İ Ç İ ndek I l e r cilt I ab müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı
Yüklə 7,49 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.13.21.Toprak Kullanımı ve Yöre
- 4.13.22.Tarımsal Yapılar
- 4.13.23.Tarımsal Üretim
- 4.13.24.Hayvansal Üretim
- 4.13.25.Diğer Tarımsal İstatistikler
- 4.13.26.Orman İstatistikleri
- 4.13.27.Balıkçılık İstatistikleri
- 4.13.28.Bölgesel ve Coğrafik Bilgi
- 4.13.29.İstatistik Alanındaki Komiteler
- 4.13.30.Ödemeler Dengesi
- 4.13.31.Para ve Banka İstatistikleri
4.13.19.Turizm
Türkiye’de Turizm İstatistikleri, DİE ve Turizm Bakanlığı tarafından derlenmekte ve yayımlanmaktadır. Bu çerçevede, DİE, hudut kapılarımızdan giriş-çıkış yapan Türk vatandaşları ve yabancı uyruklu kişilere ait pasaport bilgilerine dayanarak, aylık Turizm Haber Bültenlerini hazırlamaktadır. Haber bülteninde, ülkemize gelen-giden ziyaretçilerin sayısı, milliyeti, giriş yaptığı kapı ve hangi yoldan geldiği gibi bilgiler yer almaktadır. Ayrıca, MED-TOUR Programı çerçevesinde on iki Akdeniz ülkesinde yapılması düşünülen çalışmanın bir pilot uygulaması olarak, 1999 yılı Aralık ayında, altı hudut kapısında, “Çıkan Ziyaretçiler” (Inbound Tourism) anket çalışması yapılmıştır. Diğer taraftan, Turizm Bakanlığı, sınır (giriş-çıkış) istatistiklerini, 1963 yılından itibaren Emniyet Genel Müdürlüğünden temin edilen verilere dayanarak derlemekte ve “Turizm İstatistikleri Bülteni” adı altında yayımlamaktadır. Bakanlık, bu konuda OECD ve DTÖ gibi uluslararası kuruluşlara bilgi vermektedir. Turizm Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğünden temin edilen pasaport veya sınır istatistiklerinin yanısıra, turizm sektörünün ihtiyacına cevap vermek üzere geliştirilecek temel politikalara ve alınacak tedbirlere yön verecek verilerin sağlanması amacıyla kamu ve özel kurum/kuruluşlar vasıtasıyla değişik anketler ve çalışmalar yürütmektedir. Bu kapsamda, ülkemize gelen yabancıların milliyetini, tercih ettikleri yöreleri ve tesis türlerini, kaldıkları süreleri ve harcamalarını (harcama kalemlerine göre) tespit amacıyla 1984 yılından beri “Yabancı Ziyaretçiler Anketi” uygulanmakta olup, elde edilen verileri yayımlamaktadır. Ayrıca, ülkemizdeki konaklama tesislerine ilişkin detaylı istatistiki verilerin üretilmesi için çalışmalar yürütülmekte, değişik anketler vasıtasıyla yerli ve yabancı turistlerin ekonomik durumlarına, sayılarına, amaçlarına, kullanılan ulaşım aracına, konaklama tesislerine ve harcamalarına (konaklama, sağlık, ulaşım, kültür, eğlence, organize tur ve diğer hizmetler ayrımında) ilişkin bilgi derlenmekte ve yayımlanmaktadır. Bunun yanı sıra, Turizm Bakanlığı 1986 yılından bu yana Yat İstatistikleri, 1977 yılından itibaren ise Charter İstatistiklerini, derleyip yayımlamaktadır. Diğer taraftan, Merkez Bankası da Ödemeler Dengesi için turizm gelirlerini tespit amaçlı bir anketi 1991 yılından beri uygulamaktadır.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.
Devlet İstatistik Enstitüsü, Turizm Bakanlığı
Söz konusu AB mevzuatının üstlenilerek uygulanmasıdır.
Devlet İstatistik Enstitüsü, Kuruluş Kanunu ile, ülkenin iktisadi, sosyal ve kültürel faaliyetleri ile ilgili istatistikleri derlemek, değerlendirmek ve yayımlamakla görevlendirilmiştir. Ayrıca, istatistiklerin derlenmesi ve düzenlenmesinde kamu kurum ve kuruluşlarının uygulamalarıyla ilgili ilkeleri tespit etmek ve bu hususta ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, DİE’nin yetki ve sorumlulukları arasında yer almaktadır. Diğer taraftan Turizm Bakanlığı, Turizm Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki 355 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile turizm politikalarının oluşturulması ve yatırımların yönlendirilmesine elverişli her türlü araştırmayı yapmak, istatistiki verileri toplamak, değerlendirmek ve sektörün yararına sunmakla sorumlu tutulmuştur.
İlgili AB mevzuatına uyum amacıyla, DİE’nin 53 sayılı Kanununun ilgili bölümlerinde, turizm istatistiklerine ilişkin yeni düzenlemeler yapılması gerekmektedir.
AB mevzuatı ile uyumsuzluk gösteren, istatistiklerin ikamet ülkesi yerine milliyet prensibine göre toplanması ve ziyaretçi tanımının ilgili AB mevzuatı ile belirlenen tanımdan daha geniş kapsamlı olması gibi hususların uyumlaştırılmasını teminen kurumlar arasında (Turizm Bakanlığı, DİE, Emniyet Genel Müdürlüğü, Merkez Bankası) işbirliğinin sağlanması gerekmektedir.
Yeni düzenlemelerle birlikte Devlet İstatistik Enstitüsüne gelecek verilerin değerlendirilmesi ile ilgili kurumsal birtakım düzenlemelere ihtiyaç olacaktır.
AB’ye uyum çerçevesinde yapılacak yeni çalışmalar için ve AB konusunda yetiştirilmek üzere personele ve bu kapsamda mevcut personelin yabancı dil bilgisinin geliştirilmesine ihtiyaç vardır.
İstatistiki verilerin sağlıklı ve hızlı biçimde elde edilmesini teminen personel eğitimi ve bilgisayar sistemlerinin program ve ekipman olarak yenileştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca, istatistiki verilerin toplanmasını teminen turizm alanına özgü anket çalışmalarının sürdürülmesi gerekmektedir.
