Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
illo statu, rationem naturalem, ac proinde legem naturæ obligasse ad libertatem; licèt enim factum teneret, si quis vellet alterius seruus fieri, & ille acceptaret: quia homo est dominus suarum ope- rarum, & potest illas in perpetuum alteri vende- re, vel donare; tamen ambo peccarent mortaliter, & eo ipso amitterent gratiam & originalem iusti- tiam: quia quisque ex charitate propria tenetur non amittere libertatem sine graui causa, qualis tunc non esset, & ex charitate proximi existentis in illo statu, non acceptare donationem libertatis sine causa, & necessitate ab ipso factam. Imò ali- qui dixerunt, modò eos qui apud Æthiopes, vel alias barbaras nationes, sine causa sufficienti, se in seruos vendunt, vel donant, verè non effici ser- uos: quod tamen mihi numquam placuit. Tertiò dicit Nauarrus seruitutem non fuisse in- troductam iure gẽtium: sed à Noë post diluuium, vt secundum argumentum contendebat. Sed hoc meritò reiicit Vazquez: nam Hermogenianus l. ex hoc iure, ff. de iustitia & iure, ait, Seruitutem intro-
mogenianum fuisse gentilem, nec notitiam ha- buisse historiæ Noë: quæ solutio insufficiens est: quia Isidor. 5. etym. cap. 6. qui eam historiam op- timè nouerat, inter exempla iuris gentium con- numerat seruitutes. Secundò respondet Nauarrus cum glos. seruitutem non tam introductam quàm probatam fuisse iure gentium, & ideò inter ea, quæ sunt iure gentium introducta connumerari. Sed quia insufficiens meritò videbatur responsio, respondet tertiò, tam legem illam, quàm Isido- rum loqui de seruitute introducta per bellum, quam ipse fatetur iure gentium cœpisse, non ta- men de seruitute, quacumque alia ratione, quare seruitutem in genere antiquiorem omni iure gentium arbitratur. Sed hæc solutio etiam confu- tatur à Vazquez quia nulla seruitus nec bello, aut ratione pœnæ introducta est, nisi iure gentium, hoc est, hominum in congregatione viuentium: quare aut ante Noë verè fuit, quamuis non sit in Scriptura expressum; Quod mihi, inquit, sit proba-<-P>@@
aut certè si Noë verum ius dominij concessit Sem & Iaphet super Chanaan, non fuit introdu- ctum ante ius gentium: neque enim Noë ante gentes fuit: hoc est ante homines in ciuitate & communi cœtu congregatos: iam enim homines ante diluuium simul habitauerant, & post dilu- uium habitaturi erant: huic ergo gentium statui prouidens, potuit vnum è filiis suis aliorum ser- uum in pœnam constituere. Deinde quia Cha- naan non fuit seruus, id est, mancipium fratrum suorum, sed quasi seruus, eò quòd primogenitura priuatus fuit, sicut Isaac Genes. 27. filio suo Iacob dixit, Esto dominus fratrum tuorum, & Esaii, Domi- minum tuum illum constitui, & omnes fratres eius ser- uituti illius subiugaui. Ego existimo; Chanaan non fuisse seruum, id est, mācipium, nec id Noë inten- disse, aut si intendisset, potuisse facere, sed optare, aut prophetare tantùm. Si tamen id effecisset, & illa esset prima seruitus, & antecederet decretum, & consensum totius generis humani, non posse dici introductam esse seruitutem iure gentium, quoniam Noë, nec erat omnes gentes, nec pote- statem ab illis habebat, mulctandi filios, nepotes, aut alios vera seruitute: Si verò consensu omnium hominum introducta esset seruitus aliqua, esto non viuerent in ciuitatibus, aut aliis cœtibus, sed separatim, seruitutem debere dici introductam iure gentium, id est, orto ex communitate huma- ni generis in ea consentientium: probabile tamen est sermonem ibi esse de vera seruitute, qua vnus est mancipium alterius: vt interpretatur Pererius lib. 14. in Genes. cap. 9. vers. 25. num. 181. & se- quentibus, cum Chrysostomo hom. 29. in Genes. & Aug. 19. ciuit. cap. 15. non quòd omnes Chana- næi fuerint postea mancipia aliorum, qui ex stir- pe Noë erant, sed quia in multis ita impletum est: in pluribus autem secuta est seruitus latiùs di cta, nempe famulatus, aut magna quædam subie- ctio similis illi, qua mancipia dominis subiiciun- tur, & hæc fuit magna pœna: quoniam Chain, cuius filius erat Chanaan, erat filius secundus Noë, licèt dicatur iunior propter rationes, quas affert Pererius Genes. 9. vers. 24. num. 155. & ita postpositus fuit fratribus, non solùm maiori, sed & minori, & in suis successoribus factus eorum seruus, famulus, vasallus, vel tributarius. Alia de libertate, quomodo sit, vel non sit, de iure natu- ræ inuenies disputat. 4. quæ est de lege naturæ, sect. 7. ad primum & secundum.
