I bob : To’qimachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish va ularga qo’yiladigan sifat va xavfsizlik talablari

To'qimachilikdan foydalanishda ekologik muammolar
Formaldegid qoldiqlari va ba'zi og'ir metall komplekslari (ularning aksariyati inert) bo'yalgan matolarni kiygan odamlarda terining tirnash xususiyati va sezgirligini keltirib chiqarishi uchun etarli bo'lishi mumkin.
Mebel va pardalar uchun ishlatiladigan gilam va matolardagi formaldegid va qoldiq erituvchilar bir muncha vaqt davomida asta-sekin bug'lanishda davom etadi. Konditsioner tizimi havoning katta qismini tashqi muhitga chiqarishdan ko'ra aylanib yuradigan muhrlangan binolarda, bu moddalar binoning boshqa joylarida
muhokama qilinganidek, binoda yashovchilarda simptomlarni keltirib chiqaradigan darajada yuqori darajaga yetishi mumkin. Entsiklopediya.
Matolarning xavfsizligini ta'minlash uchun Britaniya/Kanada kiyim-kechak sotuvchisi Marks va Spenser o'zlari sotib oladigan kiyimlarda formaldegid uchun cheklovlar o'rnatish orqali yo'l oldi. O'shandan beri boshqa kiyim-kechak ishlab chiqaruvchilari, xususan, Qo'shma Shtatlardagi Levi Strauss ham xuddi shunday yo'l tutishdi. Bir qator mamlakatlarda bu cheklovlar qonunlarda rasmiylashtirilgan (masalan, Daniya, Finlyandiya, Germaniya va Yaponiya) va iste'molchilarning ma'lumotiga javoban mato ishlab chiqaruvchilari ekodan foydalanish imkoniyatiga ega bo'lishlari uchun ixtiyoriy ravishda bunday cheklovlarga rioya qilishmoqda.


II BOB TO’QIMACHILIK MAHSULOTLARINI SERTIFIKATLASHTIRISHDAN O’TKAZISH

II.1. O’zbekiston Respublikasida mahsulotlarni sertifikatlashtirishdan o’tkazish
O'z SМT dа mahsulotlarni sertifikatlash quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• 
  sertifikatlashtirish organlariga sertifikatlash yuzasidan ariza berish va uпi ko'rib chiqish;
  
• 
  taqdim etilgan mahsulot va arizaga ilova qilgan boshqa hujjatlarni tahlil qilish;
  
• 
  ariza bo'yicha qaror qabul qilish;
  
• 
  sinov dasturini tayyorlash va tasdiqlash;
  
• 
  namunalami identifikatsiya qilish, tanlab olish va laboratoriyaga yetkazish;
  
• 
  namunalarni akkreditlangan sinov laboratoriyada sinovda o'tkazish;
  
• 
  mahsulotni ishlab chiqarish sharoitlarini baholash;
  

• 
  muvofiqlik sertifikatini O'zR SMT Davlat reyestrida ro'yxatga olish.
  

Taqdim etilgan mahsulot uchun sanitariya-epidemiologiya, veterinariya, fitosanitariya yoki ekologik talablar mavjud bo'lganda, sertifikatlashtirish organlari sanitariya-epidemiologiya va veterinariya ekspertizalarini, fitosanitariya nazorati yoki ekologik ekspertizadan o'tkazish zarurligini aniqlaydi. Mazkur amallar sertifikatlashtirish sinovlari bilan bir vaqtning o'zida o'tkazilishi mumkin va arizachiga muvofiqlik sertifikatini berishdan avval, bu amallar tegishli hujjatlarni taqdim etilishi bilan tugallanishi lozim.
Sertifikatlashtirish organlari tadbirkorlik subyektlarining yozma arizasiga muvofiq, sertiftkatlashtirishni o'tkazishda davlat sanitariya nazorati idoralaridan, davlat veterinariya nazorati idoralaridan va o'simliklar karantini bo'yicha davlat idoralaridaп. shuningdek tabiatni muhofaza qilish davlat idoralaridan barcha zarur xulosalarni olishga oid agentlik xizmatlarini ko'rsatishga haqlidir. Bunda tug'ri tanlab olinganligi va u jami tegishli davlat idoralanga taqdim etilishida javobgarlik sertifikatlashtirish organlariga yuklatiladi.
Sertifikatlashtirish organi arizachining talabiga muvofiq, quyidagi axborotlarni tayyorlash va taqdim etishi lozim:

• 
  majburiy tartibda sertifikatlanadigan rnahsulot turlari ro'yxati yoki bu ro'yxatdan ko'chirilgan;
  
• 
  sertifikatlashtirish organlarining akkreditatsiya doirasi bo'yicha mahsulotni sertifikadashtirish qoidalari;
  

• 
  sertifikatlashtirish xizrnatlari bo'yicha xizmatlariga haq to'lash preyskuranti.
  

"O'zstandart" agentligi tomonidan berilgan akkreditatsiya guvohnomasi. mahsulotni O'z SМfda sertifikatlashtirishni o'tkazish uchun arizachi tegishli sertifikatlashtirish organiga ariza yuboradi.
Arizachi mahsulotni sertifikatlashtirish organi va sertifikatlash qoidalari to'g'risida ma'lumotga ega bo'lmagan taqdirda, bu to'g'risidagi ma'lurnotlarni sertifikatlashtirish bo'yicha Milliy idoradan yoki uning hududiy idorasidan olishi mumkin.

• 
  olib kirilayotgan mahsulotning aniq hajmi (soni) ko'rsatilgan tashqi savdo shaгtnomasi (kontrakti) va mahsulotni yetkazib beruvchi hamda qabul qiluvchi o'rtasida tuzilgan kelishuvlar nusxasi.
  