Kısa vade Kurumlar arası işbirliği çalışmalarının tamamlanması. Orta vade Turizm istatistikleri kaynaklarının AB normlarına uyumlu hale getirilmesi ve bu kapsamda uygun istatistik metodolojilerinin kullanılması hedeflenmektedir. 4.13.20.Mal Ticareti
Türkiye’de, 1996 yılından itibaren Gümrük birliğine bağlı olarak yasal düzenlemeler yapılmaya başlanmış, bugüne kadar Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği değiştirilerek uygulamaya konulmuştur. Gümrük birliğinin ilk yılı olan 1996 yılı başında dış ticaret istatistiklerine baz teşkil eden gümrük beyannameleri ve Gümrük Tarife Cetveli, AB’ye uyumlu hale getirilmiştir. Bu itibarla, halen AB’ye en çok uyumlu olduğumuz istatistiklerin başında dış ticaret istatistikleri ve buna baz teşkil eden gümrük uygulamaları yer almaktadır.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak, bu mevzuat listesinden aşağıda maddeleri belirtilen yasal düzenlemeler Sorumlu kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirmeye alınmamıştır:
Devlet İstatistik Enstitüsü, Gümrük Müsteşarlığı
Söz konusu AB mevzuatının üstlenilerek uygulanmasıdır.
Dış ticaret verilerinin kaynağı gümrük beyannameleridir. Bu nedenle, öncelikle gümrük mevzuatının AB’ye uyumunun sağlanması önemlidir. 4 Kasım 1999 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 4458 Sayılı Gümrük Kanunu ve 20 Ocak 2000 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Yönetmeliği AB’ye uyum konusunda önemli adımları teşkil etmektedir. 1996’dan itibaren Türkiye AB’nin Tek İdari Belgesini (SAD) kullanmaya başlamış ve dış ticaret istatistiklerinde yer alan kodlar ve tanımlar büyük ölçüde AB’ye uyumlu hale getirilmiştir. AB’de dış ticaret istatistikleri için her bilgi alanının nasıl oluşturulacağı ve uygulama esasları tüzüklerle belirlenmektedir. Türkiye’de benzer bir mevzuat bulunmamakta, bu ise istatistiki açıdan AB ile aramızdaki en önemli farklılığı oluşturmaktadır. Örneğin, AB’de dış ticaret istatistiklerinin neleri kapsayacağı, partner ülkenin nasıl belirleneceği, gizlemelerin, istatistiki eşiğin, mal değerinin, mal miktarının nasıl oluşacağı belirlenmiştir. Türkiye’de istatistik uygulamalarıyla ilgili mevzuat bulunmamaktadır. Veriler uluslararası tavsiyelere uygun olarak, DİE’nin insiyatifinde oluşturulmakta ve DİE verilerin üretiminde metodolojik değişiklikler yapılabilmektedir. Halen Akdeniz ülkelerine yönelik olarak, AB tarafından finanse edilen MEDSTAT Projesinin alt projelerinden birisi de dış ticaret istatistiklerine ilişkindir. Bu Proje kapsamında verilerin uyumuna ve paylaşımına yönelik çalışmalar sürmektedir. Dış ticaret olarak tanımlanan mal ticareti İstatistikleri ile ilgili mevzuatın mevcut durumu, AB müktesebatı ile karşılaştırmalı olarak aşağıda belirtilmiştir. 1172/95/EC sayılı Konsey Tüzüğü Tüzüğün 4’üncü ve 6’ncı maddeleri dış ticaret istatistiklerinin genel kapsamını ve gümrük prosedürleri açısından kapsamını belirlemektedir. Gümrük birliği ile birlikte bu Tüzükte geçen tanımlar Gümrük Mevzuatımıza da girmiş ve istatistiksel uyum sağlanmıştır. Tüzüğün 7’nci maddesinde; üye olmayan ülkelerle yapılan dış ticarette bilgi kaynağının gümrük beyannameleri olduğu belirtilmektedir. Aynı beyanname Türkiye’de de kullanılmaktadır. Tüzüğün 9’uncu maddesi; dış ticaret istatistiklerinde kullanılan ülke nomenklatürünü düzenlemektedir. AB ülkelerinde alfabetik ve nümerik kodlar kullanılmaktadır. Türkiye’de sadece nümerik kodlar AB’ye uygun olarak kullanılmakta, alfabetik kodlar kullanılmamaktadır. Tüzüğün 12’nci maddesinde; dış ticaret istatistiklerinde kullanılan eşik değer belirtilmektedir. Türkiye’nin istatistiklerinde bu eşik değer kullanılmamaktadır.
Tüzüğün 3’üncü maddesi; istatistiksel eşik değerlerinden bahsetmekte, bu değerlerin 800 ECU ve 1000 net kilogram olduğu hükmü yer almaktadır. Türkiye’nin dış ticaret istatistiklerinde bu eşik değerler kullanılmamaktadır. Tüzüğün Bölüm II 4’üncü maddesinde; dış ticaret istatistiklerinde referans periyodunun takvim ayı olduğu hükmü yer almaktadır. Aynı uygulama Türkiye’de de mevcuttur. Tüzüğün 7’nci maddesinde; dış ticarette partner ülkenin tanımı yapılmaktadır. AB’nin dış ticaret istatistiklerinde de Türkiye’de olduğu gibi ithalatta menşei ülke, ihracatta malın gideceği ülke partner ülke olarak kabul edilmektedir. Tüzüğün 8’inci maddesi; dış ticaret istatistiklerinde miktar ölçüsü ile ilgilidir. İstatistiklerde her maddenin kilogram cinsinden bir net ağırlığa ve bazı ürünlerde 2’nci ölçü birimine yer verilmesi uygulaması Türkiye istatistiklerinde de uygulanmaktadır. Tüzüğün 9’uncu maddesinde; ihracat ve ithalatta değerin oluşumu ve içeriği belirtilmektedir. Türkiye’nin istatistikleri de aynı tanımlara göre oluşturulmaktadır. Tüzüğün 21’inci maddesinde; bazı özel malların dış ticaret istatistiklerine dahil edileceği vurgulanmaktadır. Bu maddeler Türkiye’nin istatistiklerine de dahil edilmektedir. Tüzüğün 23’üncü ve 25’inci maddelerinde; AB dışı ülkelerle ticarette dış ticaret istatistiklerine dahil edilmeyecek mallar sayılmaktadır. Bu konudaki en önemli farklılık, AB uygulamalarında sadece para tabanlı altın istatistiklere dahil edilmemiş olup, Türkiye uygulamasında işlenmemiş ve yarı işlenmiş altın da dış ticaret istatistiklerinin kapsamında mevcut değildir. 2913/92/ EEC sayılı Konsey Tüzüğü Türkiye’nin istatistiki alanı da AB uygulamalarında olduğu gibi Türkiye’nin gümrük alanına karşılık gelmektedir. Tüzüğün 23’üncü maddesi; menşei tespitine ilişkin hükümleri ifade etmektedir. Bu tanım 4458 Sayılı Gümrük Kanununun 18’inci maddesinde de yer almaktadır.
