GüNÜMÜz tüRKÇESİyle evliya çelebi seyahatnamesi

Voyka Köyü menzili: Oradan Mitroviçse Kasabası yolunu sol tarafta bırakıp sağ tarafta yıldız rüzgârı tarafına 7 saat Si-rem Ovası içinde gidip,

İrik Kasabası'nm özellikleri

Sirem Sancağı toprağında voyvodalıktır ve 150 akçe kadı­lıktır. Bu güzel kasabanın yıldız tarafı bayırlardır, kıble tara­fı Sirem Ovası'nda sayısız bağları ve bahçeleri olan yerdir. Ve 6 mahalledir ve 2 bin kadar tahta örtülü geniş evlerdir. Ve (—) adet mihraptır, (—) Camii (—) Camii (—). Geri kalanları (—) adet mahalle mescitleridir. Ve 1 medresesi, 2 adet derviş tekke­si, 3 adet sıbyan mektebi, 1 adet hamamı ve 1 adet tüccar hanı vardır ki bu han ve hamam Vaiz Abdi Efendi'nin hayratlarıdır. Ve 70 adet oraya yetecek kadar dükkânları vardır ve halkı ga­yet garip dostu insanlardır. [31a] Halkı ticaretle geçinip sofra­ları meydanda, fukara dostu kimselerdir.

Oradan kalkıp dağlar eteğinde mamur köyler geçip 6 saat­te ovalar içinde gidip,

Gırgoviçse Kasabası'nm özellikleri

(—) (—) de Sirem Sancağı toprağında voyvodalıktır. Kazası (—) (—) sipah kethüdayeri, yeniçeri serdarı (—) yıldız rüzgârı tarafı bayırlı, çayırlı, bağlı ve bahçeli yerlerdir. Kıble tarafı ova­lardır. 7 Müslüman mahallesi ve 3 adet de kefere mahallesi var­dır. Ve toplam 2 bin adet tek katlı ve iki katlı tahta örtülü geniş ve hoş evleri vardır.

Ve (—) adet mihraptır. Evvelâ çarşı içinde (—) Camii (—) (—) (—) ve (—) adet mahalle mescitleridir, ama cemaatleri çok-

_r Ve 2 medresesi, 3 adet sıbyan mektebi, 1 adet derviş tekke-
. / ) hamamı, (—) adet tüccar hanı ve (—) adet esnaf dükkânı

Sİ/ v

vardır-

(1 satır boş)

Bütün halkı "Kazananı Allah sever" deyip ticaret ile geçi­nir. Dindar, hâl sahibi kimseleri çoktur. Receb Efendi cümleden müttakî, garip dostu, hanedan sahibi adamdır.

Oradan (—) saat Furuşka Dağları eteğince gidip, Furuşka İrem Bağı Kasabası'nm anlatılması

(—) (—) da Sirem Sancağı toprağında voyvodalıktır. Ka-_zaS1 (—) (—) serdarı, kethüdayeri ve ayanı vardır. İmâristam Furuşka Yaylası dibinde lodos tarafı Mitroviçse Kasabası ova-sıdır ve dört tarafı bağlardır. Hatta bağları bir burun gibi ile­ri çıkmış Furuşka Dağları baştanbaşa bağlar olmak ile ta Belgrad'dan Furuşka bağlarının dağları görünür. Toplam 24 bin adet öşür verir bağları, dağları tutmuştur. Şehrinin bütün ima­retleri (—) adet Müslüman mahallesi ve 4 kâfir mahallesi var­dır. Ve toplam (—) adet tahta örtülü geniş ve mamur haneleri vardır ve ikişer kanatlı porta kapıları vardır. Ve (—) adet mih­raptır. (---) Camii,

(1 satır boş)

Ve (—) adet mahalle mescitleri, 2 medresesi, 3 adet sıb­yan mektebi, 2 adet derviş tekkesi, (—) adet hamamı, (—) adet bezirgan hanı ve (—) adet çarşı pazarı vardır. (—) (—) (—) Furuşka Kasabası'nm şehrengizi

Bütün halkı bağbandır ve nicesi tüccar, ziyaretçi ve garip kimselerin dostlarıdır. Suyu ve havası gayet hoş olduğundan mahbûbeleri beğenilir. Bu Sirem Sancağı'nda Nemse Kasaba­sı, Mitroviçse Kasabası ve bu Furuşka Kasabası gayet bolluk ve mamur beldelerdir.