------------------------------------------------------------ Vtrùm iure gentium liceat naturaliter contra- hentibus se decipere. lib. 5. nouæ collectionis legum Hi- spaniæ gloss. 1. num. 3 cùm exponit l. in causæ, secundam, §. idem Pom- ponius. ff. de minoribus, vbi dicitur,
l. item si pretio, §. vltimo, ff. locati, vbi dicitur, In emendo, & vendendo naturaliter concessum est, quod pluris sit, minoris emere, & quod minoris sit, plu- ris vendere, & idem iuris esse in locationibus, & conductionibus, inquit, particulam, naturaliter,<-P> @@0@ @@1@ permissa est deceptio in emptionibus, nec vllo modo punitur, eò quòd alioqui soluerentur ci- uium communitates. Hoc refellit Vazquez disp. 157. cap. 4. à num. 31. Tum quia longè diuersum est naturaliter aliquid licere, aut concessum esse, sicut leges loquuntur, & naturaliter permissum esse: tum etiam, quia cùm lege naturali non om- nia delicta puniantur, sed solùm prohibeantur, dicere possumus, aliqua illorum concessa esse, aut licere naturaliter, vt autem hoc modo loqui non possimus, satis est, si omnia prohibeantur: Quare ego non video, inquit, quo pacto dici possit, iure gentium permitti deceptionem in contractibus, quia si ius gẽtium acciperetur pro aliquo genere prohibitionis, sine dubio prohibita esset omnis voluntaria deceptio: si autem sumatur pro concessione, vt superiùs diximus, ius gentium nō diceretur cōcedere talem deceptionem tamquam vtilem communitatibus. Vnde Vazquez particulam, naturaliter, non refert ad licere, aut con- cessum esse, sed potiùs ad circumuenire, & ad mino- ris emere vel pluris vendere: vt sensus sit, licitum est, (omni nempe iure) atque concessum contrahen- tibus, non dolo, & scienter, sed naturaliter se inui- cem circumuenire, & pluris vendere & viliùs emere, Naturaliter, inquit, id est, re ipsa, eò quòd na-
& naturaliter, non dolo facta, quæ quidem licita est: quia numquam fieri potest ita exacta rerum æstimatio, quin naturalis aliqua deceptio contin- gat. Vazquez pro hac interpretatione potuisset citare Hostiensem, titulo de cōtrahenda emptio- ne, § qualiter res scindantur, colum. 2. & Fortu- nium Garsiam tractatu de vlt. fin. illat. 17. nu. 277. quos tamen impugnat Nauarrus ca. qualitas, glos. vltim. num. 42. de pœnit. dist. 5. quia sic licitum es- set non restituere in illo euentu: quod est contra D. Thomam & omnes: adde & contra l. res bona fide, ff. de contrahend. empt. vt rectè probat Con- nanus lib. 7. commentar. iuris, cap. 9. num. 10. sed non video, quomodo absurdum hoc ex illa sen- tentia colligi possit: quia apertè in dictis iuribus non iungitur verbo, contrahentibus, vel ementi- bus, sed verbo, licere, vel constitutum esse, & ita omnes intelligunt: item quia lurisconsulti lo- quuntur tantùm de decipientibus citra medieta- tem iusti pretij, vt omnes Doctores interpretan- tur, si verò solùm vellent, non esse peccatum, ex ignorantia quadam naturali se inuicem decipere, idem deberent dicere de decipientibus