AB ülkeleri arasındaki dış ticarette bilgiler, ‘intrastat’ denilen ve firmalardan alınan bilgilere dayanan bir sistemle derlenmektedir. Türkiye’de dış ticaret istatistiklerinin tek kaynağı gümrük beyannameleridir. Tüzüğün 11’inci maddesi; dış ticaret istatistiklerinde yer alan miktar ölçüleriyle ilgilidir. Bu konuda tam bir uyum vardır.
20’nci maddede; dış ticarete dahil edilmeyecek mallar listesi yer almaktadır. Bu listede yer alan maddeler Türkiye’de de dış ticaret istatistiklerine dahil edilmemektedir. 26/85/EEC sayılı Konsey Tüzüğü Tüzüğe göre AB Harmonize Sistemi kullanılmaktadır. Aynı Tüzüğün 1’inci ve 3’üncü maddeleri ise Kombine Nomenklatürün kullanımını hükme bağlamaktadır. Türkiye 1998 yılından itibaren Harmonize Sistemi, 1996 yılından itibaren ise Kombine Nomenklatürü kullanmaktadır. Ancak, AB’nin kullandığı TARİC ülkemizde kullanılmamaktadır. 476/97/EEC sayılı Konsey Tüzüğü Tüzük AB’nin istatistik alanını tanımlamaktadır. Türkiye’nin gümrük bölgesi ile istatistik alanı birbirine karşılık gelmektedir. Türkiye gümrük bölgesi 4458 Sayılı Gümrük Kanununun 2’nci maddesinde tanımlanmıştır.
Türk mevzuatında, münhasıran istatistiklerin oluşturulmasına ilişkin hükümler (DİE’nin Kuruluş Yasası hariç, bu yasada metodolojik hükümler bulunmamaktadır) yer almamaktadır. Böyle bir uygulamaya geçilmesi, halen kullanılan metodolojilere ilişkin yasal düzenlemelerin yapılmasını gerektirmektedir. Ancak, böyle bir düzenlemenin AB’ye tam üyelik öncesinde yapılmasının uygulamada bazı zorluklar doğurabileceği düşünülmektedir. Bu aşamada, dış ticaret istatistikleri açısından bakıldığında gümrük mevzuatında, Gümrük Müsteşarlığı-DİE ilişkileri, veri alışverişi, yetki ve sorumlulukların neler olduğu gibi hükümlere yer verilmesinin yeterli olacağı görülmektedir.
Dış ticaret istatistiklerinin uyumu konusunda herhangi bir kurumsal değişiklik ihtiyacı bulunmamaktadır.
Mevzuat uyumunun büyük ölçüde tamamlanmış olması nedeniyle önümüzdeki dönemde alınması gereken tedbirlerin başında, konuyla ilgili personelin sürekli eğitimi yer almaktadır. AB uygulamalarının iyi takip edilmesi ve bu uygulamalara çabuk adapte olunması önem arz etmektedir. Bu kapsamda, DİE personelinin AB ve AB ülkeleri ile bilgi alışverişini daha da sıklaştırmak gerekmektedir.
AB mevzuatının sürekli DİE ve ilgili birimler tarafından izlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla yabancı dil bilgisi önem kazanmaktadır. Mevcut personelin yabancı dil açısından geliştirilmesi, yeni alınacak personelde lisan bilgisine önem verilmesi ve AB Uzmanlığı müessesesinin geliştirilmesi gerekmektedir.
DİE makine alt yapısı olarak halen iyi bir konumdadır. Bu yapıyı korumak ve geliştirmek gerekmektedir. Ancak, bundan sonra yapılacak yatırımların büyük ölçüde personel eğitimine yapılmasında yarar vardır.
Gümrük birliği çerçevesinde başlatılmış olan çalışmaların kısa vadede geliştirilmesi hedeflenmektedir: 4.13.21.Toprak Kullanımı ve Yöre
Cari tarım istatistikleri ile tarımsal alana ilişkin tarla ürünleri ekiliş alanı, nadas alanı, sebze alanı, meyve ve bağ alanı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İlçe Tarım Müdürlükleri aracılığı ile yılda üç kez (1’inci tahmin Ağustos, 2’nci tahmin Kasım, 3’ncü tahmin (kesin) bir yıl sonraki yılın Mart ayında) derlenmektedir. Bilgiler ilçe bazında derlenmekte ve il bazında yayımlanmaktadır. Her on yılda bir Genel Tarım Sayımlarıyla, Cari Tarım İstatistikleri ile derlenen toprak kullanımı istatistiklerine ilaveten, tarıma elverişli olup kullanılmayan arazi, daimi çayır ve otlak arazisi, koruluk ve orman alanı ile tarıma elverişsiz arazi bilgileri derlenmektedir. Ayrıca, Avrupa Topluluğunun uyguladığı “CORINE Arazi Örtüsü” (CORINE Land Cover) ve EUROSTAT Uzaktan Algılama Programı kapsamında yürütülen “Classification for Land Use Statistics” (Arazi Kullanım İstatistikleri için Sınıflandırma) çalışmaları esas alınarak Türkiye’ye uygun bir metodoloji geliştirme çalışmaları devam etmektedir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde bulunan Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Bölümünde bazı bitkisel ürünlerde arazi kullanımı, üretim tahmini ve tarımsal veri tabanı oluşturma çabaları başlatılmıştır. Ayrıca, söz konusu birim, Ankara ve Erzurum ili sınırları içindeki meraların köy bazında haritalanması, sınıflandırılması ve veri tabanının oluşturulması çalışmalarını da başlatmıştır. Ancak, bu çalışmalar uzun vadede sonuçlandırılacaktır. Toprak sınıflandırması çalışmaları, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.
Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Söz konusu AB mevzuatının üstlenilerek uygulanmasıdır.
Devlet İstatistik Enstitüsünün Kuruluş ve Görevlerini belirleyen 219 nolu Kanun Hükmünde Kararname.
AB Müktesebatında belirtilen ayrıntıları içerecek şekilde Türk Mevzuatında gerekli değişiklikler yapılmalıdır.
