Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
iungit Augustinus, an potest aliquando iniustum esse,
quæst. 53. ait. Ex hac ineffabili, atque sublimi rerum administratione, quæ fit per diuinam prouidentiam, quasi transcripta est lex in animam rationalem. Sentit ergo his locis Augustinus legem æternā, qua par- te conuenit cũ naturali lege mentis nostræ, ipsam imitante, & participāte, esse immutabilem, quoad vim obligandi, & nunquam posse amittere hanc vim. Consentit Arist. 2. Eth. cap. 6. ad finem, dicẽs: Non autem omnis actus, nec omnis affectus suscipit me- diocritatem: sunt enim affectus nonnulli, qui continuo nomine suo sunt cumprauitate connexi: vt maleuolẽtia, vt imprudentia, vt inuidentia: & actus identidem, vt adulterium, furtum, homicidium. Hæc enim vniuersa, & talia ita dicuntur, quia ipsa sunt praua, sed nō exu- perationes ipsorum, atque defectus: circa igitur talia nullum est tempus rectè agendi, sed semper delinquitur, &c. Hæc Aristo. Ad testimonium ergo D. Thomæ citatum pro 1. sentẽtia, respondeo, quādo D. Thomas ait, Deũ in lege naturæ dispensare non posse, quia teste Paulo, Deus fidelis est, seipsum negare non potest, nō est<-P> @@0@ @@1@ statuit non dispẽsare. Hoc enim modo etiā lex po- sitiua esset indispẽsabilis, si Deus statuisset in eanō dispensare, & prætereà si Deus potest absolutè in lege naturæ dispensare, vnde scimus statuisse, aut promisisse numquā in ea dispensare? Voluit ergo D. Thomas naturalem legem esse indispensabilem propriè, quia dispensare propriè in lege naturæ es- set facultatem dare agẽdi contra rationem, quod est cōtra iustitiam, quam Deus debet sibi ipsi, quẽ negare non potest, faciẽdo aliquid Deo indignũ, de quo bene Vazquez illo cap. 2. in fine. Ad primùm autem, & secundum argumentum factum pro eadem sententia, respondent aliqui, si Deus auferret prohibitionem mẽdacij, verbi gra- tia, ex eius voluntate dimanantem, mẽdacium fo- re malum merè naturali, aut morali malitia, non verò Theologali, & consequenter neque habitu- rum propriam rationem peccati, quatenus auertit nimirum à Deo, seu lege Dei; tunc enim nulla le- ge Dei esset prohibitum: quia ratio naturalis sine voluntate obligandi in Deo, non haberet rationẽ legis saltem diuinæ: peccatum autem Theologicè sumptum est dictum, factum, vel concupitum cōtra le- gem diuinam, iuxta definitionẽ peccati, quam tra- dit Augustinus 22. contra Faustum cap. 27. & de- fendit D. Thomas quæst. 71. art. 6. Sed hic modus dicendi sæpe à nobis reprobatus est, quia peccatũ Theologicè, & moraliter sumptum idem est, nam & Philosophi, & Theologi idem per peccatum intelligunt, nempe defectum moralem, seu in mo- ribus existẽtem, seu malũ morale. Deinde si Deus ab omni actu posset auferre rationẽ peccati Theo- logici, posset efficere, vt odium Dei, verbi gratia, non esset peccatum mortale, nec dignum pœna æterna: nam hoc ad peccatum Theologicum spe- ctat: & quod ampliùs est, homines qui inuincibi- liter ignorant voluntatem illam formalem obli- gandi, quam aduersarij ponunt in Deo, & affirmāt esse de essentia legis diuinæ, non peccarent mor- taliter, etiam si in grauissimis agerent contra ra- tionem, & propria dictamina naturalia euidẽtia: quod est periculosum in fide. Nec dici potest, non posse dari ignorantiam inuincibilem illius volun- tatis, nam Theologi multi probabiliter eam negāt: ergo multò magis posset inuincibiliter ignorari ab aliis, vel saltem non cogitari, vel saltem igno- rantia illa, aut inaduertentia posset esse tātum ve- nialis: ergo illi non peccarent mortaliter odio ha- bendo Deum, adulterando, occidendo, & similia faciendo contra