FiZİBİLİte etüDÜ kirikkale üNİversitesi

FİZİBİLİTE ETÜDÜ

• KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ

• MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

• ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

GİRİŞ

• Fizibilite bir yatırımın mevcut ekonomik, mali, coğrafi, teknik ve politik şartlarda yapılıp yapılamayacağını ortaya koyar.

• Fizibilite etüdü, yapılması düşünülen yatırımın hangi derecede ekonomik ve sosyal faydalar sağladığını gösteren çalışmadır.

• Bu sayede girişimci yatırım için karar verebilecek ve etüt sonunda beklenen kâr ve faydaları görebilecektir.

• Fizibilite etüdünün yapılabilmesi için yatırım düşüncesine ihtiyaç vardır. Makro ve mikro anlamda yatırım ikiye ayrılır;

• Makro yatırım; Devlet tarafından bir ülkenin kaynaklarının en iyi şekilde değerlendirilmesidir.

• Mikro yatırım; gerçek veya tüzel kişilerin maddi imkanlarını ekonomik açıdan en faydalı şekilde değerlendirmesidir.

YATIRIM

• Bir milletin ekonomisinde istihdam (iş yeri) ve üretim yaratan en önemli kalem, yatırım harcamalarıdır. Yatırım, tüketim kavramları ile birleştiğinde milli geliri tayin ettiği için önem taşımaktadır.

• Yatırım kelimesi, ilerde bize gelir getirmesini düşündüğümüz maddi veya emek şeklindeki harcamaları ifade eder. Bu anlamda, bir tahvil alımı veya bir fabrika kurmayı maddi yatırım olarak görebiliriz. Mühendislik hizmetine kavuşmak isteyen öğrenci ise emek yatırımına yönelmiş sayılır.

• Daha öncede değinildiği gibi okul, hastane, yol, cami, hükümet konağı gibi harcamalarda, ilk görünüşte üretim yapıp yapmadıkları anlaşılmasa bile, yatırımdır. Yatırımların bu çeşitlenmesinden “mal” veya “hizmet” üreten yatırımlar ayırımı yapılabilir. Bir bakır fabrikasını mal üreten yatırıma, bir hastaneyi hizmet üreten yatırıma örnek gösterebiliriz.

• Mikro açıdan yeni bir üretim ünitesi kurmak veya mevcut bir tesisi tevsii etmek yahut ömrünü uzatmak için yapılan bütün harcamalar yatırımdır.

• Brüt yatırım (gayri safi yatırım) : En geniş anlamda, bir dönem içinde bir ekonomide üretim için kullanılan reel sermayeye yapılan brüt ilavelerin değeridir.

• Net yatırım (safi yatırım) : Gayri safi yatırımdan aşınma ve yıpranma payları çıkarıldıktan sonra geriye kalan kısımdır.

• Brüt yatırım tanımı içinde, yatırımın amacına göre ayırımı yapılmış çeşitli kavramlar vardır.

Yatırım Çeşitleri

Sabit Sermaye Yatırımı

• Bir ekonomide mal ve hizmet üretimini çoğaltmak ve özellikle gelecek dönemlerde tüketim imkanlarını arttırmak amacıyla üretim faktörlerine kaynak kullanılmasıdır.

Sabit Sermaye Yatırımları

• İdame ve Yenileme Yatırımları: Dönem içinde aşınan, eskiyen, yıpranan veya hasar gören tesislerin korunması için üretim kapasitesi veya özellikleri değiştirilmeden yapılan yatırımlardır.

• Modernizasyon Yatırımları: Yeni bir teknolojiyi kullanarak, tesisin kapasitesinin arttırılması, mamul kalitesinin düzeltilmesi için yapılan yatırımlardır.

• Tamamlama Yatırımları: Üretimde dar boğazların giderilmesi, eksik kalmış hususların tamamlanması, tesisin kapasitesini çeşitli metotlar kullanarak arttırmak amacıyla yapılan yatırımlardır.

• Tevsii Yatırımları: Mevcut bir tesisin kapasitesini arttırıcı nitelikteki yatırımlardır.

• Yeni Yatırımlar: İdame ve Yenileme, tevsii ve tamamlama yatırımları dışında, yeni bir projenin gerçekleştirilmesi ile ilgili tesis yatırımlarıdır.

Sabit Sermaye Yatırımları

• Yapı, Tesis ve Büyük Onarımlar:

• Arazi düzenlenmesi (tanzimi): Üretim amacıyla bir yıldan fazla süreyle kullanılmak üzere arazide yapılan her türlü tesviye, tarla açma, kanal açma, kullanılır hale getirme, arazi kazanılması v.s. harcamaları yatırım sayılır.

• İnşaat: Her çeşit inşaat; yapıldığı yıllara bağlanarak o yılların yatırımı sayılır. Böylece başladığı yıl bitmeyen, bir çok yıllara yayılan tesislerde her yıl inşa edilen kısım, o yılın yatırımıdır.

• Bakım, idame ve büyük onarımlar: İnşaat yatırımlarının hizmetini sürekli kılmak için yapılan bakım ve idame masrafları cari harcama sayılır.

• Makine ve Teçhizat: İmalatçının üretim süresince bir yıldan uzun zaman kullanılmak üzere satın aldığı veya imal ettiği makine ve teçhizat malzemesi yatırım sayılır. Alındığı yıl içinde yıpranıp ömrünü tüketen malzeme ise yatırım sayılmaz.

YATIRIM ÖRNEKLERİ

• Kıymetli evrak alımı ve sermayeye katılımlar gibi yatırımlar, “mali” yatırımlardır.

• Yurt içinde kullanılmış olan tüketim araçlarına sahip olmak; makro açıdan yatırım değildir. Tüketim malları, dayanıklı tüketim mallarının yatırım sayılıp sayılmaması yaptığı fonksiyona bağlıdır.Örneğin bir meyve sıkacağı evde kullanılırsa yatırım sayılmaz, pastanede kullanılırsa yatırım sayılır. Aynı şekilde bakkalın bir buzdolabı satın alıp evinde kullanması yatırım sayılmaz, dükkanında kullanılırsa yatırım sayılır. Dayanıklı tüketim mallarından mobilya ve ev eşyası ev için alındığında yatırım değildir. Fakat bir işletme için alındığında yatırımdır.