Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

TETTVArşivi

çeklerini, Meclis-i Mebusan'ın derhal başkanını seçip düzenli olarak çalışmasını istediklerini bildirdi. O gün İstanbul'da başta Mekteb-i Harbiye ve Mekteb-i Tıbbiye talebeleri olmak üzere yüzlerce genç Hareket Ordusu'na katıldı.

21 Nisan Çarşamba günü Rami ve Da- vutpaşa kışlalarındaki birlikler de aynı yo lu izledi. Hareket Ordusu'na katılanlar İs tanbul'daki heyecanı doruğa ulaştırdı. O gün Selanik'ten ayrılan Mahmud Şevket Paşa istanbul'a gelmekte iken durumu açıklığa kavuşmayan tek askeri kuruluş Tersane-i Âmire'ydi. Tersane Komutanlığı da bir beyanname yayımlayarak donanma nın ve tersane halkının istibdat yanlısı ol duğunu yalanladı. Bu yöndeki kaygıları gi dermek için de zırhlıların eğitim için istan bul'dan ayrılacağını duyurdu. Meclis-i Me- busan, gizli bir oturumda geçici olarak da ğılma kararı aldı. istifa eden meclis reisi Ahmed Rıza Bey, mebusların Yeşilköy'de toplanmalarına çaba gösterdi. Ebüzziya Tevfik'in(-0 başkanlığında Yeşilköy'de 100 kadar mebus bir araya gelmeyi başardılar. Bunlar Milli Meclis adı altında toplanma kararı aldılar.

22 Nisan'da Hareket Ordusu gönüllü katılışları ile çığ gibi büyümüştü. Şişli ve Beşiktaş'ta öncü kollar için uygun konak lar saptandı. İlk ileri kollar ise Maslak'a ve Baltalimam'na sevk edildi, izmir'den, Erzu rum'dan birliklerin de İstanbul'a doğru yo la çıktıkları haberleri gelmekteydi. Aynı gün Mahmud Şevket Paşa da Yeşilköy'e geldi. Enver Bey (Paşa), Resneli Niyazi Bey ve Cemal Bey de gönüllü taburları ile Ye şilköy'e ulaştılar.

Azınlık kulüpleri, Hareket Ordusu'na desteklerini ordugâha çiçekler, temsilciler göndererek belirttiler, istanbul'da ise II. Abdülhamid'le ilgili dedikodular arttı. Sarıklılar ve bazı gerici askerler, padişah a-leyhine yazan Hilal, İkdam, .Esre/gazetelerinin matbaalarına gidip ilgilileri tehdit ettiler. La Turquie gazetesi, Hareket Ordusu'nun 543 kişilik bir "irticaiyyun listesi" hazırladığını ve bu listede adları olanların yargılanacağını yazmaktaydı.

O gün Yeşilköy'de Yat Kulüp'te toplanan Meclis-i Umumi-i Milli'de, Said Paşa reis seçildi. Ahmed Rıza Bey de gelince Mustafa Efendi Meclis-i Mebusan reisliğinden istifa etti. Mahmud Şevket Paşa ile görüşen Ahmed Rıza Bey, genel kurula dönüşünde mebuslardan ılımlı davranmalarını istedi. Genel kurulun gizli toplantısı saat 16.00'ya değin sürdü. "Hadise-i müelli-me-i istibdaiye" (31 Mart Olayı) ile Meş-rutiyet'e darbe vurulduğu, baş gösteren istibdadın kökten kaldırılması için Hareket Ordusu'na destek verilmesi katan alındı.

23 Nisan 1909 Cuma günü, Mahmud Şevket Paşa ile saray arasında telgraflar teati edildi. 3. Ordu ve Hareket Ordusu' nün ortak karargâhı Kalfaköy'e taşındı. II. Abdülhamid o gün son kez cuma selam lığına çıktı. Alaya 6.000 dolayında nizami ye ve başıbozuk askerinin katılması herke sin dikkatini çekti ve padişah da bu kadar kalabalıktan tedirgin oldu.

Hareket Ordusu'nun öncüleri Maslak ve Kâğıthane'ye kadar geldiler. Öte yandan Yıldız Sarayı'nı koruyan 4.000 dolayındaki asker subaylarını sıkıştırarak kendilerine cephane dağıtılmasını, aksi halde saraya yönelik bir harekâtta ne sarayı ne de kendilerini savunabileceklerini bildirdiler. Sonunda cephane kapıları kırılarak bunlara mermi dağıtıldı.

24 Nisan günü istanbul'un işgali baş ladı. Dört koldan şehre giren öncüler he nüz Davutpaşa'da iken buradaki Ertuğrul Alayı askerleri ile aralarında ilk çatışma vu ku buldu. Geri çekilen Ertuğrul Alayı bö lükleri Beyazıt'ta teslim oldular. Fatih Zap tiye Dairesi ile Babıâli önünde de Hare ket Ordusu birliklerine karşı ciddi direniş ler gerçekleşti. Ancak üç saat süren top atışlarından sonra bu iki noktadaki dire niş kırılabildi. Topkapı Sarayı ile Meclis-i Mebusan önünde fazla bir direnişle karşı laşılmadı. Enver Bey'in (Paşa) kuşattığı Taşkışla en uzun süreli direnen nokta ol du. Ölü sayısı artınca Enver Bey kışlayı top ateşine tuttu. Taksim'deki Topçu Kışlası'm teslim almakla görevli Muhtar Bey, taburu nun başında ilerlerken avcı askerlerinin