Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
9. in Genes. Pererius in id Gen. 1. Fiat lux, ex Scri- ptura eodem loco, & Iudith 16. vers. 17. Psal. 32. v. 9. Ps. 148. ver. 5. & quamuis lex æterna non co- gnoscatur ab homine in se, sed in suo effectu, vt ait D. Thommas quæst. 43. art. 2. habet promul- gationem sufficientem, vt sit lex, & obliget: quia non obgligat immediatè, & quod ait Aug. 1. de lib. arb. cap. 6. Notionem legis æternæ esse hominibus<-P> @@0@ @@1@ turaliter legem æternam in se: sed in suo obiecto, iudicamus enim non esse furandum, sicut Deus id iudicat ab æterno. Et rectè ferè omnes ex variis locis Scripturæ colligunt rationem gubernandi creaturas, etiam irrationales, quæ est in Deo ab æterno, dici legem, imò & præceptum quatenus ad aliqua necessitas, & astringit creaturas: nam Psal. 48. dicitur, Præceptum posuit, & non præteribit, & verba illa, Iob 38. Hucusque venies & nō procedes amplius, imperium & præceptum continent dire- ctum ad creaturas irrationales, vide dicta disp. præced. sectione 4. & disp. 4. sect. 1. Aduerte autem, præter illā promulgationem virtualem æternam à nobis propositam admit- tendam esse illam quam retulimus ex D. Thoma: nam Deus ab æterno dicit, non esse furandum & hoc habet in mente sua scriptum: vnde quantùm in se est, promulgat suam legem, quæ est illudmet dictamen commune tribus personis: sed obiicies, quia solus Pater producit Verbum: ergo solus di- ctat & dicit: ergo solus promulgat legem: ergo solus est legislator & non Filius, nec Spiritus san- ctus: quod est absurdum; ad hoc potest dici, Primò cum Conrado quæst. 91. art. 1. ad secundum, licèt solus Pater producat Verbum, & eo promulget rationem rerum agendarum, tamẽ eam rationem expressam, & quasi promulgatā Verbo, esse com- munem omnibus personis, & sic omnes habere rationem legislatoris, sicut apud nos, si tres ho- mines conderent aliquam legem, licèt aliquis nō promulgaret illam, nihilominus esset legislator, quia sufficit promulgari ab alio. Sed adhuc res nō caret difficultate, quia licèt sic saluetur, legem esse quid cōmune tribus personis, tamen non sal- uatur esse quid omninò absolutũ & essentiale in Deo: sicut habere subsistentiam personalem est commune tribus personis, tamen inuoluit rela- tiones, secundũ quòd sunt subsistentię personales; eodem modo iudicium Dei esse expressum verbo personali, inuoluit aliquam relationem: ergo si lex æternam includit expressionem in tali Ver- bo, lex æterna inuoluit relationem non, vt communem omnibus personis, sed vt coniun- ctam omnibus illis. Vnde meliùs dicitur secun- dò, Verbum, vt latè docuitnus in materia de Trinitate 1. part. quæst. 34. artic. 1. dici dupliciter, & essentialiter, & personaliter siue vtraque acce- ptio verbi sit propria, siue non: personaliter sum- ptum est id, quod constituitur ex cognitione diui- na, & relatione filiationis: essentialiter verò est so- la cognitio, vt nostro modo intelligendi emanat ex intellectu diuino: qua ratione omnes diuinæ personæ dicuntur interiùs loqui, & dicere atque concipere has vel illas veritates; sic de ratione le- gis æternę est esse verbo diuino expressam & qua- si promulgatam. Porrò liber vitæ, qui est mens diuina, potest su- mi dupliciter, vno modo formaliter, vt est liber vitæ, & sic lex æterna, qua creaturas rationales & irrationales regit, non dicitur scripta in libro vitę: quoniam ad librum vitæ formaliter & vt sic so- lùm pertinent prædestinati ad vitam gloriæ; & media, quibus ad illam̃ perducuntur, vt docet D. Thomas 1. par. quæst. 24. art. 2. & de verit. quæst. 