Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

*Bazı kaynaklarda ise; Bekele, Mahmutbeyli, Casim, ŞaRi, Şuhud, Segner, Hüsrevli, Hacı-Tarımlı, Şeyh ve Verese tayfaları da listeye alınmıştır.
Yaylak ve kışlakları; Mervdeşt, Servistan ve Darab kentleri arasında kalan bölgedir.

İlin Ş. 1311/1932 yılındaki nüfusu 8 bin hane, 40-48 bin kişi, Ş. 1360/1981’de ise, İnallu ili ile birlikte 4.920 hane, 24.600-29.520 kişidir. Bu rakamlar, artık onların yerleşik hayata geçtiğini göştermektedir. (Coğrafya-yı Keyhan, 2.cilt, s.86; Mecmua-i Ittılâât ve Âmar-ı Îlât ve Tavâyif-i Aşayiri İran, s.86; Tağı Şahin, “Baharlılar”, s.16-19; http://fars-turk.blogspot.com, 29 Kasım 2007) Bkz.→Baharlu İli; Hemedan BV/ Baharlular; Kara-Koyunlu Türkleri/ Baharlu

4.Basıri İl/ Ulusu
Basıriler, Fars Vilayetinde yaşayan Hamse illerinden biridir. Ş. 1366/ 1987 tarihinde göç edenlerin sayısı 7.868 kişiydi. Basıriler, Fars Bölge Valiliği’nin Abade, Eglid/ Aglid, Mervdeşt, Şiraz, Cehrum ve Lar bölgelerinde 320 km kuzey-güney istikametinde ve 40 ilâ 80 km doğu-batı eksenindeki geniş bir sahada yaşamaktadır. Kışlakları Lar mıntıkası, yaylakları Eglid’in doğusundaki 3.943 m yüksekliğindeki Bél بل dağı etekleridir. 14 tayfa/ aşiret ve 42 tire/ cemaat ve büyük obalardan oluşmaktadır. “Bunku” da denen her oba, dört ilâ dokuz hanedir. Bunlar kara çadırlarda oturur. Birkaç kara çadırdan oluşan her bir grup “ordu”yu oluşturmaktadır. Daha önceki dönemlerde, bu orduların reislerini “Han” tayin ederdi. Daha sonraları “Aksakal”lar, orduların sorumluluk ve yönetimlerini ele aldılar. Rejim değişikliğine kadar ilin yönetimini “Han (Kelânter)” yürütmekteydi. Han, Kelembei tiresinde olurdu. Onun mansabı mirastır.

Basıri; “Basra’ya mensup, Basralı” demektir.

Basıri İlinin Tire/Cemaatleri
Ali-Kamberi/ Kamberiler	Âli-Kulu/ Kulular
Âli-Şahkulu/ Şahkulular	Cuçin
Ferhadi	Hınai
İlhas	Kelembei
Lebu-Musa	Zöhrabi

Bazı obaların tire/ cemaat haline geldiği, bazı tirelerin ise diğer bir tireye katıldığı görülür. Basıri ili, 14 tayfa ve 41 tire/cemaattan oluşmaktadır

Kacar Döneminde Basıri İlinin Önemli Tireleri

Ali-Kamberi/ Kamberiler

Âli-Mirzayi/ Mirzalar/ Mirzaoğlu

Çar Boniçe/ Terber Çar (Çahar) Boniçe

Şikâri (Türkçe konuşurlar/ Türk-zebân)

Veysi

Bu tireler, üç bin hanedir. Basıriler, genellikle Arapça-Farsça konuşurlar. Ali-Şahkulu/ Şahkulular ve Hınailerin dili Arapça, Ali-Kulu/ Kulular ise Kaşkayı Türkçesi konuşur. Yerleşik hayat sürenler tarım ve işçilikle, göçe devam edenler, büyükbaş ve küçükbaş hayvan, at besiciliği ile geçimlerini sağlamaktadır. Halı, kilim ve cicim başlıca el sanatlarıdır. Halı ve seccade dokumacılığı daha çok yerleşik hayata geçmiş Basırilerce, özellikle Hangeşt köyünde dokunmaktadır. Yerlisi turuncu olan halıları oldukça dikkat çekicidir.

Basıriler’de Nevruz, “Bahar Göçü”nün başlangıcıdır.

Diğer aşiretler gibi 1978 tarihinden itibaren aşiret okullarından, sağlık hizmetlerinden, seyyar ve yerleşik tüketim kooperatiflerinden yararlanmaya başladılar.

İlin Ş. 1311/ 1932 tarihindeki nüfusu üç bin hane, 15-18 bin kişidir. Ş. 1342/ 1963 yılı nüfusu 1.126 hane 5.630-6.756 kişi, Ş. 1360/ 1981 yılında, yaklaşık 2.430 hane, 12.150-14.580 kişidir. (İranşehr, 1.cilt, s.153-154, Mecmua-i Ittılâât ve Âmar-ı Îlât ve Tavâyif-i Aşayiri İran, s.86; Fesayî, cilt:2, s.1577; Keyhan, cilt:2, s.87; Amanullahî Baharvend, s.191; http://arabistan-tr.blogspot.com; http:// 11 Ekim 2007-Hüsrov Hüsrevi; htt://fars-türk.blogspot.com)

5.Nefer İl/ Ulusu

Nefer ili, Geras bölgesinde yaşamaktadır. Nadir Şah Afşar’ın saltanatı döneminde ilhanlık yapan Hacı Hüseyin Han Nefer, sarayda imtiyazlı konumda idi. Bundan ötürü ili “Nefer” adını almıştır. Türktürler. Mesud Keyhan, bunların 3.500 hane olduğunu kaydetmiştir.

Nefer ili, eskiden 15 tireden oluşmaktaydı.

Nefer İli Tayfaları
Badeki پادكى	Cin
Çengalı	Doluhanlı
Eraklı	Gadilu/ Iraki Gadilu (Gadilu; Kürtçe askerî bir tabirdir)
Gara bocuglu	Hayderlu
Kubadhanlı	Kutulu/ Gutula
Lor	Settarlı
Şuli/ Şöli	Zamanhanlı