Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
sibi non reseruauit Romanus Pontifex, vel condi- tor canonis. Sed dubito, quomodò ex casu speciali de excommunicatione, & ex iure canonico valeat argumentum ad omnes casus iuris ciuilis. Si igi- tur magistratus ciuiles possunt pœnas lenire legi- bus præscriptas, alia erit huius rei ratio, de qua in materia de iudice in 2. 2. dicendum est, vbi à D. Thoma, & aliis tractatur: idque ex iure communi, vel consuetudine proueniet, vnde non erit exten- dendum ad leges omnes simplices, aut pœnales in iure canonico contentas, vt in illis omnibus pos- sit Episcopus dispensare. Adde etiam, quòd cùm Episcopus, vel parochus absoluit à censura in iure canonico contenta, & non reseruata, in nulla lege dispensat: nam lex non præcipit absolutè excom- municato, vt non communicet in humanis, aut diuinis. Sed solùm præcipit, vt abstineat, si non prius absoluatur, seu quamdiu manet in excom- municatione; nec posset Episcopus concedere, vt manente excommunicatione communicaret in diuinis, vel humanis: quod tamen Papa posset cō- cedere: ergo ex vi sui muneris non potest dispen- sare in omni lege Papæ non reseruata. Ad secundum respondeo, non esse simile de votis: quia dispensare in votis non est dispensare in lege naturali, vel diuina, imò nec humana pro- priè dicta: Sed in lege priuata largè dicta, quam vouens sibi imposuit: seu potius est cedere iuri Dei prouenienti ex tali voto, & ideo in votis om- nibus non reseruatis iure, vel consuetudine, id po- test Episcopus, qui hanc à Deo potestatem habet animarum saluti necessariam. Respondeo secũdò, in votis, quia frequenter occurrunt, præsumptam esse Papæ commissionem: idem est in ieiuniis, & festis, quia valde onerosum esset frequenter ad principem recurrere: ideò verisimile est, ipsum velle, vt in his Episcopi dispensent: de qua re sta- tim dicā, & sic patet ad tertium & quartum argu- mentum. Octaua difficultas est, an sint aliqui casus, in quibus Episcopus possit circa leges iuris commu- nis dispensare. Caietanus, quæst. 97. art. 4. Sylue- ster illa quæst. 9. num. 14. & 15. Sotus, 1. iust. quæst. 7. art. 3. Azor, Valentia suprà, & alij constituunt aliquos casus. Primus est, quando ius ipsum vel eius conditor expressè concedit talem potestatem: quod sæpe fit, vel per aliquam clausulam genera- lem, vt in Trid. Sectione 24. cap. 6. de reform. vel in aliquo casu speciali, de quo lex loquitur, vel pri- uilegiumdignitati perpetuò concessum, vel dele- gatio facta personæ. Et aduertit Syluester ex com- muni doctrina Canonistarum; quādo decreta im- personaliter, & absolutè dicunt in tali, vel tali le- ge, aut pœna posse dispensari, intelligi, ab Episco- po, licet non exprimatur: ne verba illa superflua sint: nam quòd posset à Pontifice dispensari, per se clarum erat, & verba debent aliquid operari, cap. si Papa de priuileg. in 6. Ita tenent Glossa cap. in quibusdam, fine de pœnis, vbi cùm textus dicat, certos hæredes non posse assequi prælationis ho- norem, nisi cum eis fuerit misericorditer dispensatum, ait, ex quo textu non determinat, à quo, posse di-<-P>@@ <-P>spensare Episcopum. Idem tenet Ioannes And. ibi, in fine, Vincen. Goffred. & Philippus, quos refert, & sequitur Panorm. nu. 5. Card. fine, Henric. fine, lex regia 8. fine. tit. 18. partita 1. Gloss. cap. postula- stis ver. dispensatum, de clerico excom. vbi textus decidit, excommunicatos non posse retinere be- neficia, nisi cum eis fuerit misericorditer dispensatum, & ait glossa, cùm non dicat, à quo, posse Episco- pum. Idem tenet Innoc. ibi initio, Panorm. num. 8. gloss. cap. siquis verb. fiat, de elect. & ibi Innoc. nu. vn. Hostien. fine, Card. quæst. 5. fine, Bald. num. 3. Imola. nu. 4. & multi alij iurisp. & Theologi, quos refert & sequitur Sanchez 8. de matrim. disp. 5. nu. 1. vbi hanc doctrinam confirmat: quia si dispensa- tio, (quæ ex se odiosa est, ac restringenda) latè ex- ponitur, quando in corpore iuris clausa est, vt ipse probauerat disp. 1. num. 7. à fortiori hoc erit dicen- dum de hac potestate in iuris corpore clausa, cùm dispensandi potestas sit ex se fauorabilis, ac latè interpretanda, vt ipse docuit disp. 2. num. 1. & nos in hac sectione diffic. 6. Deinde Sanchez ead. disp. 5. num. 2. & sequentibus recenset quatuor tempe- ramenta huius doctrinę à variis auctoribus posita, quorum aliqua reprobat: vide illum, non enim oportet transferre, quæ in illo facile videri po- terunt.
