məntiq əsərlərinə yazdıqları şərhlər və haşiyələr xüsusi maraq doğurur. XIII əsr görkəmli Azərbaycan filosof və astronomu Əsrəddin Əbhərinin “İsağocu” əsərinə orta əsrlərdə yüzlərlə şərh, haşiyə, təliq, izah yazılmış, bir neçə müəllif tərəfindən nəzmə çəkilmişdir. Bu əsərə XX əsrin əvvəllərinə qədər təkcə Azərbaycanda deyil, eyni zamanda Yaxın Şərqin bir sıra ölkələrində ərəb dilinə dair əsas tədris vasitələrindən biri olmuşdur. Belə əsərlərdən biri də Məhəmməd Qarabağının “Şərh əl- Risalətil-Adudiyyə fi Adabil-Bəhs”, əsərinə Ərdəbilinin yazdığı “Haşiyə ələ Şərhil Risalətil-Adudiyyə fi Adabil-Bəhs” dir. XV əsrdə yaşamış Əl-Ərdəbili Mir Əbil –Fəth Məhəmməd Tac əs-Səidi əl-İraqi kəlam, fiqh və riyaziyyat alimi idi. Türk riyaziyyatçı və astronom Səlahəddin Musa Qazizadə Rumidən ( 841/1437) təhsil almışdır. Mir Əbil –Fəth Ərdəbili təxəllüsünə görə onun baş qazi olduğunu söyləmək olar.Dövrümüzədək onun bir sıra əsərləri gəlib çatmışdır: “Haşiyə alə Şərhir-Risalətil-Adudiyyə fi Adabil-Bəhs”, “Haşiyə alə Şərhil işkalat-Təsis fil-Həndəsə”, “Haşiyə alə Kuçək”, “Risalə fi Məqulatil-Əşr”, “Haşiyə alə Şərhi Təbrizi”, “Haşiyə alə Qismul Məntiq” (3, III, 346;4, II, 207). Muhəmməd əs-Səidi Ərdəbili, Qazizadə Rumi Şəmsəddin Muhəmməd ibn Əşrəf əs-Səmərqəndinin həndəsəyə aid olan “Əşkal ət-təsis fil-həndəsə” adlı əsərinə şərh yazmış, Mir Əbul-Fəth Ərdəbili isə bu şərhə haşiyə yazmışdır (5, IV, 2634). XV əsrdə yaşamış Azərbaycanlı alim Muhyəddin Muhəmməd Qarabağinin(942/1535) Əzudəddin əl-İcinin “Ədəb əl-Bəhs” əsərinə “Şərh ədəb əl-Bəhs əl-İci” adlı şərhin 100-dən artıq nüsxəsi AMEA Əlyazmalar İnstitutunda qorunub saxlanır (6, 30-32). Mir Əbul-Fəth Ərdəbili isə bu şərhə haşiyə yazmış və onu “Haşiyə alə şərh ədəb əl-Bəhs əl-İci” adlandırmışdır. Bəzi mənbələrdə əsərin adı “Haşiyə alə Şərhir-Risalətil-Adudiyyə fi Adabil-Bəhs” kimi də verilir. AMEA Əlyazmalar İnstitutunda “Haşiyə alə Şərhir-Risalətil-Adudiyyə fi Adabil-Bəhs” əsərinin XVI-XIX əsrlərdə köçürülmüş 30-a qədər nüsxəsini aşkarlamışıq (7, I, 82-89). Bu əsərin iki əl-yazma nüsxəsi mətnşünas alim Əbdülqəni Əfəndi Nuxəvi Xalisəqarızadənin kolleksiyasında A-100, B-6713 şifirləri altında mühafizə olunur (8, 139-140). Həmçinin bu abidənin bir çox kitabxana, muzey və əlyazmalar xəzinələrində xüsusən də Türkiyənin bir çox kitabxanalarında çoxlu sayda nüsxələri mövcuddur. AMEA Əlyazmalar İnstitutunda “Haşiyə ələ Şərhir-Risalətil-Adudiyyə fi Adabil-Bəhs” əsərinin ən qədim nüsxəsi B-8674 şifirli əlyazmasıdır. Əlyazma məcmuədir, 97b-121b vərəqləri- ni əhatə edir. Həmin əsər katib Hidayət bin Məhəmməd bin Can bin Əhməd tərəfindən 1056/ 1646-cı ildə köçürülmüşdür. Əsərin əvvəli:الحمد الله على اقهام الطالب Sonu: ان الله مع الذين التقواو الذين هم محسنون “Haşiyə ələ Şərhir-Risalətil-Əzudiyyə fi Adabil-Bəhs” əsəri və onun müəllifi haqqında araşdırmalarımızı davam etdiririk. Ədəbiyyat:
Rubaba Shirinova MAHAMMAD ARDABİLİ AND ABOUT HİS TRACT Summary In the Institute of Manuscripts named after Mahammad Fuzuli of ANAS, one of the oldest cultural centres in the world are preserved more than forty manuscripts in the Azerbaijani, Arabic, Persian, Russian, Uzbek and other languages. The medieval Azerbaijani scholars took important parts in the development of the Arabic philology, including the Arabic linguistics. One of those scholars is Mahammad Garabaghi with his work “Sharhil Risalatil-Adudiyyah fi Adabil-Bahs”. Mahammad Ardabili annotated thi Mahammad Ardabili annotated this work and called it “Hashiya ala Sharhil-Risalatil-Adudiyyah fi Adabil-Bahs”. LALƏ ƏLİZADƏ AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, alizadehlala@gmail.com Yüklə 2,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|