Гейд етмяк лазымдыр ки, биоэен елементлярин даща эениш йайылмасы тяснифатына эюря, бу елементляр 2 група бюлцнцр: 1) макроелементляр (мигдары 0,001%-дян артыг оланлар) вя 2) микроелементляр

 
Cədvəl 2.1 
Polisaxaridlərin təbiətdə yayılmasına və bioloji əhəmiyyətlərinə
əsaslanan təsnifatı 
Mənbəyinə 
görə 
ümumi adı
 
Mənbə
 
Bioloji rolu
 
Struktur
polisaxa
-
ridləri
 
Ehtiyat 
polisaxaridlər
 
Başqa funksiyalı 
polisaxaridlər
 
Fitopoli-
saxaridlər
Ali bitkilər
Sellüloza, 
hemisel-
lüloza, pektin 
maddələri
Amiloza, 
amilopektin, 
fruktanlar
Kitrələr, seliklər
Yosunlar
Qalaktanlar, 
aqar-aqar, al
-
gin turşuları, 
fukan, sellü-
loza, pektin 
maddələri
Laminarin, bitki 
nişastası, man
-
nan
Mikroorqa-
nizm poli-
saxaridləri
Bakteriyalar, 
göbələklər, 
kif göbələk
-
cikləri
Xitin, sellü-
loza, 
qliko
-
proteinlər
Nişasta, 
fruktanlar, 
qlikogen
Hüceyrə 
struk-
turuna daxil olma-
yan polisaxaridlər
Zoopolisa-
xaridlər
Onurğalı 
heyvanlar
Xondroitin-
sulfat
Qlikogen
Heparin,
hialuron turşusu, 
qlikoproteinlər, 
spesifik qan qrupu 
polisaxaridləri
Onurğasız 
heyvanlar
Xitin
Qlikogen, 
qalaktan
Homopolisaxaridlərə ümumi şəkildə 
qlikanlar 
da deyilir; heksoza qalıqla-
rının polikondensasiya məhsulu olan qlikanlar 
heksozanlar
, pentozalardan iba-
rət olanlar isə pentozanlar adlanır. Monosaxaridlərin növünə görə, qlükanlar, 
mannanlar, fruktozanlar, qalaktanlar və b. ayırd edilir. Bu qrupa bir sıra b i t k i 

---

50 
(nişasta, sellüloza, pektin maddələri), h e y v an (qlikogen, xitin) və b a k t e-
r i y a (dekstranlar) mənşəli polisaxaridlər aiddir. Heteropolisaxaridlərin 
növləri daha çox olsa da, onların əksəriyyətinin strukturu nisbətən az 
öyrənilmişdir. Lakin bu polisaxaridlərin də bioloji əhəmiyyəti kifayət qədər 
böyükdür.
Polisaxaridlər irimolekullu üzvi birləşmələrdir. Buna görə, bütün irimole-
kullu üzvi birləşmələr kimi, polisaxaridlərdə də molekul strukturunun yüksək 
səviyyəli mütəşəkkilliyi müşahidə edilir. Onların b i r i n c i l i və i k i n c i l i 
strukturu ayırd edilir. Polisaxaridlərin birincili strukturunu monomer qalıq-
larının ardıcıllığı, ikincili strukturunu isə molekul zəncirinin üçölçülü fəzada 
tutduğu vəziyyət müəyyənləşdirir. Polisaxaridlərin əksəriyyəti turş mühitdə 
asanlıqla hidroliz reaksiyasına uğrayır, qələvi mühitdə isə davamlı olur. 
Onların tam hidrolizi zamanı monosaxaridlər sərbəst hala keçir, natamam 
hidrolizi zamanı isə müxtəlif molekul kütləsinə malik olan aralıq məhsullar 
–
oliqosaxaridlər və o cümlədən, disaxaridlər əmələ gəlir.