Secundus casus est, quando est consuetudo: Nam sicut alia possunt consuetudine præscribi, ita facultas dispensandi: & cōsuetudo sufficit ad dan- dam iurisdictionem, vel priuilegium. Tertius casus est ratione grauis, & magnæ ne- cessitatis, vel vtilitatis subitò contingentis, ita vt facilè, & cōmodè non pateat ad principem aditus. Hunc casum posuit Azor, Sotus, & Syl. Sed eius non meminit Valentia, aut Caietanus. Quartus ratione leuitatis, & paruitatis materię: esset enim valde molestum in minimis principem adire, & consulere. Hunc & quintum casum ponit etiam Emanuel Sa verb. dispensatio. Sed neutrius meminit Syluester. Quintus ratione frequentiæ, vt si crebrò neces- sitas accideret in aliquo certo casu dispensandi. Ratio est eadem, quæ casus præcedentis. Valen. Sotus, & Caietanus alium casum ponunt: quando lex superioris pertinet ad bonũ proprium ciuitatis, vel communitatis: vt si lege regia statua- tur, ne frumentum, vel vinum in oppidum aliun- de aduehatur, poterit qui oppido præest, relaxare. Sed Azor putat, hîc non interuenire dispensatio- nem, sed oppidum, in cuius fauorem lex lata est, iuri suo cedere, seu conditionem ponere, cum qua legislator noluit obligare, & aliqui iuniores ita ex Caietano, & Syluest. hunc casum constituunt. Quando leges sunt propriæ, quæ licet manent à Pontifice, non sunt pro vniuersa Ecclesia: Sed pro tali Episcopatu, prouincia, aut congregatione: in his enim censent Caiet. & alij, posse dispensare Prælatum illius loci, vel congregationis. Et ratio Caietani est, quia, quæ sunt propria, & particularia alicuius loci vel communitatis, minus sunt nota supremo Principi: & ideò credendũ est, committi proprio gubernatori, qui pleniorem loci, seu com- munitatis illius notitiā habet. Hic casus non vide- tur certus, sed valde dubius: quia nec in iure, nec in vsu sufficiens illius fundamentum inuenitur. Et ratio illa non cogit: sicut enim Pontifex habuit sufficientem notitiam illius particularis commu- nitatis ad ponendam legem, ita potest habere ad<-P> @@0@ @@1@ etiam frequentia, aut consuetudo iuuet, non vide- tur hoc admittendum esse, quando sine incom- modo peti potest dispensatio ab auctore legis. Ita iuniores illi, quorum sententia mihi est satis pro- babilis: & conuenit cum sententia Azoris, quando lex esset omninò absoluta; quando autem esset sub conditione, quòd populus non cederet iuri suo: si cederet, faceret rem licitam eius cessio, non autem gubernatoris dispensatio, quæ ibi locum non haberet. Sed rogas, cur in quarto, & quinto casu infe- rior potestas dispensare potest in lege superioris? Azor supra videtur reducere hos casus ad consue- tudinem: nam antequam illos assignet, ait, aliquas causas esse, in quibus ob consuetudinem receptam possunt Episcopi in iure communi canonico di- spensare. Sed statim videtur docere, aliud habere fundamentum: nam primò ait, Episcopum posse dispensare in lege Papæ ratione consuetudinis: secundò ratione leuitatis materiæ: tertiò ratione frequentię; & expressè Valentia ait, dispensare pos- se non solùm in iis, quæ ius, vel consuetudo ex- pressè declarauit: sed etiam, vt rectè notauit Caiet. & Sotus, in triplici genere rerũ; primò in leuibus: secũdò in frequentibus: tertiò in propriis alicuius communitatis inferioris: & hi omnes videntur fundare hos casus in tacita commissione