dictamen rationis, & confessarij tenerentur examinare pœnitẽtes, an cogitauerint de lege Dei, quando prædicta fecerunt, vel nō, &c. Et pœnitentes tenerẽtur id explicare, ne confes- sionẽ facerent diminutam, & tacerent totam ma- litiam mortalem, quæ est in peccato, imò nisi ex- plicarent se cogitasse, vel debuisse, & potuisse co- gitare de lege Dei, quando illa fecerũt, omnes ip- sorum confessiones essent nullæ, quia non expli- cant malitiam Theologicam: quæ tamen est ma- teria necessaria confessionis. Deinde, solum dicta- men rationis sine vlla voluntate libera, vel natu- rali se obligandi, obligat Deum, etiam Theologi- cè, ad non mentiendum, ad seruandam fidem, & promissionem, ad non prædeterminandum, incli- nandum, iuuandum cōsilio, vel præcepto, vel spe- ciali consilio homines, vt malè operentur. Ergo etiam in homine ex solo dictamine rationis sine<-P>@@ <-P>vlla speciali voluntate Dei, obligandi illum resul- tatet culpa Theologica & mortalis. Profectò Ari- stoteles, & alij philosophi veram malitiam mora- lem, & rationem peccati, ex sola repugnantia cum ratione, & natura rationali fatẽtur, & Sancti, ac fi- deles in peccatis contra naturæ legem non aliam malitiam ponunt, quam illam ipsam, quam philo- sophi agnoscebant, & ratio ipsa demonstrabat, & accusabat Rom. 2. ergo malè fingitur alia malitia orta ex voluntate obligandi, plusquam ratio, & natura obliget. Deinde ex locis Augustini suprà, & ex D. Thoma quæst. 100. art. 8. ad 1. & 2. constat legem æternam, vt conuenit cum naturali, & na- turalẽ ipsam esse immutabilem secundùm rationẽ legis, & vim obligandi: insinuant etiā legem æter- nam, vel absolutè, vel saltem supposita creatione hominum cum vsu rationis, vt exponit Caietanus illo art. 8. non potuisse non esse in Deo. Voluntas autem imponendi peculiarem obligationem vltra eam, quæ ex ratione ipsa resultare potest, non est necessariò in Deo: ergo obligatio, quæ modò est à lege æterna, & naturali, & est necessaria ad pecca- tum mortale, seu Theologicum, non pendet ab il- la voluntate imponendi peculiarem obligationẽ. Ex quo etiam reiicitur alia solutio dicentium, Deum non posse dispensare in lege naturali, æter- na, vel temporali, & sic facere omnia licita, quia supposito, quòd voluit condere creaturas rationa- les cum suo vsu rationis, non potuit non velle im- ponere illis obligationem, quam sola ratio natu- ralis non posset inducere. Nam quamuis aliqui vt Fonseca tom. 3. metaphy. lib. 7. cap. 8. quæst. 4. sect. 5. & quæst. 5. sect. 4. & 5. & Vazquez 1. part. disp. 79. cap. 2. n. 11. & Suarez tom. 2. metaphy. disp. 30. sect. 9. n. 13. & 34. aliiq́ue doceant, in Deo esse erga creaturas, non solùm productas, sed producibiles, & erga obiecta, quæ illi obiiciuntur, vt bona, & honesta, quandam naturalem, & necessariā com- placentiam, seu affectum simplicem complacẽtiæ: tamen eam alij negant apud Suarez eadem disp. sect. 16. à nu. 37. quorum sententiam ipse putat sa- tis esse probabilem, & licet prior illa admittatur, tamen nullus admittit in Deo necessariam volun- tatem efficacem erga creaturas: quod est verum, etiam si productæ, aut producendæ supponantur: ergo etiam supposita natura rationali, & eius vsu rationis, posset Deus nō velle imponere illam pe- culiarem obligationẽ: sicut supposita productio- ne substantiæ, potest non dare illi intellectum, & volũtatem, cæterásque potẽtias, & passiones rea- liter distinctas ab ipsa: nam talis volũtas obligan- di cum creaturis rationalibus, etiam in suo vsu rationis conditis, nullā habet necessariam conne- xionem, neq; potest dari ratio conuincens, aut vr- gens ad asserẽdam