vltra dimi- dium: namhæc ignorantia sæpe etiam est natura- lis. Item quia decipere & circumuenire, dolum, malam fidem, seu malitiam indicat, vt cùm Paulus 1. Thessal. cap. 4. vetat, Ne quis in negotio circumue- niat fratrem suum. Neque verò propter illos textus dicendũ erit, esse licitum in conscientia rem vendere pluris, quàm valeat, modò non vendatur vltra medieta- tem iusti pretij, & minoris emere, modò non sit citra dimidium iusti pretij, vt tenuit quidam Du- randus Ordinis Minorum. Neque item dicendum erit cum Rosella verbo, emptio, Gersone tractatu de contractib. tales quidem peccare: sed ad nul- lam restitutionem teneri. Has enim sententias meritò reiiciunt Sotus 6. iust. quæst. 3. art. 1. circa solutionem primi Medina de rest. quæst. 32. Syl- uester verbo, emptio, quæst. 8. Valentia 2. 2. disp. 5.<-P>@@
disput. 350. citans alios. Neque item dici debet, Iurisconsultos in illis textibus errasse, putantes, deceptionem in contractibus peccatum non esse: tum quia non est credibile in re tam clarè repu- gnante rationi, viros doctissimos errasse: tum quia Pomponius ipse in l. nā hoc natura, ff. de condict. indeb. dixit, Hoc naturâ æquum est, neminem cum al- terius detrimento fieri locupletiorem; & l. iure succur- sum, ff. de iure dotium, Bono & æquo non conuenire aut lucrari aliquem cum damno alterius, aut damnum sentire per alterius lucrum: neque verò dicẽdum est, Iurisconsultos velle licitum esse cōtrahentibus se decipere intra latitudinem iusti pretij: quod non est indiuiduum, seu non consistit in puncto, & in indiuisibili: vt ait D. Thomas 2. 2. quæst. 77. artic. 1. ad primum, & natura omnibus insitum est velle vili emere, & cato vendere, vt facetè Theatricus ille dixit apud August. 13. de Trinit. cap. 3. & ele- gāter depingitur l. si volũtate, C. de contrah. emp. Hanc interpretationem tradit Nauarrus supr. nu. 45. Conradus quem refert, & sequitur Nauatra, 3. de rest. cap. 2. dub. 3. sed eam meritò refellit So- tus 6. iust. quæst. 2. ar. 3. §. sequitur: quia in eo euen- tu nulla est deceptio. Omissis ergo his, & aliis in- terpretationibus quas referunt Padilla l. 2. nu. 10. C. de rescind. vend. Pinellus ibi, part. 1. cap. 1. num. 32. Azebedo l. 1. num. 8. tit. 11. lib. 5. nouæ compil. Mathienzus gloss. 1. num. 1. Dico, licitum seu concessum, latè sumi in illis iuribus pro permisso, seu non punito ab homini- bus, & pro valido, nam talis emptio, aut venditio, nec punitur ab hominibus, nec est irrita: imò nec irritanda, nec in iudicio datur læso actio ad rescindendum contractum, vel petendam restitu- tionem eius, in quo læsus fuit, l. tem, C. de rescind. vend. & omnes citati. Verbum autem, naturaliter, non solùm Mathienzus suprà; sed etiam glossa in illo §. idem Pomponius, explicat de iure gen- tium, quod quodam modo est naturale, vt supe- riùs diximus, & negat actionem in iudicio sic de- cepto. Posset etiam particula, naturaliter, referri ad verum ius naturæ: secundùm quod ille