Beğenilenlerinden, Furuşka üzümü güneşe karşı yetişti­ğinden lezzetli, sulu ve yemesi hoştur. Ve beyaz balı ve vişnesi meşhurdur. (—) (—) (—)

Oradan kuzey tarafına gidip Furuşka Yaylası'nı aşıp 7 saatte, Güvenli yer, yani sağlam İslankamin Kalesi'nin özellikleri

Belgrad krallarının yapısıdır. Latincede (—-) (—) Taş Kalesi demektir. 927 tarihinde Süleyman Han cennet yurdu Belgrad'ı

120

121

fethettiği sene Bosna Sancağı Beyi Yahya Paşazade Küçük Bal Bey 7 sancak asker ile bu kaleyi kuşatıp bir gece kâfir kaçm ca kaleyi ele geçirir. İçine gereği gibi asker koyup anahtarlar nı Süleyman Han'a gönderirler. Hâlâ Sirem Sancağı toprağa da Budin kulunun iltizamında eminliktir. Ve İrik Kazası niv_a betidir.

Kalesinin şekli: Büyük Tuna Nehri kenarında dörtgen şe­killi uzunlamasına yapılmış şeddadi, sağlam set, dayanıklı ka­ledir. Ve (—) adet kapısı var (—) ve (—) adet mahalledir. Ve (—) adet tahta örtülü bakımlı ve şenlikli, tek ve iki katlı dona­nımlı ve mükemmel evlerdir. (—) (—)

Ve (—) adet mihrap camilerdir. (—) (—) (---) geri kalanı (—) mahalle mescitleridir. Ve (—) adet medresesi, (---) adet sıb-yan mektebi, (—) adet derviş tekkesi, (—) hamamı ve (—) g_e]_en gidenler için hanı vardır, ama kervansarayı yoktur. Ve (—) adet dükkânı vardır. (—) (—) (—) [31b]

İslankamin şehrinin külliyatının tamamlanması

Bu kalenin Tuna karşısında Tise Nehri'nin Tuna Nehri'ne karıştığı mahalde Titel Kalesi gözükür.

(2 satır boş)

Oradan,

Karlofça Kalesi'nin özellikleri

Latincede (—) (—) demektir. Yapıcısı Ungurus kralla-rmdandır. 927 [1521] tarihinde Süleyman Han zamanında bu da Yahya Paşazade Küçük Balı Bey fethidir, ama gayet sağ­lam kale iken fetihten sonra yer yer yıkılıp palanka hisar ol­muştur. Bu da Tuna kenarında Sirem Sancağı toprağında Bu­din aklâmı eminliktir ve haracı ve pazar bacı tamamen Budin kulu tarafından zapt olunur. Ve Varadin Kazası niyabetidir. Kethüdayeri, Budin yeniçerisi serdarı, kalenin dizdarı ve 50 adet hisar eri vardır, başka hâkimleri yoktur. (—) adet Müs­lüman mahallesi ve 3 kefere mahallesi vardır. Ve toplam (—) adet tek ve iki katlı, baştanbaşa şindire tahta örtülü, geniş, ba­kımlı, süslü ve donanımlı evleri vardır, ama makbul evleri Tuna Nehri'ne bakar olanlardır. Ve toplam (—) adet mihrap­tır. Evvelâ çarşı içinde

(1 satır boş)

Geri kalanlar (—) adet mahalle mescitleridir, ama cema-

. : çoktur, zira halkı musallî ve bender iskele olmak ile ca-

■|_erinin cemaatleri çok boldur. 3 adet medresesi ve (—) adet

livan mektebi vardır, ama oğlanları hovardadır. Ve (—) adet

A rviş konukevleri, tekkeleri var ama Mevlevîhanesi yoktur.

p (..-) adet hamamı, (—) adet tüccar hanı ve (—) adet esnaf

dükkânı vardır.

