Buxoro davlat universiteti biologiya kafedrasi gistologiya

Turli organizmlarda eritrositlar soni va diametri 2-jadval 
Organizmlar 
1mm3 qonda eritrotsitlar 
(mln dona) 
Eritrotsitlarning 
diamåtri (mkm) 
Otlar 
7,0-9,5 
5,6 

---

Qoramollar 
6,0 
5,1 
Cho`chqalar 
6,0 
5,0-6,0 
Qo`ylar 
9,4 
4,3 
Echkilar 
14,5 
4,0 
Uy quyoni 
5,0 
6,0 
Tovuqlar 
3,5 
12,0X7,5 
O`rdaklar 
3,2 
13,8X6,6 
Baqalar 
0,38 
22,8x15,8 
Odamlar 
Erkaklar 
5,0 
7,3-7,5 mkm 
Ayollar 
4,5 
8-mashg'ulot. Mavzu: Epiteliy tóqimasi. Bir qavatli epiteliyning tuzilishi. 
 
Nazariy tushuncha. Epiteliy tóqimasi organizmning tashqi yuzasini, ovqat 
hazm qilish nayi va siydik yullarining ichki yuzasini qoplaydi, shuningdek, ayrim 
organlarning asosini tashkil etadi. Epiteliy tóqimasi óz tuzilishiga kóra bir qavatli 
(yassi, kubsimon, tsilindirsimon), bir qavatli kóp qatorli (tsilindirsimon, 
хilpillovchi) va kóp qavatli yassi (muguzlanadigan, muguzlanmaydigan, 
ózgaruvchan ) bóladi. 
Bir qavatli epiteliy bilan tanishgandan sóng, kózning muguz pardasidan 
tayyorlangan kóp qavatli muguzlanmaydigan va kórsatgich barmoq terisidan 
tayyorlangan kóp qavatli muguzlanivchi epiteliy preparatlari órganiladi. Bunday 
preparatlarda kóp qavatli epiteliyning turli qavatlari har хil shakldagi epiteliy 
hujayralaridan iborat ekanligiga ahamiyat berish zarur. Ayniqsa teri preparatidagi 
muguzlanuvchi epiteliy hujayralarining shakli kózga yaqqol tashlanadi. Óziga хos 
bir qavatli kóp qatorli hilpillovchi epiteliyni kekirdakdan va kóp qavatli 
uzgaruvchan epiteliyni siydik qovug’idan tayyorlangan preparatlardan órganiladi. 
Shuningdek, oddiy tarmoqlangan, tarmoqlanmagan va murakkab bezlar ham 
órganiladi. 
Epiteliy tóqimasining kelib chiqishi va bajaradigan funksiyalarining har хil 
bólishiga qaramasdan boshqa tóqimalardan farq qiladigan umumiy belgilari 
mavjud. 

---

1. 
Epiteliy tóqimasi zich joylashgan hujayralar tóplamidan iborat bólib, 
hujayralararo modda bólmaydi. Uning bunday joylashishi himoya vazifasini 
bajarishga sharoit tug’diradi. 
2. 
Epiteliy tóqimasi bazal membrana ustida joylashganligi chegarada 
joylashganligi sababli epiteliy hujayralarida qutbli differensiallanish mavjud. 
Epiteliy hujayralarining apikal va bazal qismlarida tafovut mavjud. Bu qismlar 
tuzilishi va vazifasi bilan farq qiladi. 
3. 
Epiteliy tóqimasida qon tomirlar bólmaydi. Bazal membrana orqali 
biriktiruvchi tóqimadan diffuz yól bilan oziqlanadi. Epiteliy kelib chiqishi va 
funksiyasi jihatidan ustki qavatda yotadi. Uning ostida esa biriktiruvchi tóqima 
joylashgan. 
4. 
Epiteliy tóqima yuqori darajada qayta tiklanish qobiliyatiga ega.