7. art. 6. & 3. dist. 31. quæst. 1. artic. 2. gloss. 2. Secundò sumitur liber vitæ materialiter: & sic omnia scri- pta in mente Dei, dicuntur scripta in libro vitæ,<-P>@@ <-P>& in hoc sensu D. Thom. hac quæst. 91. art. 1. ad secundum, dixit, legem æternam esse scriptam in libro vitæ: vt docet Conradus ibi. Tertiò diuiditur lex diuina, tam creata, quàm increata, tam æterna, quàm temporalis in natura- lem & positiuam. De naturali dicemus disp. 5. Quartò diuiditur lex diuina positiua in vete- rem & nouam, seu scriptam & non scriptam, quæ etiam appellatur lex Spiritus & gratiæ: & quidem Deum esse auctorem legis veteris, patet Exod. 20. Ego sum Dominus Deus tuus, &c. non habebis Deos alienos, &c. Deut. 1. Locutus est Moyses ad filios Israël omnia quæ præceperat illi Dominus, vt diceret eis. Nec obstat quod ait Stephan. Act. 7. Accepistis legem in dispositione Angelorum, & Galat. 3. Ordinata per Angelos: nam Angelus, à quo Moyses legem acce- pit, personam Dei gerebat. Nouæ autem legis Deum esse auctorem, patet Matth. vlt. Docentes eos
exponunt aliqui id Iacobi 4. Vnus est legislator & iudex, qui potest perdere & seruare: Quod de Christo speciatim intelligi putant aliqui eo quod Ioan. 5. dicitur, Omne iudicium dedit Filio: Ergo Filius est iudex, ergo & legislator nouæ legis, quam in car- ne tulit. Sed alij ad totam S. Trinitatẽ id referunt & ad omnem legem diuinam. Licèt autem spe- cialiter Christus sit auctor legis nouæ, vt his ver- bis indicat Trid sect. 6. can. 21. Si quis dixerit, Chri- stum Iesum à Deo hominibus datum fuisse, vt redem- ptorem, cui fidant; non etiam, vt legislatorem, cui obe- diant, anathema sit: tamen ea lex etiam est Patris & Spiritus sancti, qui per Christum eam tulerunt. Præterea, Deum esse auctorem quarundam legum patet ex Osee 8. Scribam eis multiplices leges meas, quæ velut alienæ computatæ sunt: Quod refertur cap. scribam, de præsumptionibus. Ex dictis inferes, ineptè Rebuffum in proœmio reg. const. num. 51. dixisse, legem Moysi abrogatam per legem Christi cap. gaudemus, de diuortiis: cap. si dominus & seq. 11. quæst. 3. quia erat minoris, & maiori potiùs obediendum, ca. quæ contra mores, dist. 8. vbi sup- ponit autorem veteris legis fuisse Moysem, & nō Deum. Hæc diuisio intelligitur de lege positiua diuina, data post lapsum: nam in statu innocentiæ peculiaris lex positiua fuit de abstinentia à fructu ligni scientiæ, & fortassis de aliis, vt in tractatu de statu innocentiæ tractari debet. Et sub lege veteri comprehendimus legem positiuam circumcisio- nis, quæ fuit quasi inchoatio, & præambulum le- gis veteris & eius professio. Galat. 5. Testificor omni circuncidenti se, quia debitor est vniuersæ legis facien- dæ: quamuis circumcisio antiquior fuerit lege Moysis: nam, non ex Moyse, sed ex Patribus, Ioan. 7. in lege autem naturæ nullum fuit præceptum po- sitiuum; sed vel naturale simpliciter, vel secundùm quid, id est, connaturale gratiæ, quale erat præce- ptum applicādi paruulis Sacramentum, quo iusti- ficarentur: nam supposita necessitate & institutio- ne talis Sacramẽti connaturale erat, parẽtes obli- gari ad applicandum illud aliquando paruulis: si- cut etiam supposita necessitate & possibilitate cō- tritionis, & dilectionis supernaturalis naturaliter obligabantur adulti ad procurandum iustificatio- nem & salutem æternam per illos actus. Deinde, si quod fuit præceptum Dei positiuum in lege na- turæ, mansit in veteri. Vnde quoad hoc lex naturæ in veteri includitur & sic lex noua, & vetus ad-<-P> @@0@ @@1@ vetus lex factorum appellatur: quia multa