legisla- toris, seu in ratihabitione ipsius præsenti, vel præ- terita consentanea rationi, quæ in illo quarto casu hoc dictat; quia nimis onerosum esset in minimis ad principem recurrere; & quia in moralibus pa- rum pro nihilo reputatur, & quia cui committi- tur gubernatio in maioribus, videtur in his mino- ribus committi. Et idem meritò dicunt aliqui, quando leges non obligant ad culpam, sed ad so- lam pœnam, vt solent in religionibus: quia cum legislator noluerit ponere rigorosam obligatio- nem, hoc ipso indicauit, rem non esse tanti mo- menti, vt dispensatio ipsi reseruata maneret. In quinto verò casu ratio dictat, Episcopum dispen- sare posse: quia valde durum, & onerosum esset, frequenter pro dispensatione ad Papam necessariò recurrendum esse: vnde illum casum ponunt etiam Caiet. 2. 2. quæst. 143. art. 8. Ledesm. 2. part. 4. quæst. 17. art. 3. Nauar. in summa, ca. 21. num. 21. imò non deest ratio pro sexto casu. Cum enim res spectet ad solam illam communitatem, videtur lex priua- ta illius, & quasi Episcopalis, & ideò tacitè com- missum esse Episcopo, vt in illa dispenset, sicut in propriis: cum hoc tamen discrimine, quòd in illa dispensatio data sine causa erit nulla; in propriis tamen erit valida, vt posteà dicemus: imò Caiet. addit, quòd si casus esset valde notabilis, etiamsi lex ad hanc solam communitatem spectaret, ad Papam, qui legem tulit, pro dispensatione recur- rendum esset. Nona difficultas est circa tertium casum præ- cedenti difficultate positum, An quando non est facilis recursus ad Pontificem, & est periculum in mora, possit Episcopus in lege Papæ dispensare, etiam ad totam Ecclesiam pertinente, vt in lege prohibente, & irritante matrimonium in certo gradu consanguinitatis, vel affinitatis, &c, & in le- ge inducente irregularitatem, seu in ipsa irregula- ritate, & in voto, reseruato, & de absolutione à cẽ- suris reseruatis Papæ. Prima sententia est, Episcopum etiam in casu<-P>@@ <-P>magnæ necessitatis dispensare non posse in impe- dimentis matrimonium dirimentibus. Sanchez lib. 2. de matrim. disp. 40. num. 2. pro hac sententia citat Sotum 1. iust. quęst. 7. art. 3. vers. at verò scisci- taris, & in eandem inclinareait, 4. dist. 37. quæst. vn. art. 2. pro eadem refert Cordub. lib. 1. quæst. 11. vers. hæc igitur. 2. opinio, & in summa, quæst. 45. punct. 2. Veracruz, 3. part. speculi, art. 18. in fine. Med. 1. 2. quæst. 97. art. 4. Sed certè Sotus solùm di- cit, post contractum matrimonium cum impe- dimento dirimente, si non pateat aditus ad Pontificem, Episcopum dispensare posse: secùs ante contractum matrimonium, quia ante contra- ctum matrimonium non est periculum in mora, nec sequuntur inconuenientia, si Episcopus non dispenset, secus post contractum. Secunda sententia est, Episcopum in illis impe- dimentis matrimonij dispensare posse, concurren- tibus his circunstantiis, vt matrimonium sit pu- blicum, impedimentum verò occultum, & sit scan- dalum in separatione, nec ad Pontificem aditus pateat, inopia, ant alia iusta causa impudiente: & denique in casu magnæ necessitatis, quando ad Pontificem aditus non patet, & idem est in aliis legibus Papæ: ita tenent Azor tom. 1. lib. 5. cap. 15. quæst. 7. Syluest. dispensatio, quæst. 9. num. 15. San- chez, 2. de matrimo. disp. 40. num. 3. Vazquez disp. 178. cap. 2. num. 16. Nauarr. cap. 22. in summa Hi- spana, num. 86. & in lat. num. 85. Ioan. de Lignado cap. at si clerici, §. de adulteriis, titulo de iudiciis, vbi Panorm. num. 9. Baldus, l. omnes populi, num. 8. ff. de iust. & iure, Romanus singulari 486. Specu- lator tit. de dispensationib. §. nũc de Episcoporum num. 30. in fine, Felin. cap. 1. fallen. 7. de constitut. Cotta in memorabilib. ver. dispensatio. Milis in repertorio, ver. dispensare potest Episcopus, Re- buf. praxi benef. tit. de dispensatione ad plura be- neficia, num. 30. & 31. Lambertin. de iure patrona- tus, lib. secundo, part. 1. quęst. 