İntizar Ayetullah İbrahim emiNİ Çeviri: Kadri Çelik

YERSİZ BAĞNAZLİK

Bağnazlık, kin, dogmacılık ve düşmanlık, araştırma ve inceleme ruhuyla asla bağdaşmaz. Hakikatleri anlamak ve araştırma yapmak isteyen kimse, her şeyden önce yersiz bağnazlık, şartlandırıcı sevgi ve düşmanlıklardan uzak olmalı, ve önyargısı olmadan tam bir tarafsızlıkla inceleme ve araştırmaya koyulmalıdır. Şahıs, eğer hadis yoluyla ispat edilecek olan bir konu yu araştırmak istiyorsa, önce o hadislerin ravilerinin güvenilir olup olmadığına bakmalı ve eğer güvenilir ise rivayetlerine itimad etmelidir. Bu kimselerin sünni veya şii olması, araştırıcının tavrını etkilememelidir. Güvenilir ve emin insanların rivayetlerini sırf şii oldukları iddiasıyla reddetmek, müslüman bir araştırmacıya yakışmayan ve insafa aykırı düşen bir davranıştır. Ehl-i Sünnet’ten insaf sahibi kimseler de bu noktaya dikkat etmişlerdir.
Askalani şöyle yazıyor: "Taz’if edenin sözünün iyice incelenmesi ve üzerinde durulması gereken yerlerden biri de taz’if eden ile taz’if edilen kimsenin arasında inanç ayrılığı, ve düşmanlığın olduğu durumlardır. Örneğin Ebu İshak-i Cevzecani, "Nasibi" (Ehl-i Beyt düşmanı ve onlara küfreden kimselerin) mezhebinden olduğu için şii mezhebinden olan Kufe ehlini taz’if eder ve haklarında kötü laflar kullanarak onların güvenilir olmadığını iddia eder. Hatta bu adam A’meş, Ebi Nuaym ve Abdullah b. Musa gibi tanınmış hadis ravilerine bile dil uzatmış ve onların güvenilir olmadığını söylemiştir. Kuşeyri şöyle yazıyor: "İnsanların düşmanlıkları tıpkı ateşten çukurlardır. O halde bu gibi hususlarda bir ravi hakkında tevsik varid olmuşsa taz’iften önceliklidir."[1]
Muhammed b. Osman-ı Zehebi, Eban b. Tağlib’in hal tercümesini yazıp açıkladıktan sonra şöyle diyor: "Eğer bizlere "Eban bid’at ehli ise niçin onu tevsik ediyorsunuz?" diye soracak olurlarsa şöyle cevap veririz: "Bid’at iki çeşittir. Birincisi küçük bid’attır; şiilikte aşırı gitmek veya sadece şii olmak gibi. Elbette bu bid’at çeşidi tabiinde ve onlara tabi olanların çoğunda mevcuttu. Ama buna rağmen onlar din, takva ve doğruluk ehli idiler. Eğer böyle insanların hadisleri reddedilecek olursa Nebevi hadislerin çoğu elden gider ve bu da büyük bir zarara yol açar. İkinci kısım bid’at ise büyük bid’attır, tam rafiziliktir; rafizilikte aşırı gitmek gibi… Elbette ki bunların hadis ve sözleri bütünüyle reddedilmelidir.[2]
Velhasıl araştırarak hakikatleri anlamak isteyen bir insan bu gibi bağnazlıklara elbette ki itina etmemeli, ravilerin taz’if ve tevsik sebeplerini bulmak için mutlaka konuyu araştırmalıdır.

