Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SEMİZ Alî PAŞA CAMÖ

520

521

SEMT PAZARLARI

bu hücreler, gerekse de geçen yüzyılda yenilenmiş olması muhtemel harem ve diğer tekke bölümleri tamamen ortadan kalkmıştır. Yapının güney kesiminde avluyu kuşatan ve Osmanlı dönemine ait olduğu anlaşılan üç adet hücre ile harap durumdaki çatılı oda geç dönemde Semerci İbrahim Efendi'nin adını alan bu tekkenin son izleri olmalıdır.

Bibi. Demircanlı, Evliya Çelebi, I, 158; Ayvansarayî, Hadîka, I, 118; Aynur, Salih a Sultan, 39, no. 211; Âsitâne, 2; Osman Bey, Mecmua-i Cevâmi, I, 8-9, no. 8, no. 35; Münib, Mecmua-i Tekâyâ, 3; İhsaiyat II, 22; Zâkir, Mecmua-i Tekâyâ, 19; Öz, İstanbul Camileri, I, 158; Ayverdi, Fatih III, 537; H. K. Yılmaz, Azîz Mahmûd Hüdâyî ve Celvetiyye Tarikatı, ist., 1982, s. 289; Fatih Camileri, 175-176, 242, 270, 301; M. Özdamar, Dersaadet Dergâhları, ist., 1994, s. 88-89.

M. BAHA TANMAN

SEMİZ ALİ PAŞA CAMİİ

Eyüp İlçesi'nde, Kurukavak'ta, yeni Halit Paşa Caddesi üzerinde ve Sofular Bostanı Sokağı karşısında yer almaktadır.

Yapının banisi olan Ali Paşa, I. Süleyman'ın (Kanuni) sadrazamlarındandır. Ali Paşa'ya "kalın" ve "semiz" lakapları çok şişman olduğu için verilmiş olup padişahın damadı Rüstem Paşa'nın vefatı üzerine 968/156l'de sadrazam olmuş ve 972/1565' teki vefatına kadar bu görevde kalmıştır. Yapıyı bu sırada yaptırmıştır. Semiz Ali Paşa'nın, İstanbul'da Karagümrük'te bir medresesi, Babaeski'de bir camii, Edirne'de kendi adı ile anılan bir çarşısı ve Eyüp'te bir çeşmesi vardır. Kendisi vefatında, Eyüb Sultan Türbesi çıkış kapısının sol tarafındaki küçük hazireye gömülmüştür.

Mimar Sinan'ın eseri olan yapı II. Ab-dülhamid döneminde (1876-1909) onarım görmüştür. Günümüzde yapının adı "Ce-did Ali Paşa Camii" olarak kullanılmakta, ayrıca "Ali Paşa Camii, Kurukavak Camii" olarak da isimlendirilmektedir.

Avlu kapısından girildiğinde bahçede meşruta, abdest almak için musluklar ve tuvalet yer almaktadır. Cami yığma taştan yapılmış olup, kitabesi ve haziresi yoktur. Ahşap olarak yapılan son cemaat yerinde dikdörtgen giriş kapısı, sağında bir, solunda iki tane pencere açılmıştır. Son cema-

at yerinin ahşap tavanı, düz olarak çıtalarla dikdörtgenlere bölünmüştür. Buranın sağ tarafı kapatılarak imam odası haline getirilmiş, sol taraf zeminden bir basamak yükseltilmiş, buradan kadınlar mahfiline çıkmak için ahşap merdiven yapılmıştır. Son cemaat yeri ile harimin ortak olan duvarında kemerli giriş kapısı yer almaktadır. Kapı kemerinin ortasında bulunan kilit taşı bitkisel motifli olup ortasında iki tane kuş dikkati çeker. Kapının iki yanında, yuvarlak kemerli küçük pencereler bulunmaktadır.

Harim bölümünde güney cephesinin ekseninde yer alan, yarım yuvarlak niş şeklindeki mihrabın sağında ve solunda birer pencere yer alır. Doğu ve batı cepheler simetrik olup, eşit aralıklarla açılmış ikişer pencere bulunur. Yapının bütün pencereleri büyük boyutlu ve yuvarlak kemerlidir. Harimde güney ve doğu duvarlarında pencere altlarına boya ile mermer kaplama görünümü verilmiştir. Ayrıca duvarlarda ve mihrapta kalem işi süslemeler bulunmaktadır. Kalem işleri sarı, bordo, mavi, yeşil, siyah renkli bitkisel motiflerdir. Vaaz kürsüsü ve minberi ahşap olup, vaaz kürsüsü güneydoğu köşesinde, duvara bitişik olarak yapılmıştır. Harimin ahşap tavam ise düz olup ortada ahşaptan bitkisel bir göbek bulunur. Göbeğin etrafı yıldızlar ve altıgenlerle hareketlendirilmiştir. Kadınlar mahfili harime düz balkon çıkması yapmakta, altı müezzin mahfili olarak kullanılmaktadır. Kadınlar mahfilinin sağır duvarlarında da kalem işleri vardır.

Yapının en büyük özelliği minaresi ve şerefesidir. Solda yer alan minaresi düzgün kesme taştan yapılmıştır. Sekiz köşeli olup üzeri bir külah ile örtüldüğünden kapalı bir oda durumundadır.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, I, 268; İSTA, II, 698; Öz, İstanbul Camileri, I, 22; Haskan, Eyüp Tarihi, I, 25.

N. ESRA DİŞÖREN