necessariam connexionẽ: ergo saltem de potentia absoluta potuit Deus naturam rationalem condere cum vsu rationis, nolendo tamen imponere illis talem obligationem: & op- positum derogat diuinæ potentiæ, & libertati, & est paradoxum inopinabile, & singulare, pro quo nullus profertur, aut inuenitur auctor, & præter alias rationes, quibus reiecta est ista solutio, quæ hanc quoque confutant, certè si ex peculiari vo- luntate obligandi nasceretur obligatio, ea esset dicenda positiua, non naturalis, nec enim potest dici naturalis, quia resultet ex actu Dei naturali, & necessario, ex suppositione creaturæ rationalis: moralis enim obligatio ex actu naturali, & neces-<-P> @@0@ @@1@ libero vsu iurisdictionis erga subditos. Vnde si Deus esset agens merè naturale, nulla alia obliga- tio ex eius actu oriri posset, nisi quam dictamen rationis per se inducit. Rectè ergo Vazquez disp. 179. cap. 2. in fine ait, obligationem legis non ex voluntare aut verbo Dei pendere: sed ex naturis rerũ, quas Deus inuertere non potest. Rectè etiam Azor suprà docet, omnem obligationem ortam ex voluntate diuina immediatè, & non ex ratione naturali, posse ab eo tolli, seu relaxari: & malè ali- qui iuniores dicunt, idcircò Deum non posse in odio Dei, mendacio, & aliis similibus dispensare: quia non potest ea non prohibere: sed necessariò iudicantur à Deo mala, & ei displicent, licet non possit prohibere ea exteriùs loquẽdo cum homi- nibus: nisi loquantur de illo dictamine, vt partici- pat vel participando in dictamine rationis. Sic enim & non aliter potest habere rationem prohi- bitionis. Vt enim in mente Dei latens, & non ma- nifestatum, nec manifestandum, non habet ratio- nem prohibitionis, vel legis, & multò minùs illa simplex displicentia, cùm non obliget per se, sed supponat obligationem diuini dictaminis partici- pati vel participandi in simili dictamine creato. Ad fundamenta ergo primæ opinionis respon- deo tertiò, obligationem legis naturalis, æternæ, & temporalis non oriri per se ex voluntate for- mali obligandi creaturas rationales, sed ex ratio- ne, & ex voluntate Dei producentis rationem, quæ virtute est voluntas obligandi per rationem, & iuxta modum, & mensuram ipsius. Quod verò dicitur, nihil esse malum, nisi quia prohibitum lege aliqua, non intelligitur præcisè de lege arbi- traria, voluntaria, & positiua, sed de lege saltem naturali consistente indictamine naturali Dei, & creaturæ, & voluntate implicita obligandi per rationem, vt necessariò obligare debet supposita productione naturæ rationalis cum vsu rationis. Quia ergo Deus non potest falsum facere dicta- men suum, vel creaturæ, quod necessariò est ve- rum, quia dictat esse turpe, quod turpe est, & ho- nestum quod honestum est: ideo non potest pro- priè in lege naturæ dispensare. Latè etiam per mu- tationem materiæ iam diximus in multis dispen- sare non posse: vt in hoc quòd odium Dei sit lici- tum, maximè si loquamur de odio includente vo- luntatẽ transgrediendi omnia eius præcepta obli- gantia: quia implicat licitum esse velle transgredi leges sub peccato obligantes: siquidem voluntas obiecti illiciti monentis illicitè non potest licita esse: & multò magis repugnat præcipi tale odium: quia ad cōtradictoria simul obligari nemo potest, nec potest Deus præcipere, vt præcepta eius obli- gantia non seruentur, etiamsi maneant in sua vi & robore obligandi. Ad fundamenta verò secundæ sentẽtiæ respon- deo cum Vazquez disp. 169. cap. 4. Bernardum lo- qui de dispensatione impropriè dicta, quæ non in omnibus, sed in aliquibus tantùm præceptis fieri potest à Deo, vt Domino mutante materiam, & circumstantias, quæ ab aliis mutari non possent, non verò, vt à legislatore & gubernatore: & sic iam diximus, qualiter præcepta primæ tabulæ di- spensabilia, vel indispensabilia sint, & similiter in præceptis secundæ tabulæ. Quæ quidem malè di- xit Scotus non esse in rigore naturalia, sed positi- ua. Sic enim ante legem Moysi nullos obligabant:<-P>@@ <-P>& post illam eos solùm, qui ei fuerunt subiecti quoad præcepta positiua. Item omnes ignorātes, vel non aduertentes inuincibiliter de hoc, legem esse positiuam, quales sunt ferè omnes, excusa- rentur à culpa in violatione talium præceptorum, nisi errarent, existimando se teneri lege naturali: consequens est erroneum & contra Paul. 1. Cor. 6.
ex ignorantia, quia putant se teneri lege naturali, mirum est, quòd omnes ferè homines errent, ego cum illis potius sentire volo, quàm cum paucis putantibus cæteros errare, illi certè errant turpis- simè: nam Paul. Roman. 1. referens peccata, quæ Gentiles contra sextum præceptum committebāt, non fundauit eorum malitiam in falsa apprehen- sione obligationis legis naturalis: sed in vera quā habebant, vel habere poterant, & debebant. Dixit enim nu. 28. eos facere quæ non conueniunt, id est, quæ ex se sunt turpia, & dissentanea naturę rationali, & homine indigna, vt Toletus, & alij ibi interpretā- tur, & cap. 2. Cùm ait gentes, quæ legem non habent, natur aliter ea, quæ legis sunt, faciũt: de præceptis etiā secundæ tabulæ loquebatur: ergo censuit esse le- gis naturæ. Quod etiam indicauit Christus Matt. 22. nam postquam locutus est de mandato dile- ctionis Dei ad primam tabulam spectante, subie- cit, Secundum autem simile est huic, diliges proximum tuum sicut teipsum: ergo sicut primum est naturale, ita & secundum: in eo autem continentur omnia præcepta secundæ tabulæ, proptereà enim ibidem dicitur, In his duobus mandatis vniuersa lex pendet & prophetæ: & Rom. 13. qui diligit proximum, legem im- pleuit, nam non adulter abis, non occides, non furaberis, non falsum testimonium dices, non concupisces, & si quod est aliud mandatum, in hoc verbo instauratur, di- liges proximum tuum sicut te ipsum: vbi instaurari, est summatim comprehendi, vt explicat Toletus ibi, & alij: ergo præcepta secundæ tabulæ natura- lia sunt: vnde, quod ait Paul. Rom. 2. Qui sine lege peccauerunt, sine lege peribunt, (vbi loquitur etiam de peccantibus etiam contra præcepta secundæ tabulæ) exponunt Patres, ideò puniendos, quia, licet non facerent cōtra legem Moysi, agebant ta- men contra legem naturæ: vnde & Aristo. 2. ethic. c. 6. & lib. 5. cap. 7. Plato lib. de Repu. Cicero, Sene- ca, Plutarchus & alij Philosophi, adulterium, ho- micidium, & similia esse mala, & peccata agnouê- re, licet nescierint esse cōtra legem positiuam Dei: sunt ergo prohibita iure naturali. Confirmatur; alioqui extra Ecclesiam essent licita, quando non essent prohibita iure humano, quia infideles nulla habent præcepta positiua, nisi baptismi cum recta dispositione suscipiendi ipsum. Item primũ argumentum Scoti, vt Bassolus, & alij notarunt, æquè procedit in præceptis primæ tabulæ; nam si aliquid illius est indispensabile, etiam diuinus intellectus, vt antecedit diuinam voluntatem, necessariò iudicat, illud esse seruan- dum, & voluntas diuina necessariò conformabitur huic iudicio, cùm tamen versetur circa aliquid creatum, scilicet circa actus humanos. Et in nullo præcepto vim habet, quia non est incōueniens Deum necessitari ad aliquod iudicium, quin po- tiùs intellectus Dei ex natura sua est determinatus ad assensum cuiuscumque propositionis veræ, & dissensum cuiuscunque falsæ; & voluntas ad com-<-P> @@0@ @@1@ ca