SAHİH-İ MÜSLİM, BUHARİ VE HZ. MEHDİ (A.S) İLE İLGİLİ HADİSLER

Bu noktada şunu demek gerekir ki Müslim ve Buhari’nin Sahih’inde bir hadisin olmaması o hadisin zayıflığının delili değildir. Çünkü adı geçen kitapların yazarları elbette ki tüm hadisleri yazmak niyetinde değillerdi.
Darekutni şöyle diyor: "Bazı hadisleri Müslim ve Buhari, kendi kitaplarında yazmamışlardır. Halbuki bu yazmadıkları hadislerin senedi de tıpkı yazdıkları hadislerin senedi gibidir."
Beyhaki de şöyle diyor: "Müslim ve Buhari tüm hadisleri toplamak niyetinde değillerdi. Bunun açık delili ise şudur ki Sahih-i Buhari’de yer alan hadislerden bazıları Sahih-i Müslim’de yer almamış ve Sahih-i Müslim’de yer alan bazı hadisler de Sahih-i Buhari’de yer almamıştır!"[3]
Müslim sadece sahih olan hadisleri yazdığını iddia etmiştir. Halbuki Ebu Davud da aynı iddiada bulunmaktadır.
Ebu Bekir b. Dase şöyle der: "Ebu Davud’un şöyle dediğini duydum: Ben kitabımda tam dört bin sekiz yüz hadis yazdım ki hepsi de sahih veya sahihe benzer hadislerdir."
Ebu Sabah ise Ebu Davud’dan şöyle nakledildiğini yazar: "Ben Sünenimde dört bin sekiz yüz sahih veya sahihe benzer hadisi yazdım. Bazı hadisler zayıf ise de onların zayıflığını da zikrettim. O halde hakkında sustuğum her hadis mu’teber sayılmalıdır."
Hattabi şöyle diyor: "Sünen-i Ebi Davud, eşi yazılmamış değerli bir eserdir. Bütün müslümanlarca kabul edilmektedir. Bu kitap lrak, Mısır, Cezayir ve diğer beldelerdeki İslam alimlerince makbul görülmüştür."[4]
Kısacası Sahih-i Müslim ve Buhari’nin hadisleri de diğer kitaplardaki hadisler gibi ravileri incelenmeli, sahih veya zayıf oldukları araştırılmalıdır.
Ve yine şunu da eklemeliz ki doğruluk ve sıhhatini itiraf ettiğiniz Sahih-i Müslim ve Buhari’de de Hz. Mehdi (a.s) ile ilgili hadisler vardır. Gerçi bu hadislerde Mehdi lafzı geçmemiştir, ama Mehdi hakkında olduğu kesindir. Örneğin: Bu iki kitapta yeralan bir hadise göre Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "İmamınız kendinizden olduğu halde İsa b. Meryem nazil olduğunda sizler ne yapacaksınız."[5]
Mezkur iki kitapta bu hadisin benzeri diğer bir takım hadisler de vardır.

GEREKLİ Bİr HATİRLATMA

Unutmamak gerekir ki İbn-i Haldun’un Mehdi ile ilgili hadisleri tümden red veya kabul ettiği söylenemez. Çünkü daha önce de belirttiğimiz üzere bu tanınmış araştırmacı, adı geçen eserinde şöyle yazmıştır: Bütün müslümanlar arasında Hz. Peygamber’in (s.a.a) Ehl-i Beyt’inden birinin ahir zamanda kıyam edeceği ve alemi adaletle dolduracağı mevzusu meşhurdur. Görüldüğü gibi İbn-i Haldun Mehdi inancının müslümanlar arasında meşhur olduğunu kabul etmektedir. Nitekim, o ravileri tevsik veya taz’if ettikten sonra şöyle yazıyor:
‘İmamların Mehdi’ye ve onun dünyanın sonu geldiğinde zuhuruna dair rivayet ettikleri bütün hadisler işte bundan ibarettir. Gördüğün gibi, azı müstesna, bu hadislerin hepsi de tenkid edilmekten hali kalmamıştır.’[6]
Böylece o bu hadisleri tümden reddetmemiş ve onlardan az bir bölümünün sıhhatini itiraf etmiştir.
Öte yandan, Mehdi ile ilgili hadisler İbn-i Haldun’un mukaddemesinde tevsik veya taz’if edilen hadislerden ibaret değildir. Sünni ve şii kitaplarında mütevatir ve kesin bilgi ifade eden başka bir çok hadisler de vardır. Bu yüzden, denilebilir ki eğer İbn-i Haldun da bu hadisleri görmüş olsaydı Mehdi inancının derin dini kökleri olan ve vahy kaynağından kaynaklanan bir inanç olduğunda bir zerre olsun şüphe etmezdi. O halde bazılarının İbn-i Haldun’un Mehdi ile ilgili hadisleri reddettiği veya çürüttüğü iddiası doğru değildir.