AB Müktesebatında belirtilen ayrıntılı çalışmaların yapılabilmesi için Sorumlu kuruluşlarda ilave birimlerin (müdürlük, daire başkanlığı, koordinatörlük vb.) oluşturulması gerekecektir.
Tarımsal işletmelerden güvenilir bilgi alabilmek için Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından organizasyon değişikliği başta olmak üzere gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Anket alan çalışması sırasında üç yüz anketör ve büro çalışmaları için on beş personele ihtiyaç vardır. Sorumlu kuruluşlarca metodoloji, yabancı dil ve bilgisayar eğitimlerine ve uluslararası danışmanlık hizmetlerine ihtiyaç duyulacaktır. Bu ihtiyaçlar tüm tarıma ilişkin istatistik derleme faaliyetleri için de geçerlidir.
Sorumlu kuruluşlarca bilgisayar (yazılım programları dahil) ve uydu görüntülerine ihtiyaç olacaktır.
Kısa vade DİE, 2001 yılında yapacağı Genel Tarım Sayımı ile Avrupa Birliğine uyum çerçevesinde tarımsal üretimle ilgili bilgileri derleyecektir. Orta vade Avrupa Birliği üye ülkelerinde uygulanan çiftlik yapısı araştırmasındaki karakteristikleri içerecek biçimde bir çiftçi kayıt sisteminin oluşturulması çalışması Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Doğrudan Gelir Desteği Projesi kapsamında yapılacaktır. Bir diğer çalışma da, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerinde tarım işletmelerinin kayıtlarının tutulması ve merkez teşkilatla on-line bağlantı kurulmasıdır.
Öngörülen düzenlemeler, Devlet İstatistik Enstitüsüne 1.000.000 Euro ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığına 25.000.000 Euro maliyet getirecektir. Bu maliyet tarıma ilişkin istatistik derleme faaliyetlerini kapsamaktadır. 4.13.22.Tarımsal Yapılar
1991 Genel Tarım Sayımı sonuçlarına göre Türkiye’de dört milyon civarında tarım işletmesi bulunmaktadır. Her on yılda bir yapılan Genel Tarım Sayımında örnekleme ile seçilen tarımsal işletmelerin yapılarına ilişkin bilgiler derlenmekte ve sonuçlar il düzeyinde yayımlanmaktadır.
İlgili AB Müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak, bu mevzuat listesinden aşağıda maddeleri belirtilen yasal düzenlemeler Sorumlu kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirmeye alınmamıştır:
Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Çiftlik Yapı Araştırmasına benzer bir çalışmanın tüm işletmeleri kapsayacak şekilde yapılabilmesi için kısa vadede tamamlanabilecek bir çalışma bulunmamaktadır. Uzun vadeli çalışmalar: Çiftlik Yapısı Araştırmasındaki karakteristikleri içerecek biçimde bir çiftlik kayıt sisteminin oluşturulması Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde yapılabilecek bir çalışmadır. Türkiye’deki, ilgili Bakanlığa bağlı 800 civarındaki taşra ofisinde, tarım işletmelerinin kayıtların tutulması ve merkez teşkilatla on-line bağlantı kurulması hedeflenmektedir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir. 4.13.23.Tarımsal Üretim
Tarla ürünlerinin üretimi, sebze üretimi, meyve üretimi ile ilgili bilgiler yılda üç kez (1.tahmin Ağustos, 2. tahmin Kasım, 3. tahmin (kesin) bir yıl sonraki yılın Mart ayında) derlenmektedir. Bilgiler ilçe bazında mevcuttur.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.
Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
İlçe bazında derlenen bilgilerin, gelecekte köy ve işletme düzeyinde derlenmesi düşünülmektedir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir. 4.13.24.Hayvansal Üretim
Devlet İstatistik Enstitüsü, her yıl Tarım ve Köyişleri Bakanlığının İl ve İlçe Müdürlükleri aracılığı ile soru kağıtları kullanarak gerekli bilgileri derlemektedir. Türkiye bazındaki bilgiler, Tarım İstatistikleri Özeti yayınında kullanıma sunulmaktadır. İl bazındaki bilgiler ise Tarımsal Yapı adlı yayında yer almaktadır. Bu sektörde İl Müdürlüklerinden yazışmalar yoluyla alınan bilgiler: Mevcut hayvan sayısı (yaş grupları itibarıyla); kesilen hayvan sayısı; kümes hayvanları sayısı; tavuk yumurtası üretimi; arı kovanı sayısı, elde edilen bal ve balmumu üretimi; ipek böcekçiliği bilgileridir. Bu bilgiler kullanılarak DİE’de hesaplanan bilgiler ise; yaş gruplarına göre hayvan sayısı; sağılan hayvan sayısı; kırkılan hayvan sayısı; süt üretimi; kıl, yapağı ve tiftik üretimi; et üretimi; deri üretimidir.
İlgili AB Müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak, bu mevzuat listesinden aşağıda maddeleri belirtilen yasal düzenlemeler Sorumlu kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirmeye alınmamıştır: 2782/75/EEC, 1999/309/EC.
Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
2001 yılından başlamak üzere Avrupa Birliği Resmi Gazetesinin tüm detayları ile tercümesinin yapılması kısa dönem hedef olarak belirlenmiştir. Orta vadeli çalışmalar kapsamında ise, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile koordinasyon halinde yeni formların hazırlanarak alan çalışmasının yürütülmesi planlanmıştır.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir. 4.13.25.Diğer Tarımsal İstatistikler
Tarım işletmelerinin ekonomik yapılarını ortaya koymak amacıyla, işletme gelir ve masraflarını elde edecek şekilde veri derlemek amacıyla anket düzenlemek ve belli periyotlarda bu anketleri tekrarlayarak elde edilecek sonuçları FADN benzeri bir veri tabanında bir araya getirmek için çalışmalar 1998 yılında başlatılmıştır. Çalışmalar yapılırken, anket birimi olarak ulaşılması hedeflenen tarım işletmeleri için, yeter gelirli işletme tanımını sağlayacak şekilde belirlenen bir ekonomik büyüklük alt sınır olarak kabul edilmiştir. Tarım işletmelerinin ekonomik büyüklükleri hesaplanırken, Avrupa Birliği üyesi ülkelerde kullanılan yöntem kullanılmış, 1996, 1997, 1998 yıllarının ürünler itibarıyla standart brüt karlarının ortalamaları alınarak, 1997 yılını temsil eden ekonomik büyüklükler hesaplanmıştır. Aynı zamanda, tarım işletmelerinden derlenecek olan, ekonomik yapılarını ortaya koyacak ayrıntıda veri elde etmeye imkan sağlayacak düzeydeki bilgiler, işletmelerin yoğun olarak uğraştığı tarımsal faaliyetlere göre ayrı kategorilerde tahmin verilecek şekilde örnekleme planı hazırlanarak elde edilmiştir. İşletmelerin bu kategorilerden hangisi içinde değerlendirileceği belirlenirken, yine Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanan tipoloji sistemine uygun hesaplama yöntemi (SBK değerlerinden yararlanılmıştır) kullanılmıştır. Tahmin verilecek olan tarımsal faaliyet kategorileri aşağıda belirtildiği gibidir:
1999 yılı için bir coğrafi bölgede pilot çalışma yapılmıştır. Ayrıca, 2001 yılı için Türkiye çapında, yedi coğrafi bölge ve ülke düzeyinde tahmin verecek şekilde anket çalışması yapılması planlanmaktadır.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak, bu mevzuat listesinden aşağıda maddeleri belirtilen yasal düzenlemeler Sorumlu kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirmeye alınmamıştır: 96/411/EC, 98/186/EC, 98/3/EC, 72/279/EEC, 1999/41/EC, 98/718/EC.
Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
2001 yılından başlanmak üzere ilk aşamada üç yılda bir anket çalışmaları düzenlenerek, tarım işletmelerinin ekonomik büyüklükleri ve tiplerine göre Türkiye ve yedi coğrafi bölge düzeyinde tahmin verecek çalışmaların yapılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda kısa vadede gerekli anket formu çalışmalarının tamamlanması planlanmaktadır. Tarım işletmelerinin tiplerinin ve anket birimi olarak seçilecek işletmeler için alt sınır belirleme tekniklerinin AB üyesi ülkelerde uygulanan yöntemlerle uyumlaştırılması ve FADN benzeri veri tabanının oluşturulması ise orta vadede hedeflenmektedir. İşletme tiplerinin ve ekonomik büyüklüklerinin belirlenmesinde kullanılan standart brüt kar (standard gross margin) değerlerinin güncelleştirilmesi ve sözkonusu anket çalışmalarının yıllık periyotta yapılabilmesi için gerekli alt yapı çalışmalarının tamamlanması orta dönem öncelikleri arasında yer almaktadır.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir. 4.13.26.Orman İstatistikleri
Orman Bakanlığı ve bağlı kuruluşu olan Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan her birim görevi ile ilgili bilgileri kendisi toplamaktadır. Merkezi bir bilgi toplama sistemi ve buna uygun yeterli bir yapılanma bulunmamaktadır. Bilgi toplama işlemi, birimlere göre, gerektiğinde değişebilen formatlarda ve değişik bazlarda yapılmaktadır.
İlgili AB Müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.
Orman Bakanlığı
Toplanan istatistik bilgilerinin AB standartlarında ve bir merkezde toplanarak yurt içi ve uluslararası istatistik ağlarına bilgi akışının sağlanması amaçlanmaktadır. AB’ye tam üye olmak ve dolayısıyla ormancılık istatistikleri alanında üye ülkeler için kurulan ilgili komite ve sistemde aktif olarak yer almaktır.
Ormancılık faaliyetleri ile ilgili istatistiki bilgilerin toplanması için doğrudan ilgili bir mevzuat yoktur. Her birim kendi görev talimatlarında yeralan işin gereği olarak bilgileri toplamaktadır.
İstatistiklerin toplanması konusunda Avrupa Birliği standartlarına uygun bilgilerin tanımı, hangi formatta olacağı, hangi bazda ve hangi birimler tarafından toplanacağı ve değerlendirmelerin hangi birimler tarafından yapılıp toplu bilgilerin nasıl yayımlanacağı tek bir mevzuat altında düzenlenmelidir. Bu mevzuatta taşra birimlerinin de istatistiki bilgi toplamadaki görev ve sorumlulukları açıkça belirtilmelidir.
Her Genel Müdürlükte istatistiklerin düzenli bir şekilde toplanacağı yetkili istatistik ve envanter şube müdürlükleri oluşturulmalıdır.
Türkiye’nin tam üyeliği sonrasında, bu konudaki yasal düzenlemelere bağlı çalışmalar yapılması gerekmektedir.
Kurulacak yeni birimler, konusunda uzman personel, teçhizat ve eğitim ihtiyacı, belirtilen mevzuatın çıkarılmasına bağlı olarak belirlenecektir.
Yatırımlar Genel Bütçe ve Avrupa Birliği ilgili fonlarından karşılanacaktır. 4.13.27.Balıkçılık İstatistikleri
DİE deniz ürünleri üretimine ait bilgileri her yıl Ocak-Şubat aylarında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı işbirliği ile balıkçılara uyguladığı anketler yoluyla, tatlısu ürünleri ve kültür balıkçılığına ait bilgileri ise aynı Bakanlıktan doğrudan temin etmektedir. Anket, denizlerimizde avlanan tüm profesyonel balıkçıları kapsamaktadır. Uygulamada bir önceki takvimyılı bilgileri mülakat yoluyla derlenmektedir. Bu ankette büyük balıkçılar tam sayım, küçük balıkçılar ise örnekleme yöntemiyle anket kapsamına alınmıştır.
İlgili AB Müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak, bu mevzuat listesinden aşağıda maddeleri belirtilen yasal düzenlemeler Sorumlu kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirmeye alınmamıştır: 2090/98/EC, 2018/93/EEC, 2597/95/EC.
Devlet İstatistik Enstitüsü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir.
Kısa vade 2001 yılından başlanmak üzere Avrupa Birliği mevzuatının tüm detayları ile tercümesinin yapılması. Orta vade Avrupa Birliği mevzuatına uygun soru formlarının hazırlanması ve uygulanması.