(1,5 satır boş)

Karlofça şehrinin şehrengizi Bu şehrin bağ ve bahçesi gayet çoktur. Ekmeği ve eriği ga-j. meşhurdur. Halkı hep yine Boşnaktır, ama hacıları ve tacir­leri gay^et çoktur. Bu şehrin karşı Tuna aşırısı Segedin Sancağı toprağında Kobila Kalesi görünür.

(1,5 satır boş)

Bu şehirden kalkıp dağlar, bağlar, mamur köyler, süslü çe-menzar ovalar ve abıhayat sular geçerek batı tarafa Tuna kena-nnca 3 saatte, Budin şeddi kilidi, yani ibretlik Petri Varadin Kalesi'nin

özellikleri 932 yılı Recebinde [Nisan 1526] bizzat Süleyman Han Mihaç taburu gazasına gider.

"Bu Varadin Kalesi'ni fethetmeden geride bırakıp ileri git­mek makul değildir" diye Veziriazam Makbul iken Maktul İb­rahim Paşa'yı serdar-ı muazzam edip Anadolu Veziri Beh-ram Paşa, İkinci Vezir Mustafa Paşa, Üçüncü Vezir Ayaş Paşa, 48 oda yeniçeri, 10 oda topçu, 10 oda cebeci ve 4 aşağı bölük si-pahileriyle serdar menzilleri katlayıp yolları geçerek Varadin Kalesi'ni 932 Şevval'inde [Temmuz 1526] kuşatmaya başlar. 7 gün 7 gece büyük çarpışmalar olup, kale kaptanı olan Tomori Pal adlı dinsiz 100 bin askeri karşı Tuna'dan beri gemilerle kale­ye imdat geçirip cenk ede ede bütün kâfirleri kaleye koyup he­nüz cenge başlarlar.

Daha önce İslankamin Kalesi fethinde kılıçtan kurtulan melunlar, sapık ve dinsizler tüm bu Varadin Kalesi'ne kapanıp İslâm askeri üzere 7 gün 70 kere kaleden taşra çıkıp metrisler basıp nice bin İslâm askerini esir ederler, nice bin gaziyi yara­larlar ve biniercesini kılıç yemi ederler. Kısacası 3 ayda yeniçeri


122

123

ocağından 7 adet kethüda bey, 3 yeniçeri ağası, 3 vezir ve _n: bin İslâm askeri şehit olup kale fethedilemez. Bu haber padis_ak tarafından duyulunca alelacele gelip İlok Kalesi altında kona oradan Varadin Kalesi altında çadırlarını kurup,

"Dahi bu ateşe yanası Varadin fetholmadı mı?" deyin_c Allah'ın emriyle iç kalede barut hazinesine ateş isabet edip _nj_c bin kâfir havaya uçup kalenin duvarları yer yer yıkılıp durur ama kâfirlerin çokluğundan [32a] ve kalenin sağlamlığından İslâm askeri yanma varamazlar.

