Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

(www.aleviforum.com/attachment.php?... , Dadash Qaraqoyunlu Qizilbash) Sitesinde bölge halkı ile ilgili aşağıdaki değerlendirme yapılmıştır:
1. Halk, özellikle büyük şehirlere göçtüğünde Farşlaşmaktadır.

2. Halk, göç sonucu Alevilikten Şiiliğe (Caferi/ İmami mezhebi kastedilmektedir) geçmektedir. Şiileşenler, daha hızlı şekilde Farslaşmaktadır. Alevilerin “Kelamlar” gibi kutsal metinlerinin tamamı Azerbaycan Türkçesi’dir. Ayrıca bütün dinî merasimleri sözlü (Sultan Nesimi, Şah Hatayi, Fuzuli …) ve sazlı (âşık sazı) geçer. Bu saz, Kızılbaşların ifadesiyle “Telli Kur’an”dır. Alevilerin Pehlevi rejiminde bile mezar taşları Türkçe yazılmıştır. Azerbaycan Türk kültürü açısından önemlidir. Merhum Gulam Hüseyin Saidi, “İlhıçı” isimli kitabında bunlardan birini nakletmiştir:

“Bir pəri peykər mələk surətlinindir bu məzar

Gör necə xakiylə yeksan eləyibdir ruzigâr”.
3. Burası, Güney Azerbaycan’ın Güney ve Merkezî İran’a, hatta Irak Azerbaycanı’na açılan kapısıdır.

4. Burada millî ruh ve hareket çok zayıftır.

5. Bölgede göçeri/ devlet-gez hayatı süren insanların sayısı azalmaktadır. Yerleşik hayata (Tahtakapu) geçenler, süratle Şiileşmekte ve Farslaşmaktadır.

Farslaşma Riski Az Olanlar	Farslaşma Riski Çok Olanlar
-Göçeri/ devlet-gez aşiret ve tayfalar -Küçük köyler -Aleviler ve sektleri???????sekt ne demektir bulamadım????????? -Sınırlara yakın olanlar -Okumamış-çalışan fakir tabaka	-Aşiret ve tayfalara bağlı olmayan şehir halkı -Büyük şehirler -Şii/ Caferiler -Merkez Tahran’a yakın olanlar ve Tahran’ın Türk bölgeleri dışına yerleşenler -Yüksek tahsilli ve varlıklı olanlar

(www.aleviforum.com/attachment.php?... , Dadash Qaraqoyunlu Qizilbash)
Yarımtaglu İli
Güney Azerbaycan topraklarından olan Hemedan Bölge Valiliği, Güney Azerbaycan Vilayetlerinden biridir. Bölge valiliğinin büyük bölümünde Türkler oturmakta ve Türkçe yaygın olarak kullanılmaktadır. Hemedan kenti ve Vilayet topraklarının kuzey ve batısındaki yerleşim birimleri tamamen Türk’tür. Ayrıca Lorca ve Kürtçe konuşan topluluklar da bulunmaktadır.

Yarımtaglu Türk ilinin yaylağı Hemedan topraklarıdır. Kışı Loristan BV arazisinin kuzeyinde ve Merkezi BV toprakları civarında geçirirler. Yarımtaglular Alevi’dir.

Kaynaklarda Yarımtaglu il/ ulusunun nüfusu bağımsız olarak verilmemiştir. Toplam olarak kayda geçen Kürt Tirkaşvend, Lor Cemir جمير ve Benefşe il ve aşiretlerinin nüfus bilgileri şöyledir:

-İran İstatistik Merkezi/ Merkez-i Amar-ı İran’ın Ş. 1353/ 1974 yılı rakamlarına göre, göçü sürdüren illerin nüfusu 1.178 ailedir. Bunlardan 455’i göçe devam etmekte, 723 aile, yarı meskûndur.

-Ş.1355/ 1976 yılı nüfus sayımına göre 52 aile olarak kayda geçmiştir. Bunların sayısı 94’tür.

-Aşiret İşleri Teşkilatı’nın Ş. 1360/ 1981 tarihli verilerine göre, bunların nüfusları 10 bin kişi olarak tahmin edilmiştir.

-Ş.1363/ 1984 yılında Hemedan il ve aşiretlerinin nüfusunun 40 bin olduğu yönünde açıklama yapılmıştır.

Tirkaşvend, Cemir ve Yarımtaglu illeri, Hemedan Bölge Valiliği etrafında yaşamaktadır. Bahteran, İlam, Loristan ve Merkezî bölge valilikleri dâhilinde yaşayan bazı aşiretler, yaylak olarak kullandıkları Hemedan mıntıkasına gelmektedirler.

Yarımtaglu İlinde Giyim Kuşam geleneği

Erkekler, mont uzunluğunda kısa bir üstlük, altına rahat bir pantolon giyer. Bellerine siyah şal kuşak bağlar. Başlıkları, küçük siyah bir takkedir.

Kadınlar, topuklarına kadar uzanan elbise giyerler. Elbisenin rengi genellikle kırmızıdır. Yakası bele kadar açıktır. İçine gömlek giyerler. Başlarını ise siyah başörtüyle bağlarlar. (Coğrafya-yı Hemedan, s.5; Az.wikipedia.org./wiki/hemedan_(ostan); İrec Afşar, Îlhâ, Çâdurnişînan…, 1.cilt, s.217-218)

-Baharlular hakkında bkz.→Hamse İlleri/ Baharlu İli, Fars BV/ Baharlu İli, Kara-Koyunlu Türkleri/ Baharlu İli

-Karakân (Garakân/ Qaraqân/ Haregân) mahalı hakkında bkz.→ Merkezî BV; Kazvin BV; Azerbaycan Hargân’ı ile Merkezî Bölge Valiliği’ndeki Haregân farkı mekânlardır.