Yıllık Ekonomik Hesaplar bölümündeki değerlendirmeler geçerlidir. 4.13.28.Bölgesel ve Coğrafik Bilgi
Uzaktan algılama ve coğrafik bilgi sistemleri teknolojileri kullanılarak “Uydu Görüntüleri Kullanarak Türkiye Tahıl Ekili Alan Tahmini Çalışması” gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, halen yürütülen “Uydu Görüntüleri Kullanarak Türkiye Arazi Örtüsü Derleme Projesi” ile konuma bağlı arazi bilgilerini içeren arazi örtüsü/kullanımı haritalarının oluşturulması planlanmaktadır. Bu ise, kısa sürede, geniş alanlara ait bilgilerin konumla ilişkilendirilmiş olarak derlenmesine olanak sağlayacaktır. Bu amaç için, Avrupa Birliğinin gerçekleştirdiği “CORINE Land Cover” (CORINE Arazi Örtüsü) ve EUROSTAT Uzaktan Algılama Programı tarafından yürütülen “Classification for Land Use Statistics” (Arazi Kullanım İstatistikleri için Sınıflandırma) çalışmaları esas alınarak Türkiye’ye uygun bir metodoloji geliştirilmiş ve uygulama için çalışmalar başlamıştır.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.
Devlet İstatistik Enstitüsü
Bölgesel ve coğrafik bilgi sistemi içinde tüm Türkiye için konuma bağlı arazi bilgilerini içeren arazi örtüsü/kullanımı envanterini uydu görüntüleri kullanarak kısa sürede ve en az hata ile oluşturmak, zaman içerisinde arazi örtüsü/kullanımındaki değişimleri de takip etmek. Avrupa Birliği Mevzuatı kapsamında derlenmesi gerekli istatistikler için gerekli yasal ve kurumsal düzenlemeleri yapmak.
Ülkemizde coğrafik bilgi sistemiyle ilgili bir mevzuat bulunmamaktadır.
Coğrafik bilgi sistemleri ile ilgili veri derlemesine ilişkin tüm kurumların Avrupa Birliği Mevzuatı kapsamında Devlet İstatistik Enstitüsü ile işbirliği içinde mevzuatlarını yenilemeleri gerekmektedir.
Coğrafik bilgi sistemleri büro çalışması için en az on ve arazi çalışmaları için en az yüz personele ihtiyaç vardır. Büro personelinin konu ile ilgili teorik ve pratik eğitimleri alması ve ayrıca bilgisayar ve yabancı dil bilgisi yeterli olmayanlar için eğitimler düzenlenmesi gerekmektedir. Çalışmada uluslararası danışmanlık hizmetlerine de ihtiyaç olacaktır.
İnsan kaynağı, bilgisayar (yazılım ve donanım olmak üzere) ve uydu görüntüsü.
Bölgesel ve coğrafi bilgi sistemleri için kısa dönemde tüm Türkiye uydu görüntüleri ile kaplanacak ve bu görüntülerin 1/100.000 ölçekli görüntü çıktıları üzerinden yapılacak görüntü yorumlama tekniklerine dayalı arazi kullanım/örtüsü sınıfları CORINE standartlarına bağlı olarak tespit edilecektir. Diğer taraftan, bu çalışma CBS ortamında tutulacak ve coğrafi veri tabanı tasarımı da yapılacaktır. Orta vadede, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında bulunan sayısal ya da analog veriler incelenerek zamanla bu çalışmaya dahil edilecektir.
Tüm yeni ve ek çalışma masrafları (Uydu görüntüleri, makine ve teçhizat, yolluklar, tüketim malzemeleri vb.) için 500.000 Euro maliyet öngörülmektedir. 4.13.29.İstatistik Alanındaki Komiteler
İlgili AB Müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak, bu mevzuat listesinden aşağıda maddeleri belirtilen yasal düzenlemeler Sorumlu kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirmeye alınmamıştır: 87/373/EEC, 91/115/EEC, 96/174/EC, 97/255/EC, 1999/468/EC.
Devlet İstatistik Enstitüsü
Söz konusu AB mevzuatının üstlenilerek uygulanmasıdır.
Söz konusu komiteler, AB’nin yapısına has bir gerekçe ve düzenleme ile kurulduklarından, DİE’nin bu konuda bir mevzuatı bulunmamaktadır. Avrupa Birliğinde, 1989 ve 1991 yıllarında istatistiki bilgi alanındaki öncelikli etkinliklerin bir plan çerçevesinde yürütülmesine ilişkin iki Komite kurulmuş bulunmaktadır. AB, üye ülkeler arasında etkin ve verimli bir koordinasyonun sağlanması için hemen her alanda olduğu gibi istatistiki bilgi alanında da komiteler aracılığıyla çalışmaktadır. Birliğe üye olmak, bu komiteler tarafından üretilen politikaların doğal muhatabı olmak anlamına gelmektedir. Türkiye’nin AB’ye henüz üye olmaması dolayısıyla böyle bir durum söz konusu olmamaktadır.
Tam üyelik aşamasında, 13 Haziran 1962 tarih ve 53 sayılı “Devlet İstatistik Enstitüsünün Görev, Yetki ve Kuruluşu Hakkında Kanun”da Komitelere ilişkin bir düzenleme yapılması söz konusu olacaktır.
Tam üyelik aşamasında, Ekonomik ve Sosyal Alanlardaki İstatistik Danışma Komitesi ile İstatistiki Program Komitesinin üye ülkelerin istatistik kuruluşları ile çalışma yöntemi doğrultusunda yeniden bir yapılanmaya gitmesi gerekli olacaktır.
Tam üyelik aşamasında, bu konudaki yasal düzenlemelere bağlı çalışmalar yapılması gerekmektedir.
DİE’nin, bu konudaki çalışmaları hukuki düzlemde yürütebilecek ve hukuk formasyonu da olan eğitimli insanlardan kurulu (5 kişilik) bir ekibe ihtiyacı bulunmaktadır.
Bu konuya ilişkin yatırımın konusu, nitelikli personel yetiştirmeye yönelik olmalıdır. 4.13.30.Ödemeler Dengesi
Türkiye’de yerleşik kişilerin (merkezi hükümet, bankalar, gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşlar), diğer ekonomilerde yerleşik kişiler (yurt dışında yerleşikler) ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları mal, hizmet ve sermayeye ilişkin işlemler, ödemeler dengesi istatistikleri kapsamında sistematik olarak kayıt altına alınmaktadır. Ödemeler dengesi verileri, Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından üye ülkelere önerilen “Ödemeler Dengesi V. El Kitabı”nda yer alan kavram ve kayıt ilkeleri doğrultusunda Merkez Bankası tarafından derlenmektedir. Ödemeler dengesi istatistikleri, ağırlıklı olarak, Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların dövizli işlem kayıtları esas alınarak düzenlenmektedir. Diğer taraftan, ekonomik gelişmeler ve değişen mevzuat çerçevesinde, yine uluslararası kavram ve kayıt ilkeleri ışığında banka dışı kaynaklardan alınan veriler ve anket sonuçları da kullanılmaktadır. Tek İdari Belge düzenlenerek gümrük işlemleri yapılan tüm ithalat ve ihracat işlemlerine ilişkin bilgiler Devlet İstatistik Enstitüsünden alınmaktadır. Ayrıca ülkemize özgü işlemler nedeniyle bazı farklı kayıtlar bulunmaktadır. Bunlar, Merkez Bankası nezdinde yurt dışında yerleşik Türk vatandaşları tarafından açılan “Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesapları” ile yine yurt dışında yerleşik Türk vatandaşlarının gerçekleştirdiği “bedelsiz ithalat” ve kısa dönemli askerlik yapabilmek için Türk Hükümetine ödenen askerlik bedellerini kapsamaktadır. Ödemeler dengesi istatistikleri Merkez Bankasının internet adresinde aylık olarak yayınlanmakta, yıl sonları itibarıyla basımı yapılarak kitap haline getirilmektedir.