Hemen Süleyman Han 12 bin adet serdengeçti gaziler ya-zıp ve 800 pare Tuna gemilerine ve firkatelerine Süleyman Reis'i serdar edip önce kâfirlerin karşı taraftan kaleye yardım getiren 300 pare gemilerini fetheder, serdarları olan Paturi adlı kaptanını esir düşürüp 10 bin kadar kâfir esir olunca hemen kale içinde olan kâfirler Süleyman Han'ın geldiği günün yedin­ci gününde "El-aman ey Süleyman Han" deyip kaleyi vere ile verirler. Karşı Segedin taraflarına çıplak ve silâhsız aman ile kâfirleri geçirip Segedin Ovası'na it gibi dinsiz kâfirler gittiler. Tüm yeniçeri kethüdalarını, yeniçeri ağalarını, şehit olan vezir­leri ve bütün şehitleri Süleyman Han defnettirip kalenin bütün levazımlarını, mühimmatlarını ve meremmatlarını görüp kale­nin yönetimini Sirem paşasının hassı etti.

150 akçe pâyesiyle kadılıktır. Aşağı dizdar, yukarı dizdar ve 2 bin hisar eri, yeniçeri serdarı, kethüdayeri, emini, muhtesi-bi, bâcdarı ve şehir kethüdası tayin edip kalenin bütün cebeha-nesini yerli yerine koyup Serdar İbrahim Paşa'yı İlok Kalesi fet­hine gönderdi. Kendileri bizzat saadetle derya gibi askeri alıp Mihaç gazasına giderler.

Varadin Kalesi Tuna Nehri kenarında iç kalesi gökyüzüne doğru uzanmış bir yüksek tepe üzerinde altıgen şeklinde, bir şeddadi sarp eski bir kaledir. Macar tarihçileri İskender-i Rumî zamanında yapılmıştır diye yazmışlar. 7 büyük kulesi var, düz­gün duvarlara sahiptir. (—) tarafına bir kapısı var ve hisar için­de 200 tahta örtülü bahçesiz daracık evleri vardır. Süleyman Han Camii, cebehanesi ve tahıl ambarları,

(1 satır boş)

Hendeği (—) kıble tarafı tamamen dağlardır ve üzerleri

tanbaşa bağlardır. Bu kalenin bağlar tarafından korkusu ol­andan ₀ tarafı gayet sağlam yapılıp otuzar ayak kalın du-•dır. Kesme kayadan derin hendekleri vardır ki bu taraftan kaleye asla lağım ve metris kâr etmez. Ve bu kalenin çepçev-_re büyüklüğü (--) adımdır.

(1 satır boş)

Varadin Kalesi'nin Aşağı Varoşu Tuna Nehri kenarında (—) adet Müslüman mahallesi ve 5 det kâfir mahallesi vardır. Hepsi baştanbaşa tahta örtülü (—) adet tek ve iki katlı yer yer bahçelice evlerdir. (—) (—)

Ve (—) adet camii vardır. (---) (—) (—) Ve (—) adet mahal­

le mescitleri ve 3 adet medresesi vardır. Bu şehirde ulemâya
_pek rağbet ederler, zira ulemâ yoktur. Genellikle tüccar ve ge­
micilerdir. Ve 4 adet ciğer köşeleri sıbyanlarm okuduğu mekte­
bi ( ) abdal dervişlerin tekkesi, (—) adet hamamı ve (—) adet

tüccar hanı vardır, ama bunlardan iskele başındaki hanı mükel-lefdir. Ve (—) adet sultan çarşısıdır, ama bedesten yoktur, ancak yine her diyarın bütün değerli eşyaları bol bol bulunur, (—)

(1 satır boş)

Varadin şehrengizinin tamamlanması Bağı ve bahçesi çoktur. Havası gayet hoştur. Mahbûbu ve mahbûbesi meşhurdur. Tuna'nm karşı tarafı Segedin Sancağı toprağında Kobila Kalesi güzelce görünür.