æterna præcipiebat: lex autem noua lex gratiæ: quia eius auctor Christus gratiam nobis meruit & copio- sè communicat, qua eam impleamus: & quia con- tinet præcepta Sacramentorum conferentia gra- tiam ex opere operato. Vbi obserua, nomine legis absolutè sumptæ in Scriptura interdum significa- ri veterem legem, eo quòd tunc non esset alia lex diuina positiua: vel quia scripto tradita est, & plu- ra habuit præcepta, & ideo licèt imperfectior, ma- gis participat nomen legis: vel quia præcisè habet id quod est de ratione legis, nempe ostendere vo- luntatem, qua Deus nos vult obligare & obligat; non autem sicut lex noua, gratiam ad sui imple- tionem confert. Obserua etiam, nomine legis ve- teris interdum significari omnes libros veteris le- gis; in quibus non solùm continentur præcepta: sed etiam variæ obseruationes; figuræ, historiæ, exempla, miracula, & similia, quæ pietatem fouẽt, & mẽtem in rebus diuinis, & diuinitus instruunt: quo pacto intelligi potest id Matth. 5. Non veni soluere legem: sed adimplere, & Rom. 10. Finis legis Christus ad salutem omni credenti: de qua re plura dixi disput. præced. sect. 4. num. 15. Sic etiam lex gratiæ includere potest non tantùm præcepta; sed etiam consilia, & omnia alia quę Christus docuit, & dixit: & sic intelligi potest id Isaiæ 2. De Sion
ius tractatus ex professo disseremus. Quintò, lex humana diuiditur in Ecclesiasti- cam & sæcularem: quāuis enim lex humana pressè sumpta, solam sæcularem significet, & sic vulgo distinguantur leges, & canones, legistæ & canoni- stæ tamen latiùs sumendo nomen legis, diuiditur lex in Ecclesiasticā, & sæcularem, seu canonicam & ciuilem. Ecclesiastica per potestatem spiritua- lem, & supernaturalem fertur, sæcularis verò ferri potest, & solet sola potestato naturali, licèt inter- dum feratur per supernaturalem, vt cùm Deus su- pernaturaliter facit aliquem Regem. Adduntur aliæ diuisiones, quæ vel per omnes supra dictas vagantur, vel magis pertinent ad le- gem humanam prioris generis est diuisio legis, seu præcepti in affirmatiuum & negatiuum. Psal. 36. Declina à malo, & fac bonum: posterioris verò est diuisio legis in pœnalem, & non pœnalem; ir- ritantem, & non irritantem; Democraticam, Ari- stocraticam, & Monarchicam; scriptam in tabulis ligneis, vt leges duodecim tabularũ Draconis, & Solonis; & scriptam in tabulis æreis, vt leges duo- decim tabularum apud Romanos, & scriptam in tabulis eburneis, vt apud Carthaginenses: & in la- pideis, vt lex Moysi Exod. 31. & quædam leges di- cebantur agrariæ ab agris: aliæ sumptuariæ à sum- ptibus: aliæ munerales à muneribus: aliæ fœne- bres, aliæ ambitus, aliæ maiestatis, & aliæ similiter à materia, circa quam versabantur denominatæ: sic lex Cornelia de sicariis, lex Iulia de adulteriis, &c. vide D. Thomam quæst. 95. art. 4. qui ex Isido- ro aliquas ex his diuisionibus legem ponit & expli-
disput. 157. cap. 5. ------------------------------------------------------------ An ius gentium, naturale, & ciuile sint diuersa legum genera; & quomodo differant inter se. turale est quod in Euangelio continetur: circa quæ verba multùm laborant interpretes, vt videre licet in Turre- cremata ibi, art. 2. quia in Euangelio potiùs continetur ius supernaturale, & diuinum positiuum. Sed facilè respondeo Gratianum non ponere illa verba tamquam definitionem, sed vt explicet, in Euangelio summatim contineri legem natura- lem: nam in eo recensentur & confirmantur om- nia præcepta Decalogi, & illud, ad quod ferè om- nia reducuntur: Quod tibi nō vis fieri, alteri ne facias, seu quæcumque vultis, vt faciant vobis homines, &