• 
  Agar arizachi ayni vaqtda sanitariya-epidemiologiya xulosasini va muvofiqlik sertifikatini olishga ariza bergan bo'lsa, bunday holda sanitariya­ epidemiologiya xulosasining nusxasi belgilangan tartibida rasmiylashtirgandan keyin beriladi.
  

Majburiy tartibda sertifikatlashtiriladigan, chetdan keltirilgan mahsulotga respublikada МН (mofiqlik hujjati) mavjud bo'lmagan taqdirda, sifat ko'rsatkichlari va xavfsizlik bo'yicha sertifikatlash sinovlari o'xshash turdagi mahsulotga bo'lgan talablarga muvofiq amalga oshiriladi.
Arizachi tomonidan chetdan keltirilgan mahsulotga muxur bo'lgan МН yoki xavfsizlik bo'yicha tcxnik tavsiflar taqdim etilmasa, mazkur mahsulotni sertifikatlashtirish o'xshash turdagi mahsulot hujjatlari bo'yicha yoki identifikatsiya qilish orqali sanitariya-epidemiologiya xulosasi asosida amalga oshiriladi.
МНgа ega bo'lmagan, sanitariya-epidemiologiya xulosasi talab etilmaydigan, sinovlari amalga oshirish uchun akkreditlangan sinov laboratoriya mavjud bo'lmagan taqdirda mahsulotlari sertifikatlash identifikatsiya yo'li bilan o'tkaziladi.
Ishlab chiqariladigan mahsulotni sertifikatlash uchun quyidagi hujjatlar taqdim etishi lozim;

• 
  ishlab chiqariladigan mahsulotga МН nusxasi;
  
• 
  rnahsulot yorlig'ining namunasi (mahsulot to'g'risida axborot);
  
• 
  amalda bor bo'lgan taqdirda, davlat sanitariya nazorati idorasining laboratoriyasida o'tkaziladigan sinovlarning пatijalarini o'z ichiga olgan sanitariya-epidemiologiya xulosasi va МН da belgilanadi talablar to'g'risidagi ma'lumotlar (veterinariya va fitosanitariya xulosalari, ekologik ekspertiza ).
  

Agar arizachi ayni vaqtda sanitariya-epidemiologiya xulosasi va muvofiqlik sertifikatni o!ishga ariza, taqdim etgan bo'lsa, bunday holda sinov bayonnomalari bilan sanitariya-epidemiologiya xulosasi nusxasi uni belgilangani tartibda rasmiylashtirgandan so'ng beriladi.
Arizada ko·rsatilgan mahsulotni sertifikatlash uchun ariza berilgan paytda akkreditlangan sertifikatlashtirish organi mavjud bo'lmagan taqdirda, ariza sertifikatlashtirish bo'yicha MH idoraga yoki hududiy organiga sertifikatlash ishlarini tashkil etish va sertifikatlash sinovlari o'tkaziladigan akkreditlangan sinov laboratoriyalarni aniqlash uchun yuboriladi.
Мahsulotga (transport vositalaridan tashqari) muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berish muddati barcha zarur bo'lgan hujjatlarni taqdim etilgan paytdan boshlab (sinov bayonnomalari, ishlab chiqarishni baholash dalolatnomasi, sanitariya-epidemiologiya, veterinariya, fitosanitariya, xulosalarni yoki ekologik ekspertizani) uch ish kunidan oshmasligi kerak.
Sertifikatlashtirishda МНning barcha talablarini tekshirish zarurligini sertifikatlashtirish organi har bir muayyan holda, o'zidagi qo'shimcha hujjatlarni (sifut tizimiga yoki ishlab chiqarishga sertifikat, vakolatli tashkilotlarda o'tkazilgan sinov bayonnomalari, sanitariya-epidemiologiya, veterinariya, fitosanitariya xulosalari, ekologik ekspertiza, yetkazib beruvchining texnik hujjatlari va boshqalar)ni hisobga olib aniqlaydi. Bunda, sanitariya­ epidemiologiya xulosalarini sertifikatlashtirish organiga taqdim etishda, unga davlat sanitariya nazorati idorasida bajarilgan sinov bayonnomalari bilan birga berilishi lozim.
Agar qo'shimcha hujjatlarda akkreditlangan sinov laboratoriyada muayyan ko'rsatkichlar bo'yicha o'tkazilgan sinovlarning natijalari mavjud bo'lsa, u holda sertifikatlashtirish organi bu natijalardan qo'shimcha sinovlarsiz muvofiqlikni baholashda foydalaniladi. Bunda sinovlarning о'tkazilgan vaqti hisobga olinib, ushbu muddat mahsulot МН bо'yicha yaroqlilik muddatidan oshmasligi kerak.
Sertifikatlashtirishni o'tkazish uchun rnahsulot namunalarini tanlab olish va identifikatsiya qilish ariza berilganda ikki ish kunidan kechiktirilmagan muddatda sertifikatlashtirilgan organi tomonidan joyiga chiqqan holda amalga oshiriladi. Namunalarning miqdori, tanlab olish, identifikatsiya qilish va saqlash tartibi majburiy tartibda sertifikatlanadigan mahsulotning MHda, shu jumladan sinash metodlarida belgilanadi.
Sertif-ikatlashtirishga taqdim etilgan mahsulot namunalarini tanlab olishda identifikatsiya qilish amali, mahsulotni sertifikatlash qoidalariga muvofiq namunalarni identifikatsiya qilish va tanlab olish dalolatoomasini rasmiylashtirgan holda amalga oshiriladi.