(1,5 satır boş)

Bu Varadin'den Tuna kenarınca yukarı tarafa bayırlı, bağ­lı ve bahçeli köyler geçerek ve abıhayat suları içerek tam 6 saat batıya gidip,

Keyviz Kalesi'nin özellikleri Macarcada (—) (—) Su demektir. 927 tarihinde Süleyman Han zamanmda Rüstem Paşa fethedip yıkmıştır. Daha sonra çok gerekli olduğundan ağaç palankadan bir ufak tefek kale ol­muştur. Tuna Nehri kıyısında dörtgen şekilli, bir kapılı, 70 ka­dar tahta örtülü haneleri, bir camii, dizdarı, 50 kadar hisar eri ve yetecek kadar cebehaneleri var. Bu da Sirem Sancağı topra­ğında İlok Kazası niyabetidir. Padişah defterhanesinde bu Key­viz Kalesi'nin ismi Kerevik Kalesi'dir. Eski zamanda mamur imiş. Hâlâ yine camii, mescitleri, medresesi, mektepleri, tekke-


124

125

leri, [32b] hamamı, hanları, iskele başında mahzenleri ve y₆f_e cek kadar dükkânları vardır. Bunun da bağ ve bahçeleri had dinden fazladır. Suyu ve havası gayet hoş iskele (—) (—) (-.)

Şehrengizi odur ki bu kalenin güneş tarafı havada
mesiregâh dağlar ve bağlardır. Tuna'nm karşı tarafı Segedj_n
Sancağı toprağında Tuna'nm kenarında bu şehre karşı karş_1Va
Vıtok Palankası bulunmaktadır. Bu kale sonra onun için geni
başında imar olup iskelesi Budin kuluna aklâm olmuştur.
(1,5 satır boş)

Oradan 2 saatte,

Babuniştıra Palankası'nın özellikleri

Latincede (—) Karı Kalesi demektir. Hâlâ o kâfir kadının

adıyla bilinir. Ama halk arasında (—) (—) Kalesi derler. Bu da
927 [1521] tarihinde Süleyman Han fethidir, Sarı Rüstem Paşa
eliyle. (—) sancağı toprağında voyvodalıktır, bir hâkimi Budin
eminidir, ama Kanije kulu aklâmıdır ve İlok Kazası niyabetidir.
Dizdarı ve 40 kadar hisar eri var, palankası Tuna kıyısmdadır,
o kadar bakımlı ve şenlikli değildir. Ancak 1 camii ve 100 ka­
dar kiremitli ve tahta örtülü hanecikleri vardır.
(1,5 satır boş)

Oradan 3 saatte dağlar, bağlar ve taşlar içinde giderken bu semtlerde çok kaleler gözükür. Mesela Kopnik Kalesi, Verbi Kalesi, Yemruçe Kalesi, Gırgorifçe Kalesi, Baya Kalesi, Lokay Kalesi ve nice kaleler vardır, kimi Tuna kenarının sağında so­lunda, kimi uzak mesafede gözüken kalelerdir. Ama alışkan­lığım üzere yakından görüp öğrenmeden kalenin özellikleri­ni yazmamak kuralım olmakla nice kaleleri açıktan seyredip yazmaktan da âciz olup geçip giderdik. Zira bu Budin serhad-lerinde dağdan dağa, bağdan bağa ve nice geçit başları iskele­lerde kaleler çoktur. Bu Babuniştıra Palankası'ndan 3 saatte,

Heluk Suru, yani sağlam İlok Kalesi'nin özellikleri

Latince (—) demektir, ama Hersek Vilâyeti'nde bu kale is­mine uygun bir kasaba vardır, ona Oluk derler, ama buna İlok derler.

Ungurus kralları yapısıdır. Ancak 932 (1526) tarihinde bizzat Süleyman Han Tuna'dan bin pare gemi ve karadan yüz bin asker ile Makbul iken Maktul İbrahim Paşa'yı serdar edip

gün cenk eder. Kâfirlerin bu kaleyi vermek ihtimali olma-

bilâhare bizzat Süleyman Han kendileri saadetle geldikle-

•in ününü kâfirler duyunca Sırp ve Macar "Süleyman Han'a

\ leyi verelim" demişken Nemse cünüp askeri razı olmaz.

