Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

NAZIM HİKMET

54

55

NAZİF PAŞA YALISI

MİLLİYE

, 37-39.

cukla İlgili Âdetler ve İnanmalar", HBH, S. 113 (Mart 1941). 99; Bayrı, İstanbul Folkloru, (1972). 101-106: Musahibzade, İstanbul Ya-

NtHAL

NÂZIM HİKMET

(15 Ocak 1902, Selanik - 3 Haziran 1963, Moskova) Şair.

Annesi Ayşe Celile Hanım ana tarafından Alman kökenli Mehmed Ali Paşa'ya, baba tarafından, Gagavuz Hıristiyan Türklerden Mustafa Celaleddin Paşa'ya dayanır. Dedesi Nâzım Paşa valiliklerde bulunmuş, Mevlevîliğe bağlı bir şairdi. Babası Hikmet Nâzım Bey ise memurdu. Ortaokuldan sonra Heybeliada Bahriye Mek-tebi'ne girdi. Şiirleri ilk kez 1918'de Yeni Mecmua' da yayımlandı. Bahriye Mek-tebi'ni bitirdikten sonra donanma stajını yaparken ciğerlerinden hastalandı ve çürüğe çıkarıldı. 1921'de Kurtuluş Savaşı'na katılmak amacıyla Anadolu'ya geçti ve bir süre Bolu'da öğretmenlik yaptı. Daha sonra Trabzon ve Batum yoluyla Moskova'ya gitti ve burada Doğu Halkları Üni-versitesi'ne girdi. Moskova'da edebiyat çevreleriyle ilişki kurdu; tiyatro çalışmalarına katıldı.

1924'te istanbul'a döndü ve Aydın-lık'ta, Orak-Çekiç'te yazı ve şiirleri yayımlandı. Takrir-i Sükûn yasasına göre gıyabında 15 yıl hapse mahkûm edilince 1925'te Rusya'ya kaçtı. 1928'de yurda döndü; yargılandı ve aklandı. İstanbul'da Mehmet Zekeriya (Sertel) ve Sabiha Zeke-riya'mn (Sertel) çıkardığı Resimli Ay'da çalışmaya başladı. Bu dergide bazen takma adla, bazen kendi adıyla şiir ve yazıları çıktı. Şiir kitapları art arda yayımlanmaya başladı: 835 Satır (1929), Jokond ile Si-Ya-U(lS>29), Varan 3 (1930), 1+1=1 (1930), Sesini Kaybeden Şehir (193D, Gece Gelen Telgraf (1932), Benerci Kendini Niçin Öldürdü? (1932). Yasadışı etkinliklere katıldığı gerekçesiyle gözaltına alındı ve yargılandı (1933). Bu arada bir yergi şiiri nedeniyle de hakkında dava açıldı. Bu davalardan Cumhuriyet'in 10. yılı nedeniyle çıkarılan afla bağışlandı. 1934'te "Orhan Selim" takma adıyla Akşam gazetesinde yazı yazmaya başladı. 1935-1937 arasında Tan, Yarım Ay, Ayda Bir, Resimli Her Şey, Her Ay, Yedigün, Resimli Perşembe'de yazı, şiir ve hikâyeleri yayımlandı. Portreler (1935) , Taranta Ba-bu'ya Mektuplar (1935), Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı (1936) adlı şiir kitapları, Bir Ölü Evi yahut Merhu-mun Hanesi (1932), Kafatası (1932), Unutulan Adam (1934) adlı oyunları çıktı. Yazılarını İt Ürür Kervan Yürür (takma adla, 1936), Milli Gwrar(1936), Sovyet Demokrasisi (1936), Alman Faşizmi ve Irkçılığı (alıntılar, derlemeler, 1936) adlı kitaplarda topladı. 1936'da "Komünist kışkırtıcılığı" gerekçesiyle tutuklandı ve yargılandı. Daha sonra bu davadan aklandı (1937). ipek Film'de çalıştığı sırada yeniden tutuklandı (1938). Orduyu isyana teşvik ve ardından da donanmayı isyana teşvikle suçlanarak 28 yıl 4 aya hüküm giydi. Çan-