7. art. 19. num. 2. Bern. Diaz reg. 238. Ludouicus Gomez tract. breuiũ, nu. 21. Duennas reg. 248. limit. 2. Staphilæus de lit. gra- tiæ, tit. de qualit. & statu benefic. §. 1. quòd sit le- gitimus, num. 5. Cucus, lib. 2. instit. maiorum, tit. 6. num. 310. & 334. Gutier. lib. 1. quæstionum canon. cap. 23. num. 18. Gratian. reg. 433. num. 8. Tabie. dispensatio, quæst. 14. in fine, Armil. num. 19. & 20. Angel. num. 5. vers. 2. Spino speculo testam. gloss. 15. num. 86. Henriquez 6. de pœnit. cap. 10. num. 1. & lib. 12. de matrim. cap. 3. num. 2. Bart. Ledesma de matrim. dub. 50. ad finem, Capua, lib. decisionum cap. 80. num. 14. Eman. in bulla cruei. §. 13. num. 6. in fine, Anto. Gom. in bulla cruciatæ, clausula 10. n. 58. Ludouic. Lopez 2. part. instructo. ca. vlt. ad fi- nem, licet cum formidine. Viuald. 1. part. candelab. de matr. n. 248. Vega 1. sum. casu 232. & lib. 6. casu 143. fine, & communiter Theologi recentiores tractantes de voto, matrimonio, censuris, irrregu- laritatibus, & legibus: praxisque ita recepit, vt te- stantur Nauar. & Eman. suprà: consentit Sotus, 4. dist. 41. quæst. vn. art. 3. in fine dicẽs, Si contra iusti- tiam publicæ honestatis aliqui contrahant, & expedi- tissimus non sit ad Papam accessus, nullum esset pericu- lum, quamuis Episcopus dispensaret. Hanc sententiam confirmat Sanchez, quia Epis- copus potest in sua diœcesi, quidquid Pontifex in tota Ecclesia, nisi aliquid Pontifex reseruet, vt ipse probauerat, lib. 1. disp. 61. num. 3. multos refe- rens Doctores: Sed non est verisimile, Pontificem<-P> @@0@ @@1@ cessitatis, in quo non est aditus ad illum: quia id esset contra charitatem, & suauem Ecclesiæ guber- nationem, & commune bonum: ergo tunc potest Episcopus dispensare. Argumentum est probabile, sed non omninò firmum, propter ea, quæ diximus diffic. 7. Eandem sententiam confirmat Sanchez: quia fortior est reseruatio, dum Pontifex reseruat sibi absolutionem alicuius eriminis præterquàm in mortis articulo: & tamen probabilissimum est, posse Episcopum absoluere, quando non est re- cursus ad Pontificem: vt tenent Doctores, quos refert Henri. lib. 6. de pœnit. cap. 16. num. 1. & cap. 9. num. 7. & cap. 10. num. 1. & 2. Vbi idem asserit de casibus reseruatis in motibus propriis Sixti V. non obstante rigidissima reseruatione cum dero- gatione bullæ, & Trid. ergo à fortiori in nostro ca- su, vbi non est tam rigida, & stricta reseruatio, po- terit Episcopus. Aduertit autem Vazquez illo num. 16. quoties Episcopus potest certiorem facere Pontificem, & pauperiem eorum, cum quibus dispensandum est, supplere, vt negotium ad Pontificem deferatur, dispensare non posse. Nam si hoc modo Pontifex cōsuli potest, qua ratione Episcopus in lege Pon- tificia dispensabit? Aliàs verò poterit, inquit, id fa- cere ex voluntate pręsumpta Pontificis; ne incom- moda, & damna sequātur. Ego verò credo, Episco- pum non teneri in impetrādis his dispẽsationibus reditus suos cōsumere, maximè cum aliis meliori- bus, aut æquè bonis, & necessariis possunt impẽdi: poterit ergo dispensare ob paupertatem partium, etiam cum ipse eam paupertatem supplere potest, & ita habet praxis, & sentiunt Doctortes: nam sine illa limitatione docent, licitum Episcopo esse, dispensare in necessitate, quando propter pauper- tatem partium difficilis est ad Pontificem aditus. Nec discrimen, quod Sotus ponebat inter matri- monium contractum, & contrahendum, alicuius est momẽti, vt Vazquez ait, quando in vtroque est necessaria dispensatio ad vitanda incommoda, & aditus ad Papam non patet: licet rarò ante contra- ctum matrimonium tanta sit necessitas, & tam difficilis ad Papam accessus, vt proptereà possit Episcopus dispensare. Et ita Episcopum aliquando posse ante contractum matrimonium dispensare rectè docet Vazquez suprà, & Sanchez suprà, num. 7. An verò post contractum