v lenin bir tarafı aman ile fetholup bir tarafında Nemse'ye bir

nk ü^e yürüyüş eyleyip bir Müslüman satırı vurulmuştur ki

ı Tâ kâfinstanda ve Budin serhaddi ihtiyarları dilinde destan-

Hâlâ Süleyman Han kanunu üzere bu kale Budin Rvaleti'nde İrem Bağı benzeri Sirem Sancağı toprağında Bu­din askeri tarafından zapt olunur 10 yük akçeye iltizâm emin-liktir. İskelesinde Budin ağalarından bir muhteşem ağa 70-80 hizmetkârıyla hükümet eder. Şeyhülislâmı, nakibüleşrafı ve ayanı eşrafı vardır. Kanun üzere 150 akçe pâyesiyle şerif kaza­dır. Budin yeniçerisi serdar ve kethüdayeri, kale dizdarı, 150 ne­fer hisar eri, muhtesibi, bâcdarı, haraç emini, şehir kethüdası, kaptanı, mimar ağası ve 7 adet kale ağaları vardır. İlok Kalesi'nin şekli

Tuna Nehri'ne havale bir yüksek tepe üzerinde dörtgen şe­killi bir tuğla yapı, bir sağlam kaledir ki etrafında 4 adet büyük tabyası var ve büyüklüğü çepçevre tam 900 adım sarp ve sağ­lam iç kaledir.

İki adet kapısı var, biri büyük kapı ki kuzeye açık aşağı va­roş kalesine iner, biri küçük kapıdır.

Bu kalede ancak iki cami vardır. Biri Süleyman Han'ındır ve biri Sakabaşı Mehmed Ağa'nmdır. Bu cami yakınında bir hoş hamamı var, kimin yapısı idiği malumum değildir, ama hoş ha­valı ve hoş yapılı aydınlık bir hamamdır, 2 kurnalı ve 4 sofalı aydınlık hamamdır.

Bu kaleden taşra kalede Çarşı Camii önünde bir mükellef mesiregâh kahvehanesi var. Bütün ahbaplar, dostlar, yaranlar, maarif erbabı burada buluşur konuşurlar. [33a] Bu mamur kah­vehanenin bir tarafı bir mükellef tüccar handır. Bu şehrin, bu han sanki bedestenidir.

Bu hanın yine bir yanında bir mükellef kahvehanesi vardır. Ve bu kahvehane caddesi üzerinde 200 adet ehl-i hıref dükkânı vardır. Kârgir yapı bedesteni yoktur, ama her şey bulunur.


126

127

Bu çarşı içinde giderken Mehmed Bey Camii var, ama ü vakit kılınır, kalabalık cemaate malik aydınlık bir camidir.

Yine bu sokak içinde bu çarşının ucunda Arslan Bey ç_a mü önünde bir abıhayat çeşmesi var ve bu camiin bir taraf şehrin mezarlığıdır. Bu mezarlıktan dik aşağı Tuna kenarınH iskeleye gider. Çarşının sağ tarafında olan yol ile dik aşağı gi­dip Hacı İslâm Mescidi, oradan sol yola gidip dik aşağı bitimin-de Küçük Mehmed Bey Camii, ondan ötece Mustafa Bey Mesci­di ve ondan daha yukarıca Karabelâ Mescidi. Bu mahalle şeh­rin taşra gider ulu yoludur ki Mitroviçse Kasabası'na, Nemse Kasabası'na ve Tovarnik Kalesi'ne, kısacası hangi tarafa yönel-sen büyük yoldur.