creaturas, vt paulò antè ex Vazquez, Fonseca, & Suarez dicebamus, & voluntas etiam supposita intentione finis, est determinata ad electionem medij necessarij, & si sunt multa media sufficien- tia ad electionem vnius ex illis, quia istæ duæ vo- litiones necessatiam cōnexionem habent in quo- libet subiecto, & licet in aliis posita vna, possit Deus impedire aliam, quia est superior natura al- terius, non tamen in se, quia non est superior seip- so, nec potest impedire quæ propria natura po- scit: maximè, quòd esset imperfectio, intento sine, non eligere medium necessarium, si quidem illa intentio esset frustra: non posset autem Deus in se imperfectionem admittere, secus in aliis. Secundum autem argumentum Scoti in primis ab extrinseco sumitur: nā bonitas & malitia actus ex obiecto pensanda est, non ex necessitate ad vl- timum finem: quāuis à signo ex vltimo fine pense- tur. Nam actus, qui hominem reddit dignum ca- rentia vltimi finis, peccatum mortale est, qui verò sola retardatione ab eo fine, est peccatum veniale: idémque est de omissione: & hos effectus necessa- riò habebit actio, vel omissio, quæ nulla de causa potuerit honestari, quæ verò potuerit honesta- ri, non habebit id necessariò. Intet eas autem actiones, quæ honestari non possunt, nume- rari etiam debent nonnullæ ad creaturas, tam- quam ad obiecta pertinentes, vt actio menda- cij, inuidiæ, odij, &c. Actio verò occidendi homi- nem, rapiendi alienum inuito priuato domino, & similes honestari possunt ex dispẽsatione Dei im- propriè dicta; in qua Deus, non tamquam legisla- tor, sed tamquam vniuersalis Dominus, & supre- mus vitæ, famæ, honoris, & facultatum omnium se habet. Inter omissiones autem actuum pertinẽ- tium ad creaturas, nullam video, quæ honestari non possit per dispensationem impropriè dictam: quia causæ sufficiẽtes in quolibet actu circa crea- turam, esse possunt ob quas Deus concedere, imò præcipere possit creaturæ, vt ab illo abstineat, etiā ab amore Dei. Et ita concedo Scoto, nullum actũ circa creaturas esse omninò necessarium, vt homo non reddatur beatitudine indignus. Sed hoc mo- do rari etiam, vel nulli actus erga Deum sunt ne- cessarij ad beatitudinem: quia rari sunt, quorum incompatibiles aliqui non possint à Deo præcipi, vel concedi, vt homo in ipsis occupetur, & non in aliis. Nec ex eo, quòd beatitudo formaliter consi- stat in actibus erga Deũ, sequitur, actus erga crea- turas non posse esse media necessaria ad illam, etiam ex suppositione, quod indigni ad illam non admittantur. Quod dico, quia de potentia absolu- ta posset Deus, non obstantibus quibuscumque peccatis huius vitę, circa creaturas, vel Deum, ho- mines beare. Quod verò Durandus in tertia opinione dice- bat, distinguendo de occisione hominis in gene- re, & de occisione, vt prohibetur ratione naturali, friuolũ est, quia occisio in genere, nō est prohibi- ta iure naturæ. Vnde, quòd aliquando sit licita per auctoritatem Dei, vel alia ratione, nō prouenit ex dispensatione propriè dicta Dei in iure naturæ, & ideò Augustinus 1. de lib. arb. cap. 4. dixit, cædem malefactorum, quæ fit auctoritate publica, nequa- quam esse homicidium, illud, quod in quinto prę- cepto prohibetur: impropriè autem dicta etiam in septimo præcepto dari potest, quia etiam acce-<-P>@@ <-P>ptio rei alienæ potest interdum licita esse, maxi- mè si interueniat auctoritas Dei, vt supremi Do- mini, vt in spolio Ægyptiorum. Rationes verò, quibus Maior probabat, omnia præcepta affirmatiua dispensabilia esse, nullius ro- boris sunt. De primo patet: quia tollere potestatẽ Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|