Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

Kelimelerin Manalarının Değişiminde
Teorilerin Etkisi Görüşünün Kritiği

Her ne kadar kelimeler zaman içerisinde hakiki ve mecazî yeni yeni manalar kazansa da bunun geneli kapsamadığını hatırlatmakta yarar vardır. Yani tüm kelimeler belirli bir zaman sürecinde yeni manalar kazanmaktadır gibi bir genelleme yapmak doğru değildir. Nitekim zaman içerisinde sabit bir mana taşıyan birçok kelime vardır. Belirli mısdaklar için vazedilmiş olan özel isimler buna güzel bir örnektir ve bu kelimeler aradan geçen zaman zarfı içerisinde o mısdaklardan başka bir mısdak veya anlam için vazedilip kullanılmamıştır.

Şu noktayı da zikretmekte yarar var; bir kelime için zaman süreci içerisinde ortaya çıkan yeni manaları, (yazarın algıladığı gibi) bu kelimelerin manasının değiştiği anlamında algılamamak gerekir. Aksine yeni manalar önceki mefhumların yanında bu kelimelerden anlaşılan başka mefhumlardır ve asla önceki manalar yeni manalara dönüşmemişlerdir. Bir diğer konu da şudur; kelimeler herkesin anladığı şeyler ve vakalar için vazedilmiştir; herkesin künhüne varamadığı özellikler ve gerçek mahiyet için değil. Bütün herkesin anladığı bu manalar da zaman içerisinde hep sabit kalmış ve onda hiç bir değişim söz konusu olmamıştır.

Bu sözün açıklamasında şunu söylemek gerekir: Kelimelerin manaları iki çeşittir:

1) Hakiki manalar

2) Mecazî manalar.

Hakiki mana, kelime telaffuz edildiğinde zihne gelen ilk manadır. Kelime de o mana için vazedilmiş ve ona has kılınmıştır. Mecazî mana ise kelimenin hakiki manasına ilişkin bir münasebete binaen karine ile zikredilip, konuşmacının maksadını belli eden manadır. Yani kelime o mana için vazedilmemiştir. Hakiki mana, tanımından da anlaşıldığı gibi kelimenin vazedilişinden beslenmektedir. Yani öncelikle bir mana tasavvur edilmekte ve sonra da o mana için bir lafz, bir kelime tayin edilmektedir. Öte yandan varlıkların gerçek hüviyeti, derinlik ve gizli özellikleri herkes tarafından bilinmediği için, kelimeleri eşya ve vakalar için vazettiklerinde onların herkesçe bilinen özellikleri dikkate alınmaktadır. Sonuç olarak kelimelerin hakiki manaları, eşya ve olayların herkes tarafından anlaşılan özellikleri esasına göre tasavvur edilmiştir. Bu kelimeler de sadece bu manalar için kullanılmaktadırlar. Fakat eşya ve olayların gerçekteki tüm özellikleri ne kelimelerin hakiki manalarıdır, ne de konuşmacı ve dinleyici onları dikkate almaktadır. Binaenaleyh ilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte eşya ve onların özellikleri hakkında tanınan gerçekler kelimeler vazedildiği sırada herkes tarafından bilinmediği için kelimelerin hakiki manalarının dışındadır. O halde insan ilminin gelişmesi sonucu eşya ve onların gizli özellikleri hakkında elde edilen yeni bilgiler veya eşyanın hakikati hakkındaki bilimsel teorilerin değişmesi onların manalarında değişime yol açmaz. Zira her ne kadar yeni bilgi ve teori, eşyanın tasavvuru sırasında veya onlara delalet eden kelimeler duyulup, görüldüğünde söz konusu eşya hakkında zihne yeni özellikleri getirmektedir ama bu özellikler kelimenin vazedilişi sırasında bilinmediği için ne kelimenin manalarından biri sayılmış ne de konuşmacı kelimeleri kullanırken o özellikleri kastetmiştir. Şu ana kadar söylenenlerden şu anlaşılmaktadır: Eşyanın gerçekte var olan özellikleri müfredatın manalarından bir parça değildir ve hal böyle olunca da bu özelliklerin keşfi ve ona ilişkin teorilerin değişmesi kelimelerin manalarında etkili olmaz.

Mecazî mana konusunda da eğer kastedilen manaya dair yeni bir nazariye ortaya çıkmadan önce kelime bu manada kullanılmışsa yeni nazariye ve teorilerle o mana için ortaya çıkan özellikler konuşmacının maksadı olmaz ve kelimeyi de sırf onlara delalet etsin diye kullanmaz. Dolayısıyla bunlar kelimenin manasından bir parça değildir. O halde yeni nazariye ve teorilerin ortaya çıkmasının bu tür manaların değişiminde hiçbir etkisi yoktur. Elbette bu özelliklerin bilinmesinin ardından kelimeleri karinelerle mecazî olarak o özelliklere delalet edecek şekilde kullanmak veya kelimeleri bu yeni özellikler için yeniden vazetmek mümkündür. Bu yönüyle teoriler kelimeler için hakiki ve mecazî yeni kullanım alanları oluşturmakta etkili olmuştur; ayrıca kelimeler için yeni hakiki ve mecazî manalar ortaya çıkarması da mümkündür. Fakat yeni teorilerin ortaya çıkışından önce kelimelerin taşıdığı hakiki ve mecazî anlamdaki kullanımlarını asla etkilememiş, onların manalarını değiştirmemiştir.