Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

3- “Gene bir zaman Musa, kavmine demişti ki: Şüphe yok ki Allah, size bir inek boğazlamanızı emrediyor. Kavmi, bizimle alay mı ediyorsun demişti…”⁴⁶⁰

Bu ayet ve sonrasında gelen yedi ayet, Hz. Musa (a.s) zamanında İsrailoğulları arasında vuku bulmuş bir olay hakkındadır. Bu olayda bir kişi gizli şekilde öldürülmüş ve katili de bulunamamıştır. Allah’ın emri ile özel bir ineği boğazlayıp, onun bir bölümünü maktule sürüyorlar. Bunun üzerine maktul dirilip kendisini öldüreni açıklıyor. Bu tarihi macerayı bilmenin etkisi, söz konusu ayetleri anlamakta başka bir izaha gerek bırakmayacak ölçüde etkilidir.

4- “An o zamanı da, hani İbrahim, Rabbim demişti, ölüyü nasıl diriltirsin? Allah, inanmıyor musun? Demişti de İbrahim, evet, inanıyorum ama kalbim tam yatışsın, iyice anlayayım demişti. Allah da demişti ki: Öyleyse kuşlardan dördünü tut da onları kendine çevir, sonra (kesip) her dağın başına onlardan birer parça dağıt, sonra da onları çağır, koşa koşa sana gelecekler ve bil ki, Allah gerçekten çok güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir.”⁴⁶¹

Bu ayet Hz. İbrahim’in (a.s) isteği üzerine ölülerin diriltilmesi konusundadır. Gerçi siyaktan yani cümle akışından ayetin maksadını bir ölçüde anlamak mümkündür. Ama eğer birisi Hz. İbrahim’in (a.s) dört kuş hakkında yaptıklarını ayrıca bilmezse ve ayetin mefhumunu anlamada onu dikkate almazsa özellikle “onları kendine çevir, sonra (kesip) her dağın başına onlardan birer parça dağıt” cümlesi ve maksadı ona iyice aşikâr olmayacaktır. Dolayısıyla sadece şa’n-ı nüzulün yani ayet hakkında nazil olan kıssanın bilinip, dikkate alınması durumunda ayetin maksat ve mefhumu aşikâr olacaktır.⁴⁶² Nitekim bir rivayette İmam Cafer-i Sadık (a.s) Hz. İbrahim’in (a.s) kuşlar hakkında yaptığı işi açıklayarak bu ayeti beyan etmiştir.⁴⁶³

Sonuç

Zikredilen örneklerden bazı ayetlerin mefhum ve maksatlarının aşikâr olmasının Kur’an-ı Kerim’in inişinden yıllar önce vuku bulmuş bu tarihi olayların özelliklerini bilmeye bağlı olduğu oldukça rahat bir şekilde anlaşılmaktadır. Bu açıdan sözü geçen olaylar ve onların özellikleri, ayetlerin karineleri olduğundan Kuran-ı Kerim tefsirinde bunları dikkate almak gerekir. Şu noktaya da dikkat etmek gerekir; zikri geçen olayların neredeyse tamamına yakını ve onların özellikleri Kuran’ın indiği zamanda yaşayan insanlar için zaman yakınlığı veya tarihi açıdan çok sık nakledilmesi hasebiyle malum ve aşikâr olmuştur. Bu bilinç göz önünde bulundurulduğunda o olaylardan söz eden ayetlerde kullanılmış kelimeler yüce Allah’ın maksadını anlatmada yeterli olmuştur. Bu yüzden Allah Teâlâ o olaylar hakkındaki konuları ayetlerde bulunan kelimelerle, inanların söz konusu olaylar ve onlara ait özellikleri bilmeleri karinesi ile ifade etmiştir. Sonuç itibariyle vahyin indiği dönemlerde yaşayan insanların sözü geçen olaylar hakkındaki bilgileri ayetlerin yüce Allah’ın maksadına delaletinde muttasıl ve yapışık karine görevini ifa etmiştir.