Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

NAROYAN, MESROB

(1875, Hanen/Muş - 30Mayıs 1944, İstanbul) Türkiye Ermenileri 80. patriği.

Asıl adı Haçadur'dur. Annesinin ölümünden sonra Muş'taki Surp Garabed (veya Klag) Manastırı'nda eğitim gördü. 1895' te Armaş (bugün Akmeşe, izmit) Ruhban Okulu'na girdi. 1899'da sargavak (diakos, şemmas) rütbesini aldı. 1901'de ise Epis-kopos Yeğişe Turyan tarafından apeğa (keşiş) takdis edilerek Mesrob adını aldı. Ruhban okulunda öğretmenlik, müdür yardımcılığı ve müdürlük görevlerini üstlendi. 1909'da Krikoris Balakyan ve Ge-vont Turyan'la birlikte, Başpatrik II. Mad-teos İzmirliyan(->) tarafından başrahiplik rütbesiyle onurlandırıldı. 1909-1915 arasında Armaş Manastırı başrahip vekilliği görevinde bulundu. Bu görevi sırasında, 1913'te Başpatrik V. Kevork (Surenyantz) tarafından episkopos takdis edildi. 1915-1916 süresince Konya'da bulundu. Daha sonra İstanbul'a yerleşti. 1918'de ve 1919-1920 yıllarında patrik kaymakamlığı yaptı.

17 Kasım 1926 tarihli başpatriklik be-ratıyla Trakya ve Makedonya bölgeleri ruhani, sosyal ve eğitim faaliyetlerini düzenlemek, ruhani önder seçimini yönetmek üzere yetkili olarak atandıysa da, bu görevi üstlenmeden Türkiye Ermenileri patrikliğine seçildi (26 Haziran 1927).

Uzun süren bir boşluk döneminden sonra (9 Aralık 1922-26 Haziran 1927) Cumhuriyet döneminin ilk patriği olan Mesrob Naroyan, Başpatrik V. Kevork tarafından verilen 5 Temmuz 1927 tarihli beratla başepiskoposluk payesi ile onurlandırıldı. Patrik bulunduğu sırada vefat etti. Naaşı, Kumkapı'daki Surp Asdvadzad-zin Kilisesi'nde(~») düzenlenen dini törenden sonra, Şişli Ermeni Mezarlığındaki patrikler kabristanına defnedilir.

Patrikliği öncesinde din, eğitim ve yazın hayatında etkinlik gösteren Mesrob Naroyan, patrikliği döneminde de çok yönlü çalışmalar yapmıştır. Patrikliğin Türkiye Ermenileri çapında kurduğu üst düzey yönetim kurulunun toplu istifası da (15 Temmuz 1939), yine onun dönemine rastlar.

Naroyan 19l6'da İstanbul'a yerleşince Beşiktaş'taki Surp Asdvadzadzin Kilise-

si'nin(->) vaizliği, 1918'den itibaren bir yıl süreyle de Makruhyan Ermeni Oku-lu(->) müdürlüğü görevinde bulunmuştur. 1921'den patrik seçilişine dek ise Beyoğlu kiliseleri vaizliği görevini yürütmüştür. Öğretmenlikte bulunduğu okullar arasında Armaş Ruhban Okulu'nun dışında Get-ronagan, Esayan, Bezazyan, Hintliyan ve Kalfayan sayılabilir. Öğrettiği dersler din bilgisi, din tarihi, klasik Ermenice ve Ermeni edebiyatıdır. Eğitim alanında gösterdiği en önemli etkinlik, Patrik Kaymakamı Başepiskopos Kevork Arslanyan ve Armaş Ruhban Okulu Yönetim Kurulu'nün elbirliğiyle 27 Haziran 1923'te Balat'taki Surp Hreşdagabet Kilisesi(->) çevresinde kurduğu ruhban hazırlama sınıfıdır.

Yazın dünyasında da etkinlik gösteren Mesrob Naroyan, "Harmag" mahlasıyla edebi ve ahlaki konularda makaleler kaleme almıştır. Yazdığı Ermeni Kilisesi Tarihi adlı eserin aslı kaybolmuştur. Fikir adamlarına yardım amacıyla kurulan Mı-davoraganneru Foni Hantznakhump'una (Fikir Adamları Fonu Komisyonu) başkanlık etmiştir. Yazıları ölümünden sonra Nışkhamerzdh kitapta toplanarak yayımlanmıştır (İst., 1948).

KRİKOR DAMADYAN-VAĞARŞAG SEROPYAN