Vlpianus autem l. 1. §. ius naturale, ff. de iustitia & iure, Ius, inquit, naturale est, quod natura omnia
huius adducit coniunctionem maris, & fœminæ, & liberorum procreationem, & educationem: idem habet Iustinianus Inst. de iure naturali, gen- tium & ciuili, in principio; Alphonsus Rex Hispa. l. 2. tit. 1. part. 1. D. Thomas quæst. 95. art. 4. ad pri- mum, in fine, & quæst. 94. art. 2. ex quo loco Tho- mas Bozius lib. 6. de iure, cap. 1. non solùm ponit in homine vnum ius naturale commune cum bel- luis: sed etiam aliud commune cum omnibus na- turis: brutis etiam ius tribuit Albertus Bolognet. lib. de lege, iure, & æquit. to. 1. tractatuum, quam- uis dicat, nomen esse æquiuocum, & primò acci- pi pro eo, quod natura omnia animalia docuit, se- cundò pro illis principiis honestatis, & iustitiæ, atque seminibus, quæ animis nostris natura inse- ruit, tertiò pro illis quę initio conditi orbis in au- reo illo sæculo seruabantur, vt erat rerum com- munio, vnaq́ue omnium libertas: quartò pro om- nibus, quibus humanæ gentes vtuntur, quamuis non à sola ratione naturali fuerint commonstra- ta: sed ab hominibus ipsis fuerint introducta. Sed Paradulphus Prateius in lexico iuris verbo, ius. ait, hos valdè abusos verbo Iuris: nam in brutis sicut non est ratio, vt notat Castro 1. de legibus: ita nec ius, nec lex; sed hæc sunt propria hominum, vt idem Cicero satis indicat. Addit Prateius, ineptissimè distinxisse Iurisconsultos inter ius naturale primarium, & secun- darium, volentes vtique vt aliquod ius habeamus cum brutis commune, scilicet, vt egregiè obbrutescamus. Ne- que verò rarum est, vt verba aliquantò crassiùs acci- piantur in iure ciuili, l. cùm vnus in princip. ff. de alim. & cib. lega. Iurisconsultis verò, quòd aliquando in hac materia licentiosè sint locuti, fortè vt deseruirent tene- ris studentium ingeniis, & rem populariter explicarent, facilè condonandum esse, præsertim quòd hanc sermonis inconcinnitatem, & abusum aliis responsis grauiter re- sarciant, & ad verum sensum reforment, sicut Paulus longè aliter sentit de iure naturali, l. si vnus, §. pactus, ff. de pactis. Qua in re cùm superioris temporis inter- pretes nullam phrasis certam rationem obseruarent, in- finitis erroribus inuoluti sunt, inquit Prateius: eun- dem loquẽdi abusum reprehendũt Oldendorpius lib. 1. variarum lection. in princip. & Antonius Vacca in expositione locorum obscuriorum, tit. 1. de iustitia & iure, l. 1. §. ius naturale. Couarr. regul. peccatum, part. 1. §. 11. num. 4. & 5. Molina tractat. 1. de iust. disput. 6. Franciscus Conannus 1. libr. commentariorum iuris ciuilis, cap. 6. Laurentius<-P> @@0@ @@1@ 157. cap. 1. num. 4. Et ratio est perspicua: quia belluæ, vt nullum possunt habere dominium; ita nullum ius, siue in re, siue ad rem, & alioqui fieret illis iniuria, si im- pedirentur ab illis operationibus: nam impedire id, quod habet ius ad aliquid, iniustum est: conse- quens est falsum: ergo ius propriè non est in bel- luis. Modum loquendi Iurisperitorum temperant, vel excusant Turrecremata cap. humanum genus, dist. 1. art. 5. & Albertus 5. ethic. cap. 7. dicentes, ius naturale propriè & formaliter in brutis non repe- riri: sed tantùm opus ipsum iuris naturalis quod appellāt ius naturale materialiter: sed cùm in bru- tis nulla opera sint materia iuris, comparatione ipsorum: non debet dici ea habere ius naturale: sed habere actiones similes illis, ad quas homines habent ius naturale: & agentes de iure vel debe- rent nullum ius tribuere belluis, vel explicare, il- lud esse