Aşağı Varoş yapılarını bildirir

Tamamı 12 Müslüman mahallesi ve 5 kâfir mahallesidir. Bütün yukarısı ve aşağısı 1.160 adet tek ve iki katlı, kârgir sa­natlı yapı, baştanbaşa şindire tahta örtülü geniş evlerdir. Bü­tün bu güzel evlerin yüzleri, şahnişin ve pencereleri batı tarafı­na, Tuna Nehri'ne bakmaktadır. 2 adet medresesi, 6 adet sıbyan mektebi, (—) adet fukara tekkeleri, 1 adet hanı, 150 adet mah­zeni, (—) adet hamamı ve 60 kadar dükkânı vardır. Bütün yo­kuş aşağı ve yokuş yukarı sokakları paktır. (—) (—) (—) İlok şehrengizini bildirir

Suyu ve havası hoş olduğundan mahbûb ve mahbûbesi çok
iyi olur. Halkı tamamen Boşnaktır ve salih adamları çoktur. Ga­
yet garip dostu, yumuşak huylu, halim selim adamları vardır.
Belgrad'dan Tuna kenarıyla ta Ösek'i geçip Budin'e kadar böyle
bakımlı ve şenlikli şehir yoktur, ama Tuna kenarından içeri şen­
likli şehirleri çoktur. Tuna kenarında Varadin'den sonra, Budin,
Üstürgon ve Vişigrad'dan sonra İlok gibi sağlam kale de yoktur.
Allah koruya. Ancak, serhad olmayıp iç el olmak ile neferleri az
kalıp kalesi onarım ve bakıma muhtaçtır. (—) (—)
(2 satır boş)

Oradan Mecnun Baba ziyareti. (—) (—) (—) Oradan kal­kıp bütün dostlar ile vedalaşıp yine batı tarafa 5 saatte, Sağlam hisar, yani dayanıklı Vukin Kalesi'nin özellikleri

Latincede (—) (—) demektir. Ungurus krallarından Büyük Laslo Kral, kızı için yapmıştır. Bir sanatlı, şirin ve hoş kaledir.

Sonra 937 [1531] tarihinde Nemse kâfirleri bu kaleyi Süley-

flan'a vere ile verip gelesi sene yine kâfir almıştır. Süley-

Han Budin Kalesi fethine giderken yine bu kaleyi döve

Atsve bazı yerlerini yıkmıştır, o yerler hâlâ bellidir. Bu yıkılan

prlerden asâkir-i İslâm yürüyüş edip kâfirlere evvelki gibi

man ve zaman vermeyip hepsini kılıç yemi edip ikinci defada

kılıç ile fethedilmiştir.

O asırda Lagos Kral'ın kızı May Frav adlı kadının tahtı imiş. Hâlâ iç kalede kat kat saraylar, maksureler, divanhaneler ve çeşit çeşit yüksek köşkler vardır.

Kalesi Tuna Nehri kenarında yüksek bir yerde dörtgen şe­killi bir şeddadi yapıdır. Akkirman Kalesi hendeği gibi bunun da cehennem kuyusuna benzer çok derin hendeği vardır. Bütün duvarlarının yüzünde olan yontma cilâlı taşları geçmişin yapı ustaları çeşit çeşit tasarruflar yapıp türlü türlü taşları birer sa­nat ile duvara koyup taştan bayraklar, haçlar, suretler, flandra bayraklar, iskemleler, nice çeşit garip ve acayip şekilleri kırmızı, yeşil, sarı, mavi ve siyah taşlar ile kale duvarı yüzüne işlemiş ki bütün kâfiristanda yoktur. Ancak Arabistan'da [33b] Hama ve Humus Kalesi'nin duvarı yüzlerinde siyah taş ile hüsn-i hat ya­zılar vardır ki, bu da Hama ve Humus Kalesi'ne mahsus ibret­lik bir iştir. Bu Vukin Kalesi de fazlaca süslü bir kale olup çep-çevre büyüklüğü 700 adımdır.