AB mevzuatında İstatistik ana başlığı altında “Ödemeler Dengesi” bölümü yer almamaktadır. Dolayısıyla münhasıran bu bölüme tekabül eden AB mevzuatı bulunmamaktadır. Ancak, AB, ödemeler dengesi istatistiklerinde bulunan verileri farklı başlıklar altında derlemektedir. Türkiye’de Merkez Bankası aracılığı ile derlenen ödemeler dengesi istatistikleri, verilerin toplu olarak incelenmesini temin etmesi dolayısıyla, İstatistik Bölümüne ilave bir başlık olarak incelenmiştir. Bu bölümle ilgili olarak, AB’nin ECB/1998/17 ve 1999/294/EC sayılı Tüzükleri ile, uluslararası yatırım pozisyonu ve ödemeler dengesi alanında Avrupa Merkez Bankasının istatistiki kayıt zorunluluklarına ilişkin 4 Mayıs 1999 tarih ve 1998/17 sayılı Avrupa Merkez Bankası Rehberi incelenmiştir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Mevcut istatistiklerin Eurostatın ödemeler dengesi istatistikleri için belirlediği ayrıntıda sağlanabilmesi için gerekli çalışmaların en kısa zamanda sonuçlandırılması hedeflenmektedir.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararın, Usul ve Müşterek Hükümlerine ilişkin Altıncı Bölümünde yer alan denetime ilişkin 21’inci maddesinin üçüncü paragrafında, bankalar, özel finans kurumları, yetkili müesseseler, kıymetli maden aracı kuruluşları ve ilgili diğer kuruluşların Merkez Bankası tarafından istenecek döviz işlemlerine ilişkin her türlü istatistiki bilgileri belirlenen sürelerde vermekle yükümlü oldukları belirtilmektedir.
Ödemeler dengesi istatistiklerine ilişkin her ayrıntıda bilginin bankalar kanalıyla özel ve tüzel kişilerden sağlanmasını teminen Merkez Bankası Kanununda gerekli değişikliğin yapılması için çalışmalar sürdürülmektedir. Ayrıca, genel ilkelere uygun olarak bazı kalemlerin derlenebilmesi, Devlet İstatistik Enstitüsü başta olmak üzere diğer kurumlardan sağlanan bilgilerin sınıflandırılmasındaki yeni düzenlemeye bağlı bulunmaktadır.
Kurumsal değişikliğe gerek bulunmamaktadır.
Ödemeler dengesi istatistiklerinin bankalar aracılığıyla özel ve tüzel kişilerden sağlanmasına ilişkin düzenleme; bankalar nezdinde yeni bir raporlama sistemi kurulmasını, özel ve tüzel kişilerin bilgilendirilmesini ve bu değişikliklerin bilgisayar sistemine yansıtılmasını gerektirmektedir.
Gerekli personel ihtiyacı ve eğitimi banka bünyesinden sağlanabilecektir.
Mevcut teknik donanıma ilave bir yatırım yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
Değişikliklerin kısa vadede gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. 4.13.31.Para ve Banka İstatistikleri
Para politikası ile ilgili kurumsal çerçeve ve para politikalarının nihai amacı 14.1.1970 tarih ve 1211 sayılı Merkez Bankası Kanunu ile belirlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kanununun 4’üncü maddesinde Merkez Bankasının temel görev ve yetkileri tanımlanırken “ekonomik gelişmeye yardım etmek amacıyla para ve kredi politikasını, kalkınma planları ve yıllık programlar göz önünde bulundurularak ekonominin gereklerine göre de fiyat istikrarını sağlayacak tarzda yürütmektir” denilmekte ulusal paranın iç ve dış değerini korumak amacıyla tedbir almak da Merkez Bankasının görevleri arasında yer almaktadır. Mevcut para ve kredi istatistikleri, Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından hazırlanan “Para ve Mali İstatistikler El Kitabı”nda (Manual on Monetary and Financial Statistics) belirtilen tanım, kapsam ve sınıflandırmalar paralelinde bankacılık sisteminden Tek Düzen Hesap Planı (TDHP) çerçevesinde derlenen aylık mizan ve sektörel ayırım bilgilerini içeren istatistik bilgi formları ile TC Merkez Bankası detay bilanço verilerinden oluşturulmaktadır. Bankacılık gözetim paketi çerçevesinde temin edilen mizan ve istatistik formları Elektronik Veri Aktarım Sistemi (EVAS) aracılığı ile temin edilmektedir. Bu veriler ışığında kredi, mevduat, menkul kıymet yatırımları gibi temel bankacılık sistemi (Merkez Bankası dahil) bilanço büyüklüklerine ilişkin detaylı bilgileri kapsayan istatistiklerin (sektör, vade, finansal araçlar ayırımı ile) yanı sıra bankaların durumu, parasal durum, parasal büyüklükler ve para arzı karşılık kalemleri tabloları hazırlanmaktadır. Bankalardan, referans dönemini takip eden ayın sonuna kadar gönderilmesi talep edilen bu veriler konsolide edilerek TC Merkez Bankasının “Üç Aylık Bülten”inde yayımlanmaktadır. Ayrıca, www.tcmb.gov.tr adresinde “Süreli Yayınlar” başlığı altında kamuoyuna açıklanmaktadır. Bu istatistiklere ait zaman serilerine ise yine aynı web adresinde “Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS)” aracılığı ile ulaşılabilmektedir. Bu veriler, IMF’ye de aylık olarak rapor edilmektedir. Parasal ve mali istatistiklerde kullanılan sektör, vade ve araç tanımlarında IMF’nin “Parasal ve Mali İstatistikler El Kitabı-2000”de ve Ulusal Hesaplar Sisteminde (SNA’93) yer alan sınıflandırmalar ve ilkeler benimsenmiştir. Yeni El Kitabı çerçevesinde istatistiklerin geliştirilmesi çalışmaları da sürdürülmektedir.
İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak bu bölümle ilgili olarak, finans kuruluşlarının konsolide bütçesine ilişkin 2819/98/EC sayılı Avrupa Yatırım Bankası Tüzüğü de değerlendirilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası
Avrupa Birliğinde kullanılan istatistiki çerçeve, Avrupa Hesaplar Sisteminde (European System of Accounts-ESA 95) belirtildiği gibi genel kabul görmüş muhasebe kuralları ve Ulusal Hesaplar Sistemi (System of National Accounts-SNA ’93) ile uyumlu olup uluslararası standartları karşılamaktadır. ESA 95’te tanım, sınıflandırma ve muhasebe kuralları için ortak bir çerçeve oluşturulmaktadır. ESA 95’te yer alan kurumsal sektör tanımları, IMF’nin yukarıda sözü edilen El Kitabında yer alan sektör ve alt sektör tanım ve sınıflandırmaları ile uyumludur. Para ve banka istatistiklerinin oluşturulmasında “mali kuruluşlar” ana sektörünün alt sektörlerinden merkez bankası ve diğer parasal mali kuruluşlardan bilanço verileri (stok) derlenmektedir. Ancak, IMF El Kitabı ile ESA 95 mali sektör sınıflandırmaları içerisinde yer almalarına rağmen “sigorta şirketleri”, “diğer mali aracılar” ve “mali yardımcılar” alt sektörlerinin para ve kredi büyüklüklerine ilişkin verileri mevcut uygulamada kapsanmamaktadır. Bu alt sektörlerden “sigorta şirketleri” ve “diğer mali aracılar” içerisinde sınıflandırılması gereken leasing ve factoring şirketlerine ait detaylı verilerin Hazine Müsteşarlığından, “mali yardımcılar” içerisinde yer alması gereken aracı kurumlar ile “diğer mali aracılar” içerisinde yer alması gereken yatırım fonlarına ait verilerin Sermaye Piyasası Kurulundan (SPK) elde edilebileceği düşünülmektedir. Bunlara ek olarak, “diğer mevduat kuruluşları” içerisinde yer alması gereken özel finans kurumlarına ait verilerin de mali sistem içine katılmasıyla mali sistemin tümüyle kapsanması sağlanacaktır. Benzer şekilde, ESA 95’te yer alan finansal işlem tanım ve sınıflandırmaları da IMF standartları ile uyumludur. IMF El Kitabında “karşı yükümlülük yaratan mali varlıklar”, “karşı yükümlülük yaratmayan mali varlıklar” ve “gerçek olmayan mali varlıklar” başlıklarında sınıflandırılan işlemler ESA’da da yer almaktadır. Genel olarak uluslararası muhasebe standartlarına uygun olan TDHP çerçevesinde derlenmekte olan bilanço verileri, ESA 95 ve IMF El Kitabında tanımlanan mali işlemleri büyük ölçüde kapsamaktadır. Ancak, işlem kapsamları detaylı incelenerek AB standartlarında talep edilen istatistiklerde uyum gerektiren konular tespit edilecektir. Sigorta şirketleri, diğer mali aracılar ve mali yardımcılar alt sektörlerine ilişkin verilerin standartlara uygun mali işlemleri kapsayacak şekilde mali sistem içerisine dahil edilebilmesi, öncelikle farklı amaçlarla çeşitli kuruluşlarca derlenen mali istatistiklerin incelenerek, hangi kuruluşta ne tür istatistiklerin, hangi standartta üretildiğinin ortaya konması yönünde çalışmalar yürütülecektir.
1211 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kanununun 43’üncü maddesine göre Türkiye’de faaliyette bulunan bütün bankalar yıllık bilançoları ile kar ve zarar hesaplarını TCMB’ye bildirmekle yükümlüdür. Ayrıca TCMB, bankalardan mevduat, kredi, döviz ve diğer işlemlerine ait her türlü bilgiyi isteyebilir. Ancak, bankalardan, müşterilerinin şahsi tevdiat hesapları hakkında bilgi istenemez.
Bankaların yanı sıra mali sistemde yer alan sigorta şirketleri, finans kuruluşları gibi diğer kuruluşlardan da bilgi istenmesi konusunda TCMB Kanununda değişiklik yapılması gerekebilecektir.
Uyum süreci boyunca ortaya çıkacak gereksinimler doğrultusunda kurumsal düzenlemelerin yapılması gündeme gelecektir.
Mali sektörün bankalar dışındaki diğer kurumlarından da bilgi istenmesi ile ilgili yasal düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile birlikte, yeni raporlama formlarının hazırlanması, kuruluşların bu konuda bilgilendirilmesi ve karşılıklı görüşmelerin yapılması gerekmektedir. Formların bilgi işlem ortamına entegrasyonu da gündeme gelecektir.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası içinde para ve banka istatistiklerinin AB standartlarına uyumu konusunda çalışacak eleman sayısının yabancı dil bilen elemanları kapsayacak şekilde artırılması ve yapılacak çalışmalar için yeni bir ekip oluşturulması gerekmektedir. Bu konuda görev alacak personelin ESA’95 çerçevesinde parasal ve mali istatistiklerin derlenmesi konusunda AB’nin ilgili kuruluşlarınca (EUROSTAT, ECB) düzenlenecek eğitim çalışmalarına katılmaları sağlanacaktır. İstatistiki uyumun sağlanması gereken konularda AB kuruluşlarından talep edilecek teknik destek ve eğitim çalışmalarının yanı sıra AB’ne sonradan entegre olmuş üye ülkeler ile geçiş sürecindeki deneyimlerinden yararlanmak üzere bir “exchange program” dahilinde de çalışmalar yapılmalıdır.
AB standartlarına uyum sürecinde gerek nitelikli eleman gerekse teknik donanım ihtiyacı artacaktır.
Kısa vade
Orta vade Sektör ve mali işlem tanımları AB istatistiklerine uyum açısından genişletilecek, yeni veriler derlenerek konsolidasyonu yapılacak ve mevcut sisteme entegre edilecektir. Yüklə 7,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||