matrimonium cum impedimento dirimente, possit Episcopus dispen- sare, etiamsi vterque, vel alter cōtrahentium con- traxerit mala fide, latè tractat Sanchez suprà, nu. 4. & in sequentibus multa alia habet notatu digna, vide illum: quia non possumus in præsenti singu- la persequi. Decima difficultas, vtrum in dubio, an res egeat dispensatione, possit Episcopus dispensare. Respō- det Sa, verb. dispensatio, num. 1. tunc posse Episco- pum declarare, non egere: vel ad cautelam dispen- sare secundum quorumdam probabilem senten- tiam. Et quidem in dubio, seu ineuidentia, si ex ra- tione, vel auctoritate sufficienti probabile sit, di- spensationem non esse necessariam, consulendæ erunt regulæ datæ tract. 8. de conscientia, & inter- dum non erit opus petere dispensationem: sed si- ne illa interdum matrimonium erit nullum, esto licitè contractum sit, quia opinio probabilis, po- terit in re esse falsa. Accedente autem dispensatio- ne Episcopi, si ille reuera dispensare potest, vali-<-P>@@ <-P>dum erit matrimonium, aut aliud gestum tali di- spensatione: & non apparet improbabile, Episco- pum tunc dispensare posse: quia potest in casibus frequentibus, vt vidimus: dubia autem de necessi- tate dispensationis frequentia sunt. Vndecima difficultas est, An Episcopus possit dispensare in suis constitutionibus, quando Ro- mani Pontificis auctoritate munitæ, & confirma- tæ sunt. Azor tom. 1. lib. 5. cap. 15. quæst. 7. ait, non posse: quia non potest eam confirmationem ex toto, aut ex parte tollere. idẽ docet, si Episcopus suas constitutiones iuramẽto firmauerit: quia non potest seipsum à iuramenti vinculo soluere. Sed primum non caret dubitatione; quia Caiet. Valen. & alij multi censent, Episcopum posse dispensare in lege Papę pertinente ad solam illam diœcesim: vt vidimus diffic. 8. ergo à fortiori in lege propria confirmata per Papam, cum ad solam illam diœ- cesim pertineat. Nihilominus illam opinionem Azoris tenet Sanchez, lib. 8. de matrim. disp. 17. nu. 30. cum Dominico, ca. 1. in princ. numer. 11. de fil. præsbyt. in 6. Bottæo, de Synodo, part. 2. art. 4. nu. 12. Syluest. verbo, beneficium 3. quæst. 9. num. 13. Angel. verb. beneficium, num. 22. & ibi. Armil. nu. 27. Tabien. beneficium, 2. quæst. 15. num. 17. Sayro, in thesauro tom. 1. lib. 6. cap. 11. num. 11. Sed cre- do, videndum esse, quomodò sint confirmatæ per Papam; si enim Papa solùm eas confirmat decla- rando, esse laudabiles, & debere obseruari à subdi- tis, non facit eas proprias, nec tribuit eis nouam vim, sed declarat, quam habebant: ideò Episcopus potest non solùm in eis dispensare: sed eas abroga- re, ac si non essent per Pontificem confirmatæ: si verò velit eis robur addere, & illas facere proprias, nō poterit Episcopus eas abrogare; poterit tamen in eis dispensare, vel non dispensare, sicut in aliis legibus Pontificiis ad eam solam diœcesim dire- ctis, iuxta opiniones relatas difficul. 8. sed si dispẽ- set sine causa, dispensatio erit nulla, sicut quando sine causa dispensat in aliis legibus Pontificiis. Secundum autem, quod dicit Azor de consti- tutionibus Episcopi iuratis, examinabimus Sect. 4. quæst. 3. in 3. limitatione.
------------------------------------------------------------ Vtrùm dispensatio data sine causa, valida sit. particulares inuoluuntur. Prima, an dispensatio inferioris in lege supe- rioris, aut in votis, & iuramentis (quę iure diuino, & naturali obligant) da- ta sine causa valida sit. Secunda, an dispensatio su- premi Principis in propriis legibus data sine cau- sa, valida sit. Tertia de dispensatione Principis in- ferioris in suis constitutionibus, vel suæ Synodi. Quarta, an Episcopus in legibus Synodi diœcesa- næ validè sine causa dispenset. Quinta, an similiter Archiepiscopus in legibus Synodi prouincialis. Quantum ad primam quæstionem, de dispen- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|