Ve (—) adet kapısı vardır. Kale içinde (—) adet Müslüman mahallesi ve 3 kâfir mahallesi vardır. Toplam (—) adet tek katlı ve iki katlı kârgir yapı, baştanbaşa şindire tahta örtülü evlerdir. Bir Süleyman Camii, bir zaviyesi, tahıl ambarı ve yetecek kadar cebehanesi vardır. Burçları ve bedenleri mamurdur. Vukin Kalesi Varoşu'nun özellikleri

Tamamı (—) adet mahalle ve (—) adet şindire örtülü bah­çeli mamur geniş saraylardır. Ve (—) adet mihraptır. (—) (—) Camii (—) (—) (—) ve cümle (—) gerisi mahalle mescitleridir. Ve (—) adet medresesi, (—) adet sıbyan mektebi, (—) adet der­viş tekkesi, (—) adet hamamı, (—) adet tüccar hanı ve (—) esnaf çarşı pazarı vardır, ama bedesteni yoktur. (—) (—) (—) Vukin şehri külliyatının tamamlanması

Bağları ve bahçeleri çoktur. Öyle sulu meyveleri olur ki eri-


128

129

ğini diğer diyarlara götürseler henüz tazeliği baki olup _Uz zamanda meyvelerinin lezzeti asla değişmez.

Bu şehrin çevresinde şebekeli bostanlar, bağ ve gülist

bahçeler içinde akarsuları var. Her İrem Bağı'nda olan bülbül
lerin hoş sesli nağmeleri insana gönül açan safalar verir. Ger ■
bağları mamurdur, ama şehri o kadar mamur ve süslü değildi
Tuna Nehri'nin bu kale önünde karşısı Baçka Vilâyeti ovasıdır
(1,5 satır boş)

Sonra bu Vukin'den kalkıp yine batı tarafa dağlar ve bayır lar aşıp ara sıra Tuna kenarınca gidip 6 saatte,

Sotin Palankası menzili: Bu kale daha önce anlatılmış, tır. Bu kale bir yüksek bayır üzerinde bulunduğundan Tuna Nehri'nin karşı tarafında Baçka Ovası'nda Tuna'dan biraz uzak Baç Kalesi bellidir.

Oradan 5 saatte Vulkovar Kalesi, oradan 4 saatte, Dal Kalesi Palankası

Tuna azmağı gölü kenarında dörtgen şekilli bir palanka hi­sar olup Pojeğa Sancağı toprağında voyvodalık olup Ösek Ka­zası niyabetidir. Kale içinde bir camii, bir mescidi, hamamı hanı, 80 kadar tahta örtülü haneleri, 50 kadar dükkânları, diz­darı ve 50 kadar hisar eri vardır. Bağ ve bahçesi cihanı süsle­miştir ve eriği Pojeğa eriğinden lezzetli ve boldur. Hatta bütün diyarlara fıçılar ile giden Pojeğa eriği genellikle bu Dal eriğidir.

Oradan yine batı tarafa (—) saatte,

Büyük Ösek Kalesi menzili: Oradan Ösek Köprüsü'nü ve Darda Kalesi'ni geçip yıldız rüzgârı tarafına (—) saat ağaç­lık içinde köyleri geçip yine bütün kılavuzlarımızla Tuna Neh­ri kenarına inip,

(...) (—) (...) özelliği: Bu Ardud karşısında Tuna aşırı Som-bor Kalesi bellidir.

(2 satır boş)

(...) (...) özelliği

(3 satır boş)

(—) (—) (—) özelliği: Bu Bata İskelesi karşısında Tuna aşırı Baya İskelesi gözükür.

(2 satır boş)

(...) (...) özelliği

(2 satır boş) [34a]

Oradan 8 saatte Mihaç Palankası, oradan Seçoy Kalesi'ni nv 5 saatte Bat Ösek Palankası, oradan Segsar Kalesi, ora-j 11 saatte Yeni Palanka Kalesi'ni geçip ve Tuna Palankası'nı ■p 5 saatte Pahşa Palankası, oradan 5 saatte Fötvar Palan-f d oradan 3 saatte Penteli Palankası'nı geçip 4 saatte Can-. _ırt_aran Palankası, oradan Ercin Palankası'nı ve Hamzabey Palankası'nı geçip,