impropriè dictum, metaphoricum, seu analogicum, quo pacto concedendum est brutis, imò & inanimatis ius iustum, siue quasi facultas aliquid agendi, cuius vsum impedite iniustum sit. Nam suo quasi iure exigunt, quæ illis sunt natura- liter debita & proportionata, vt in bono statu sint, & conseruentur, & in prole quamdam perpe- tuitatem habeant, & hominibus, in quorum com- modum producta sunt, deseruiant: habent etiam suas regulas, quibus subiacent, & quibus regun- tur, & gubernantur à Deo, nempe inclinationes, & instinctus proprios. Iam videamus, quid sit ius naturale propriè di- ctum quod in solo homine reperitur inter omnia corporea, vt Angelos, & Deum interim omitta- mus. Bozius, & D. Thomas vt referebant, triplex constituit ius naturale in homine. Primum qui- dem ad actiones inclinationis naturalis commu- nes illi cum cæteris rebus etiam inanimatis, vt ad sui conseruationem in bono statu naturali, & ad tuendam vitam secundùm ea ad quæ est homini naturalis inclinatio communis speciatim cum belluis, vt est commixtio maris & fœminæ ad ge- nerationem, educatio liberorum & similia. Ter- tium ad ea quæ sunt propria hominis, in quæ so- lus homo naturaliter inclinatur, secundùm ratio- nẽ, cuiusmodi sunt cognoscere diuinas veritates, socialiter viuere, &c. præcepta rationis in ordine ad ea, quæ sunt secundùm tres istas inclinationes naturales vocant D. Thomas & Bozius præcepta & leges naturales: sed non opus est considerare inclinationes, vt præcepta dicantur naturalia: nam omne præceptum, quod in sola ratione fundatur sine vlla lege positiua & arbitraria naturale dici debet, siue iubeat ea, quæ sunt secundùm inclina- tionem naturalem, siue non: & illa diuisio iuris se- cundùm inclinationes magis pertinere videtur ad ius sumptum pro facultate aliquid faciendi, quàm ad ius sumptum pro lege, iussu, seu præcepto: de quo solo nunc loquimur. Ius igitur sumptum pro lege, seu præcepto, diuiditur in naturale, & posi- tiuum: naturale est cuius obligatio sufficienter fundatur in natura, siue pura, siue eleuata, aut illu- minata supernaturaliter, nulla existente voluntate obligandi in superiore: positiuum autem est, cuius obligatio fundatur in voluntate obligandi, quæ sit, vel fuerit in Superiore, & non sit reuocata. Sic ius in naturale & positiuum diuidit D. Thomas<-P>@@ <-P>2. 2. quæst. 57. art. 2. & 3. & 1. 2. quæst. 95. art. 4. Al- bertus 5. ethic. 7. Turrecremata cap. 1. & 2. dist. 1. ex Gratiano ibi. Sotus 3. iust. quæst. 1. art. 2. Molina 1. iust. disput. 4. Vazquez hîc disp. 157. nec aduer- satur Isidorus 5. etym. cap. 4. relatus cap. ius natu- rale, dist. 1. dicens, ius naturale esse, quod est com- mune omnibus hominibus: intelligit enim, esse commune per se, & necessariò, quia instinctu na- turæ non humana constitutione habetur, vt ipse dicit: nam licèt ius positiuum posset esse commu- ne omnibus hominibus, vt præceptum Baptismi; tamen est per accidens: quia posset imponi vni priuato, vel communitati, & non alteri: iuri autem naturæ omnes necessariò debent subiacere. Sed meliùs ius naturæ explicuit Cicero 2. de inuentio- ne, dicens, Ius naturale est quod non opinio genuit, sed quædam vis innata inseruit, vt religionem, pietatem, gratiam, vindicationem, obseruantiam, veritatem: cui consonans Clemens Alexandrinus 1. stromatum, & Plato in Minoë legem positiuam appellantes,
trarium Superioris, & D. Thomas 4. dist. 33. art. 1. dicens, Ius dici naturale, quasi insitum à natura, ad- de, & non à voluntate formali obligandi, quæ sit, vel Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|