CəMİYYƏt və tarix ustad Şəhid Mütəhhəri

BİRİNCİ FƏSİL

CƏMİYYƏT

CƏMİYYƏT NƏDİR?

Cəmiyyət, bir sıra adət-ənənə və xüsusi qanunlar çərçivəsində bir-biri ilə əlaqədə olan insanlardan təşkil olunur və bu insanlar cəm şəklində yaşayırlar. Cəm halında yaşamaq o demək deyildir ki, bir qurup insan bir-birinin kənarında və eyni məntəqədə yaşayır və eyni su, hava və qida maddələrindən istifadə edirlər. Bağda olan ağaclar da eyni su, hava və qida maddələrindən istifadə edirlər. Həmçinin, bir sürüdə olan ceyranlar da birlikdə otlayır, birlikdə su içirlər və birlikdə köç edirlər. Amma nə ağaclar, nə də ceyranlar ictimai həyata malik deyillər və birlikdə cəmiyyət təşkil etmirlər.

İnsanın yaşıyışı ictimai mahiyyətə malik olduğuna görə, cəmiyyət quruluşuna malikdir. Bir tərəfdən ehtiyaclar, işlər və fəaliyyətlər mahiyyətcə ictimaidir və yalnız əmək bölgüsü, malikiyyət bölgüsü bir sıra qayda-qanun çərçivəsində mümkündür, digər tərəfdən də həmin insanlar üzərində onları birləşdirən bir sıra fikir, ideya və xüsusiyyətlər hakimdir. Başqa sözlə, cəmiyyət eyni ehtiyaclar, eyni əqidə və fikirlər, eyni qanunlar çərçivəsində yaşayan və bir-biri ilə sıx əlaqədə olan insanlar toplusundan ibarətdir.

Ümumi ictimai ehtiyaclar və insan həyatına xas olan əlaqələr insanları, eyni avtomobildə, təyyarədə və gəmidə olan sərnişinlər qədər birləşdirir. Həmin insanlar eyni məqsədə doğru hərəkət edir, birlikdə hədəfə çatır və ya birlikdə qəzaya uğrayaraq yarı yolda qalırlar. Bir sözlə eyni tale ilə üzləşirlər.

Peyğəmbər (s) əmr be məruf və nəhy əz münkəri (yaxşıya dəvət, pisdən çəkindirməni) izah edərkən gözəl misal çəkmişdir: