GüNÜMÜz tüRKÇESİyle evliya çelebi seyahatnamesi
Yüklə 1,64 Mb.
|
|
.................. (l satır boş) .................... Ve ( — ) adet mahalle mescitleri, 2 medresesi, 3 adet sıbyan mektebi, 2 adet derviş tekkesi, ( — ) adet hamamı, ( — ) adet bezirgan hanı ve ( — ) adet çarşı pazarı vardır. ( — ) ( — ) ( — ) Furuşka Kasabası'nm şehrengizi Bütün halkı bağbandır ve nicesi tüccar, ziyaretçi ve garip kimselerin dostlarıdır. Suyu ve havası gayet hoş olduğundan mahbûbeleri beğenilir. Bu Sirem Sancağı'nda Nemse Kasabası, Mitroviçse Kasabası ve bu Furuşka Kasabası gayet bolluk ve mamur beldelerdir. Beğenilenlerinden, Furuşka üzümü güneşe karşı yetiştiğinden lezzetli, sulu ve yemesi hoştur. Ve beyaz balı ve vişnesi meşhurdur. ( — ) ( — ) ( — ) Oradan kuzey tarafına gidip Furuşka Yaylası'nı aşıp 7 saatte, Güvenli yer, yani sağlam İslankamin Kalesi'nin özellikleri Belgrad krallarının yapısıdır. Latiııcede (— ) ( — ) Taş Kalesi demektir. 927 tarihinde Süleyman Han cennet yurdu Belgrad'ı 121
Kalesinin şekli: Büyük Tuna Nehri kenarında dörtgen şekilli uzunlamasına yapılmış şeddadi, sağlam set, dayanıklı kaledir. Ve (—) adet kapısı var (—) ve (—) adet mahalledir. Ve (—) adet tahta örtülü bakımlı ve şenlikli, tek ve iki katlı donanımlı ve mükemmel evlerdir. (—) (—) Ve (—) adet mihrap camilerdir. (—) (---) (---) geri kalanı (—) mahalle mescitleridir. Ve (—) adet medresesi, (---) adet sıb-yan mektebi, (—) adet derviş tekkesi, (—) hamamı ve (—) gelen gidenler için hanı vardır, ama kervansarayı yoktur. Ve (—) adet dükkânı vardır. (—) (---) (—) [31b] İslankamin şehrinin külliyatının tamamlanması Bu kalenin Tuna karşısında Tise Nehri'nin Tuna Nehri'ne karıştığı mahalde Titel Kalesi gözükür. ..................(2 satır boş).................... Oradan, Karlofça Kalesi'nin özellikleri Latincede (—) (—) demektir. Yapıcısı Ungurus kralla-rındandır. 927 [1521] tarihinde Süleyman Haıı zamanında bu da Yahya Paşazade Küçük Balı Bey fethidir, ama gayet sağlam kale iken fetihten sonra yer yer yıkılıp palanka hisar olmuştur. Bu da Tuna kenarında Sirem Sancağı toprağında Budin aklâmı eminliktir ve haracı ve pazar bacı tamamen Budin kulu tarafından zapt olunur. Ve Varadin Kazası niyabetidir. Kethüdayeri, Budin yeniçerisi serdarı, kalenin dizdarı ve 50 adet hisar eri vardır, başka hâkimleri yoktur. (---) adet Müslüman mahallesi ve 3 kefere mahallesi vardır. Ve toplam (---) adet tek ve iki katlı, baştanbaşa şindire tahta örtülü, geniş, bakımlı, süslü ve donanımlı evleri vardır, ama makbul evleri Tuna Nehri'ne bakar olanlardır. Ve toplam (—) adet mihraptır. Evvelâ çarşı içinde ..................(l satır boş).................... 122 Geri kalanlar (—) adet mahalle mescitleridir, ama cema-, j çoktur, zira halkı musallî ve bender iskele olmak ile ca-•lerinin cemaatleri çok boldur. 3 adet medresesi ve (—) adet hvan mektebi vardır, ama oğlanları hovardadır. Ve (—) adet . jg konukevleri, tekkeleri var ama Mevlevîhanesi yoktur. -, /__) adet hamamı, (—) adet tüccar hanı ve (—) adet esnaf dükkânı vardır. ..................(1,5 satır boş).................... Karlofça şehrinin şehrengizi Bu şehrin bağ ve bahçesi gayet çoktur. Ekmeği ve eriği ga-j. meşhurdur. Halkı hep yine Boşnaktır, ama hacıları ve tacirleri gayet çoktur. Bu şehrin karşı Tuna aşırısı Segedin Sancağı toprağında Kobila Kalesi görünür. ..................(1,5 satır boş).................... Bu şehirden kalkıp dağlar, bağlar, mamur köyler, süslü çe-menzar ovalar ve abıhayat sular geçerek batı tarafa Tuna kena-rınca 3 saatte, Budin şeddi kilidi, yani ibretlik Petri Varadin Kalesi'nin özellikleri 932 yılı Recebinde [Nisan 1526] bizzat Süleyman Han Mihaç taburu gazasına gider. "Bu Varadin Kalesi'ni fethetmeden geride bırakıp ileri gitmek makul değildir" diye Veziriazam Makbul iken Maktul İbrahim Paşa'yı serdar-ı muazzam edip Anadolu Veziri Beh-ram Paşa, İkinci Vezir Mustafa Paşa, Üçüncü Vezir Ayaş Paşa, 48 oda yeniçeri, 10 oda topçu, 10 oda cebeci ve 4 aşağı bölük si-pahileriyle serdar menzilleri katlayıp yolları geçerek Varadin Kalesi'ni 932 Şevval'inde [Temmuz 1526] kuşatmaya başlar. 7 gün 7 gece büyük çarpışmalar olup, kale kaptanı olan Tomori Pal adlı dinsiz 100 bin askeri karşı Tuna'dan beri gemilerle kaleye imdat geçirip cenk ede ede bütün kâfirleri kaleye koyup henüz cenge başlarlar. Daha önce İslankamin Kalesi fethinde kılıçtan kurtulan melunlar, sapık ve dinsizler tüm bu Varadin Kalesi'ne kapanıp İslâm askeri üzere 7 gün 70 kere kaleden taşra çıkıp metrisler basıp nice bin İslâm askerini esir ederler, nice bin gaziyi yaralarlar ve binlercesini kılıç yemi ederler. Kısacası 3 ayda yeniçeri
ocağından 7 adet kethüda bey, 3 yeniçeri ağası, 3 vezir ve n' bin İslâm askeri şehit olup kale fethedilemez. Bu haber padis k tarafından duyulunca alelacele gelip İlok Kalesi altında kona oradan Varadin Kalesi altında çadırlarını kurup, "Dahi bu ateşe yanası Varadin fetholmadı mı?" deyinc Allah'ın emriyle iç kalede barut hazinesine ateş isabet edip mc bin kâfir havaya uçup kalenin duvarları yer yer yıkılıp durur ama kâfirlerin çokluğundan [32a] ve kalenin sağlamlığında,! İslâm askeri yanına varamazlar. Hemen Süleyman Han 12 bin adet serdengeçti gaziler ya. zıp ve 800 pare Tuna gemilerine ve firkatelerine Süleyman Reis'i serdar edip önce kâfirlerin karşı taraftan kaleye yardım getiren 300 pare gemilerini fetheder, serdarları olan Paturi adlı kaptanını esir düşürüp 10 bin kadar kâfir esir olunca hemen kale içinde olan kâfirler Süleyman Han'ın geldiği günün yedinci gününde "El-aman ey Süleyman Han" deyip kaleyi vere ile verirler. Karşı Segedin taraflarına çıplak ve silâhsız aman ile kâfirleri geçirip Segedin Ovası'na it gibi dinsiz kâfirler gittiler. Tüm yeniçeri kethüdalarını, yeniçeri ağalarını, şehit olan vezirleri ve bütün şehitleri Süleyman Han defnettirip kalenin bütün levazımlarını, mühimmatlarını ve meremmatlarını görüp kalenin yönetimini Sirem paşasının hassı etti. 150 akçe pâyesiyle kadılıktır. Aşağı dizdar, yukarı dizdar ve 2 bin hisar eri, yeniçeri serdarı, kethüdayeri, emini, muhtesi-bi, bâcdarı ve şehir kethüdası tayin edip kalenin bütün cebeha-nesini yerli yerine koyup Serdar İbrahim Paşa'yı İlok Kalesi fethine gönderdi. Kendileri bizzat saadetle derya gibi askeri alıp Mihaç gazasına giderler. Varadin Kalesi Tuna Nehri kenarında iç kalesi gökyüzüne doğru uzanmış bir yüksek tepe üzerinde altıgen şeklinde, bir şeddadi sarp eski bir kaledir. Macar tarihçileri İskender-i Rumî zamanında yapılmıştır diye yazmışlar. 7 büyük kulesi var, düzgün duvarlara sahiptir. (—) tarafına bir kapısı var ve hisar içinde 200 tahta örtülü bahçesiz daracık evleri vardır. Süleyman Han Camii, cebehanesi ve tahıl ambarları, ..................(l satır boş).................... Hendeği (—) kıble tarafı tamamen dağlardır ve üzerleri 124 tanbaşa bağlardır. Bu kalenin bağlar tarafından korkusu olsundan o tarafı gayet sağlam yapılıp otuzar ayak kalın du-rdıj- Kesme kayadan derin hendekleri vardır ki bu taraftan kaleye asla lağım ve metris kâr etmez. Ve bu kalenin çepçev-re büyüklüğü (—) adımdır. ..................(l satır boş).................... Varadin Kalesi'nin Aşağı Varoşu Tuna Nehri kenarında (—) adet Müslüman mahallesi ve 5 jet kâfir mahallesi vardır. Hepsi baştanbaşa tahta örtülü (—) adet tek ve iki katlı yer yer bahçelice evlerdir. (—) (—) Ve (—) adet camii vardır. (---) (—) (—) Ve (—) adet mahalle mescitleri ve 3 adet medresesi vardır. Bu şehirde ulemâya pek rağbet ederler, zira ulemâ yoktur. Genellikle tüccar ve gemicilerdir. Ve 4 adet ciğer köşeleri sıbyanların okuduğu mektebi (__) abdal dervişlerin tekkesi, (—) adet hamamı ve (—) adet tüccar ham vardır, ama bunlardan iskele başındaki hanı mükel-lefdir. Ve (—) adet sultan çarşısıdır, ama bedesten yoktur, ancak yine her diyarın bütün değerli eşyaları bol bol bulunur, (—) ..................(l satır boş).................... Varadin şehrengizinin tamamlanması Bağı ve bahçesi çoktur. Havası gayet hoştur. Mahbûbu ve mahbûbesi meşhurdur. Tuna'nın karşı tarafı Segedin Sancağı toprağında Kobila Kalesi güzelce görünür. ..................(1,5 satır boş).................... Bu Varadin'den Tuna kenarınca yukarı tarafa bayırlı, bağlı ve bahçeli köyler geçerek ve abıhayat suları içerek tam 6 saat batıya gidip, Keyviz Kalesi'nin özellikleri Macarcada (—) (—) Su demektir. 927 tarihinde Süleyman Han zamanında Rüstem Paşa fethedip yıkmıştır. Daha sonra çok gerekli olduğundan ağaç palankadan bir ufak tefek kale olmuştur. Tuna Nehri kıyısında dörtgen şekilli, bir kapılı, 70 kadar tahta örtülü haneleri, bir camii, dizdarı, 50 kadar hisar eri ve yetecek kadar cebehaneleri var. Bu da Sirem Sancağı toprağında İlok Kazası niyabetidir. Padişah defterhanesinde bu Keyviz Kalesi'nin ismi Kerevik Kalesi'dir. Eski zamanda mamur imiş. Hâlâ yine camii, mescitleri, medresesi, mektepleri, tekke- 125
leri, [32 b] hamamı, hanları, iskele başında mahzenleri ve yet çek kadar dükkânları vardır. Bunun da bağ ve bahçeleri had dinden fazladır. Suyu ve havası gayet hoş iskele (—) (—) (—) Şehrengizi odur ki bu kalenin güneş tarafı havada mesiregâh dağlar ve bağlardır. Tuna'nm karşı tarafı Segedjn Sancağı toprağında Tuna'nm kenarında bu şehre karşı karşlva Vıtok Palankası bulunmaktadır. Bu kale sonra onun için geçü başında imar olup iskelesi Budin kuluna aklâm olmuştur. ..................(1,5 satır boş).................... Oradan 2 saatte, Babuniştıra Palankası'nm özellikleri Latincede (—) Karı Kalesi demektir. Hâlâ o kâfir kadının adıyla bilinir. Ama halk arasında (—) (—) Kalesi derler. Bu da 927 [1521] tarihinde Süleyman Han fethidir, Sarı Rüstem Paşa eliyle. (—) sancağı toprağında voyvodalıktır, bir hâkimi Budin eminidir, ama Kanije kulu aklâmıdır ve İlok Kazası niyabetidir Dizdarı ve 40 kadar hisar eri var, palankası Tuna kıyısmdadır o kadar bakımlı ve şenlikli değildir. Ancak l camii ve 100 kadar kiremitli ve tahta örtülü hanecikleri vardır. ..................(1,5 satır boş).................... Oradan 3 saatte dağlar, bağlar ve taşlar içinde giderken bu semtlerde çok kaleler gözükür. Mesela Kopnik Kalesi, Verbi Kalesi, Yemruce Kalesi, Gırgorifçe Kalesi, Baya Kalesi, Lokay Kalesi ve nice kaleler vardır, kimi Tuna kenarının sağında solunda, kimi uzak mesafede gözüken kalelerdir. Ama alışkanlığım üzere yakından görüp öğrenmeden kalenin özelliklerini yazmamak kuralım olmakla nice kaleleri açıktan seyredip yazmaktan da âciz olup geçip giderdik. Zira bu Budin serhad-lerinde dağdan dağa, bağdan bağa ve nice geçit başları iskelelerde kaleler çoktur. Bu Babuniştıra Palankası'ııdan 3 saatte, Heluk Suru, yani sağlam İlok Kalesi'nin özellikleri Latince (—) demektir, ama Hersek Vilâyeti'ııde bu kale ismine uygun bir kasaba vardır, ona Oluk derler, ama buna İlok derler. Ungurus kralları yapısıdır. Ancak 932 (1526) tarihinde bizzat Süleyman Han Tuna'dan bin pare gemi ve karadan yüz bin asker ile Makbul iken Maktul İbrahim Paşa'yı serdar edip 126
gün cenk eder. Kâfirlerin bu kaleyi vermek ihtimali olma- bilâhare bizzat Süleyman Han kendileri saadetle geldikle-• rı ününü kâfirler duyunca Sırp ve Macar "Süleyman Han'a levi verelim" demişken Nemse cünüp askeri razı olmaz. y- lenin bir tarafı aman ile fetholup bir tarafında Nemse'ye ba- nk ile yürüyüş eyleyip bir Müslüman satırı vurulmuştur ki kâfiristanda ve Budin serhaddi ihtiyarları dilinde destan- Hâlâ Süleyman Han kanunu üzere bu kale Budin Eyaleti'nde İrem Bağı benzeri Sirem Sancağı toprağında Budin askeri tarafından zapt olunur 10 yük akçeye iltizâm emin-liktir- İskelesinde Budin ağalarından bir muhteşem ağa 70-80 hizmetkânyla hükümet eder. Şeyhülislâmı, nakibüleşrafı ve ayanı eşrafı vardır. Kanun üzere 150 akçe pâyesiyle şerif kazadır. Budin yeniçerisi serdar ve kethüdayeri, kale dizdarı, 150 nefer hisar eri, muhtesibi, bâcdarı, haraç emini, şehir kethüdası, kaptanı, mimar ağası ve 7 adet kale ağaları vardır. İlok Kalesi'nin şekli Tuna Nehri'ne havale bir yüksek tepe üzerinde dörtgen şekilli bir tuğla yapı, bir sağlam kaledir ki etrafında 4 adet büyük tabyası var ve büyüklüğü çepçevre tam 900 adım sarp ve sağlam iç kaledir. İki adet kapısı var, biri büyük kapı ki kuzeye açık aşağı varoş kalesine iner, biri küçük kapıdır. Bu kalede ancak iki cami vardır. Biri Süleyman Han'ındır ve biri Sakabaşı Mehmed Ağa'nındır. Bu cami yakınında bir hoş hamamı var, kimin yapısı idiği malumum değildir, ama hoş havalı ve hoş yapılı aydınlık bir hamamdır, 2 kurnalı ve 4 sofalı aydınlık hamamdır. Bu kaleden taşra kalede Çarşı Camii önünde bir mükellef mesiregâh kahvehanesi var. Bütün ahbaplar, dostlar, yaranlar, maarif erbabı burada buluşur konuşurlar. [33a] Bu mamur kahvehanenin bir tarafı bir mükellef tüccar handır. Bu şehrin, bu han sanki bedestenidir. Bu hanın yine bir yanında bir mükellef kahvehanesi vardır. Ve bu kahvehane caddesi üzerinde 200 adet ehl-i hıref dükkânı vardır. Kârgir yapı bedesteni yoktur, ama her şey bulunur. 127
Yine bu sokak içinde bu çarşının ucunda Arslan Bey ça mü önünde bir abıhayat çeşmesi var ve bu camiin bir taraf şehrin mezarlığıdır. Bu mezarlıktan dik aşağı Tuna kenarında iskeleye gider. Çarşının sağ tarafında olan yol ile dik aşağı gi. dip Hacı İslâm Mescidi, oradan sol yola gidip dik aşağı bitimin, de Küçük Mehmed Bey Camii, ondan ötece Mustafa Bey Mescidi ve ondan daha yukarıca Karabelâ Mescidi. Bu mahalle şeh-rin taşra gider ulu yoludur ki Mitroviçse Kasabası'na, Nemse Kasabası'na ve Tovarnik Kalesi'ne, kısacası hangi tarafa yörtel-sen büyük yoldur. Aşağı Varoş yapılarını bildirir Tamamı 12 Müslüman mahallesi ve 5 kâfir mahallesidir. Bütün yukarısı ve aşağısı 1.160 adet tek ve iki katlı, kârgir sanatlı yapı, baştanbaşa şindire tahta örtülü geniş evlerdir. Bütün bu güzel evlerin yüzleri, şahnişin ve pencereleri batı tarafına, Tuna Nehri'ne bakmaktadır. 2 adet medresesi, 6 adet sıbyan mektebi, (—) adet fukara tekkeleri, l adet hanı, 150 adet mahzeni, (—) adet hamamı ve 60 kadar dükkânı vardır. Bütün yokuş aşağı ve yokuş yukarı sokakları paktır. (—) (—) (—) İlok şehrengizini bildirir Suyu ve havası hoş olduğundan mahbûb ve mahbûbesi çok iyi olur. Halkı tamamen Boşnaktır ve salih adamları çoktur. Gayet garip dostu, yumuşak huylu, halim selim adamları vardır. Belgrad'dan Tuna kenarıyla ta Ösek'i geçip Budin'e kadar böyle bakımlı ve şenlikli şehir yoktur, ama Tuna kenarından içeri şenlikli şehirleri çoktur. Tuna kenarında Varadin'den sonra, Budin, Üstürgon ve Vişigrad'dan sonra İlok gibi sağlam kale de yoktur. Allah koruya. Ancak, serhad olmayıp iç el olmak ile neferleri az kalıp kalesi onarım ve bakıma muhtaçtır. (—) (—) ..................(2 satır boş).................... Oradan Mecnun Baba ziyareti. (—) (—) (—) Oradan kalkıp bütün dostlar ile vedalaşıp yine batı tarafa 5 saatte, Sağlam hisar, yani dayanıklı Vukin Kalesi'nin özellikleri Latincede (—) (—) demektir. Ungurus krallarından Büyük Laslo Kral, kızı için yapmıştır. Bir sanatlı, şirin ve hoş kaledir. 128
Sonra 937 [1531] tarihinde Nemse kâfirleri bu kaleyi Süley- n Han'a vere ile verip gelesi sene yine kâfir almıştır. Süley- an Han Budin Kalesi fethine giderken yine bu kaleyi döve Höve bazı yerlerini yıkmıştır, o yerler hâlâ bellidir. Bu yıkılan prlerden asâkir-i İslâm yürüyüş edip kâfirlere evvelki gibi man ve zaman vermeyip hepsini kılıç yemi edip ikinci defada kılıç ile fethedilmiştir. O asırda Lagos Kral'ın kızı May Frav adlı kadının tahtı •mis. Hâlâ iç kalede kat kat saraylar, maksureler, divanhaneler ve çeşit çeşit yüksek köşkler vardır. Kalesi Tuna Nehri kenarında yüksek bir yerde dörtgen şekilli bir şeddadi yapıdır. Akkirman Kalesi hendeği gibi bunun da cehennem kuyusuna benzer çok derin hendeği vardır. Bütün duvarlarının yüzünde olan yontma cilâlı taşları geçmişin yapı ustaları çeşit çeşit tasarruflar yapıp türlü türlü taşları birer sanat ile duvara koyup taştan bayraklar, haçlar, suretler, flandra bayraklar, iskemleler, nice çeşit garip ve acayip şekilleri kırmızı, yeşil, sarı, mavi ve siyah taşlar ile kale duvarı yüzüne işlemiş ki bütün kâfiristanda yoktur. Ancak Arabistan'da [33 b] Hama ve Humus Kalesi'nin duvarı yüzlerinde siyah taş ile hüsn-i hat yazılar vardır ki, bu da Hama ve Humus Kalesi'ne mahsus ibretlik bir iştir. Bu Vukin Kalesi de fazlaca süslü bir kale olup çep-çevre büyüklüğü 700 adımdır. Ve (—) adet kapısı vardır. Kale içinde (—) adet Müslüman mahallesi ve 3 kâfir mahallesi vardır. Toplam (—) adet tek katlı ve iki katlı kârgir yapı, baştanbaşa şindire tahta örtülü evlerdir. Bir Süleyman Camii, bir zaviyesi, tahıl ambarı ve yetecek kadar cebehanesi vardır. Burçları ve bedenleri mamurdur. Vukin Kalesi Varoşu'nun özellikleri Tamamı (—) adet mahalle ve (—) adet şindire örtülü bahçeli mamur geniş saraylardır. Ve (—) adet mihraptır. (—) (—) Camii (—) (—) (—) ve cümle (—) gerisi mahalle mescitleridir. Ve (—) adet medresesi, (—) adet sıbyan mektebi, (—) adet derviş tekkesi, (—) adet hamamı, (—) adet tüccar hanı ve (—) esnaf çarşı pazarı vardır, ama bedesteni yoktur. (—) (—) (—) Vukin şehri külliyatının tamamlanması Bağları ve bahçeleri çoktur. Öyle sulu meyveleri olur ki eri- 129 ğini diğer diyarlara götürseler henüz tazeliği baki olup u? zamanda meyvelerinin lezzeti asla değişmez. Bu şehrin çevresinde şebekeli bostanlar, bağ ve gülist bahçeler içinde akarsuları var. Her İrem Bağı'nda olan bülbül lerin hoş sesli nağmeleri insana gönül açan safalar verir. Ger • bağları mamurdur, ama şehri o kadar mamur ve süslü değildi Tuna Nehri'nin bu kale önünde karşısı Baçka Vilâyeti ovasıdır ..................(1,5 satır boş).................... Sonra bu Vukin'den kalkıp yine batı tarafa dağlar ve bayır lar aşıp ara sıra Tuna kenarınca gidip 6 saatte, Sotin Palankası menzili: Bu kale daha önce anlatılmış, tır. Bu kale bir yüksek bayır üzerinde bulunduğundan Tuna Nehri'nin karşı tarafında Baçka Ovası'nda Tuna'dan biraz uzak Baç Kalesi bellidir. Oradan 5 saatte Vulkovar Kalesi, oradan 4 saatte, Dal Kalesi Palankası Tuna azmağı gölü kenarında dörtgen şekilli bir palanka hisar olup Pojeğa Sancağı toprağında voyvodalık olup Ösek Kazası niyabetidir. Kale içinde bir camii, bir mescidi, hamamı, hanı, 80 kadar tahta örtülü haneleri, 50 kadar dükkânları, dizdarı ve 50 kadar hisar eri vardır. Bağ ve bahçesi cihanı süslemiştir ve eriği Pojeğa eriğinden lezzetli ve boldur. Hatta bütün diyarlara fıçılar ile giden Pojeğa eriği genellikle bu Dal eriğidir. Oradan yine batı tarafa (—) saatte, Büyük Ösek Kalesi menzili: Oradan Ösek Köprüsü'nü ve Darda Kalesi'ni geçip yıldız rüzgârı tarafına (—) saat ağaçlık içinde köyleri geçip yine bütün kılavuzlarımızla Tuna Nehri kenarına inip, (...) (—) (...) özelliği: Bu Ardud karşısında Tuna aşırı Som-bor Kalesi bellidir. ..................(2 satır boş).................... (—) (—) özelliği ..................(3 satır boş).................... (—) (—) (—) özelliği: Bu Bata İskelesi karşısında Tuna aşırı Baya İskelesi gözükür. ..................(2 satır boş).................... (...) (...) özelliği 130 .................. (2 satır boş) .................... [34a] Oradan 8 saatte Mihaç Palankası, oradan Seçoy Kalesi'ni • 5 saatte Bat Ösek Palankası, oradan Segsar Kalesi, ora-°ı 1 1 saatte Yeni Palanka Kalesi'ni geçip ve Tuna Palankası'nı •p 5 saatte Pahşa Palankası, oradan 5 saatte Fötvar Palan-\ sl oradan 3 saatte Penteli Palankası'nı geçip 4 saatte Can-Palankası, oradan Ercin Palankası'nı ve Hamzabey Palankası'nı geçip, Budin Kalesi'nin anlatılması Yukarıda zikrolunan kalelerin hepsi Uyvar gazasına giderken anlatılmıştır, tekrarında âlem yoktur. Bu sırada Budin'e girince Budin Veziri Gürcü Mehmed Paşa huzuruna varıp cadrazam'ın, diğer vezirlerin ve İbrahim Kethüda efendimizin mektuplarını ve Eğri'ye gideceğim emr-i şeriflerini verdim. Nemse kralına gidecek bizim elçimizin gösteriş, azamet ve ihtişamını ve ne kadar zengin, mal sahibi ve tedbirli olduğunu sordular. Bütün sorularına doğru cevaplar verip hakir de elçi paşa ile birlikte Alman Vilâyeti'ne gideceğimi bir bir söylediğimde Gürcü Paşa, "Vallahi Evliyam, eğer bizim elçi paşamız Âl-i Osman namusunu gözetip eğer Budin'e tüm kâfire karşı dârât ve aza-metiyle gelirse hoş geldi ve illâ bir mekeroz ve apordos (aptal gibi) gelirse gidinin Bekir Paşa gibi boynunu vurup yerine benim Mehmed Kethüdamı bin kese masraf eyleyip Nemse kralına gönderirim" diye büyük yeminler etti. Gerçekten de Gürcü Mehmed Paşa Köprülü Mehmed Paşa'nin kethüdası iken nice yüz bin Allah kulu insanı kılıçtan geçirmeye sebep olmuş bir pervasız kan dökücü, kan içici katil ve idraksiz bir şahıs idi. Hele o gece Budin sarayında misafiri olup ta gece yarısına dek dünya işlerini ve sadrazamı sora sora yoldan gelmiş yorgundum ve dermansız mecalsiz kaldım. Hele berhordar ola kethüdası Mehmed Efendi ve reisi Deli İbrahim Çelebi, "Sultanım Evliya Çelebi duacınız yorgundur, siz de istirahat buyurun" deyince hakir kalkıp hamd olsun sohbetinden kurtuldum. Sabahleyin Gürcü Mehmed Paşa'dan buyurdumlar alıp, 131 Budin'den Eğri Vilâyeti'ne gittiğimiz konakları ve kalele • bildirir Mehmed Paşa fermanıyla Budin'den köprü üzeri den Tuna Nehri'ni geçip Peşte Kalesi menziline vardık. Qr da Defterdar'a ve kale ağalarına emr-i şerifleri ve Gürcü Meh med Paşa fermanlarını gösterip el-emrü emrüküm deyip sabah leyin 50 adet seçkin atlı pür-silâh yiğit ve 20 arabalar içinde 4Q adet yayan pür-silâh tüfenkli yiğitler verdi, hakire 2 adet men zil arabaları, yiyecek ve içeceklerimizi bolca verip Peşte'den ku zey tarafa meyilli çıkıp Allah'a tevekkül ettim deyip Peşte ve Keç-kemet ovaları içre giderek, Senkotar Köyü Rakoş Nehri kenarında 300 haneli ve 3 kiliseli Budin'in Macar reayası köyüdür. Rakoş Nehri yıldız tarafında Orta Macaristan'ın Filek Kalesi dağlarından gelip bu mahalden geçip Vaç Kalesi ile Peşte Kalesi arasında Tuna Nehri'ne karışır. Oradan yine doğu tarafına eğimli gidip Tarçay Köyü, oradan Kırıştoş Köyü, yani Tanrı Köyü, oradan Çapa Köyü, oradan Piyeçel Köyü, bu Macar köylerin geçtik. Oradan Allah'a sığınırım Değirmen Deresi adlı ünlü bir boğaz, sazlı bataklı ve ça-taklı melun kâfirlerin pusu yerleridir. Macaristan'da Seçan Kalesi, Germat, Hollok, Buyak, Filek, Külvare ve Semendire kaleleri kâfirleri tüm bu Değirmen Deresi adlı yer, insanların geçiş yeri olduğundan kâfirler insanları burada basıp esir eder. Hamd olsun bütün yayalarımız bataklık içinde sular içinde kendi yansımalarını seyrederek esenlikle geçip oradan Sinlas-lo Köyü, oradan Toray Köyü, yukarıdan beri bu sayılan köyler Budin'in üçer, dörder, beşer yüz evli etrafı şarampavlı, hendekli, köprü kapılı ve her birinde birer, ikişer, beşer büyük binalı kiliseleri ve bağları bahçeleri olan bakımlı ve şenlikli, Macar ci-vanlı şirin köyleri 13 saatte geçip, Güvenlikli belde, gaziler yurdu Hatvan Kalesi'nin özellikleri Macarca 60 demektir, yani 60 yılda tamam olmuş eski kaledir ki Menûçehr evlâtları Acem'den kaçıp bu kaleyi yapmışlardır. Sonra nice kraldan krala geçip en son Nemse kralı Lagos Kral elinde iken Lagos Kral Mihaç çenginde Süleyman Han as- 132
ı elinde batakta öldü. Daha sonra Sultan Süleyman 951 [1544] hinde bu Hatvan Kalesi üzerine gitti. Hatvan o sırada iki H Macar kaptanlarının elinde olup ikisi de kardeş idiler. Iki- 3 in aralarında çekişme olup [34b] biri Süleyman Han'a kale- Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|