contractus est validus, si enim non esset validus iure naturæ, non posset in conscientia retineri res vel pretium à lædente, nam ius positiuum numquam reddit validos contractus iure naturæ nullos, & licèt ali- quando transferat dominia, quæ aliàs non trans- ferrentur, tamen hîc nulla causa iusta est id fa- ciendi, neque vllum indicium de ea intentione. Hanc illorum iurium interpretationem tradi- dere Pinellus sup. nu. 39. Mathienzus, Sotus, & fe- rè alij Theologi paulò antè citati, & D. Thomas 22. quęst. 77. art. ad primum, dicens: Sic ergo lex hu-
Huic interpretationi solùm obstare videntur verba illa, licèt, & concessum est, quibus vtuntur Iurisconsulti; nam peccata, quamuis permittantur non dicuntur licita, aut concessa; vnde Ambrosius 1. Cor. 6. Quomodo licet, quod prohibetur; aut certè si omnia licẽt, nihil potest dici illicitum: & adductis non- nullis testimoniis ex Matth. 12. vers. 4. Marc. 6. vers. 12. Lucæ 6. vers. 14. in quibus dicitur, non li- cere, quæ prohibentur; concludit: Omne ergo quod prohibetur, non licet. Respondeo, ideò D. Thom. su-<-P> @@0@ @@1@ de apud Latinos quod liberum alicui est, & per- mittitur, licere dicitur; Cicero Tuscul. 1. ait: Licuit
cant id, 1. Cor. 6. Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt; verbum etiam, concedo, interdum si- gnificat ignoscere, permittere, seu non punire. Ci- cero oratione pro Sexto Roscio, nō longè à prin- cipio, Neque temerè dicto concedi propter ætatem: vbi concedi sumitur pro ignoscere, & orat. pro Aulo Cæcina sumitur pro permittere, cùm ait, Neque quicquam illius audaciæ petulantiæque concessit, & Columela 1. de re rustica de iniquis Aduocatis ait, Illorum omnium latrocinia sunt concessa. ------------------------------------------------------------ De variis Romanorum legibus, & de origine iuris ciuilis, præsertim Romani. omnibus Rebus public. certum est: vt enim refert Bellarminus 3. de lai- cis cap. 10. Iustinus 1. historiæ affir- mat, Olim populos sine vllis legibus solo
Romanam Rempubl. ad annos 300. sine legibus gubernatam. Antiquissimum legislatorem fuisse Mosem cō- tendit Iosephus 2. contra Appionem. Bellarminus ait, vel fuisse hunc, vel Phoroneum, qui 300. annis Mose fuit antiquior, vt Eusebius in Chronicis, & Augustinus 18. ciuit. c. 3. referunt: licèt ante Phoro- neum constituta sint regna Assyriorũ, Ægyptiorũ, & aliorum. Sotus verò 1. iust. quæst. 1. art. 3. ait, Pli- nium 2. histor. cap. 56. asseruisse, Cererem inter omnes primā leges dedisse, vt autẽ alij putauere, Rhadamantum: Iosephum autem verè dixisse, Mosem priùs promulgasse leges, vt diuinitus sibi traditas: nam multò pòst tempore illi extiterunt legislatores, quos Isidorus 5. etymol. initio refert: Phoroneus enim (inquit) Rex Græcis primus leges cōsti- tuit, Mercurius Trismegistus Ægyptiis, Atheniensibus Solon, Lycurgus Lacedemoniis, ac denique Romanis Numa Pompilius qui successit Romulo. Sed Romulũ primum Romanorum Regem, & vrbis ipsius con- ditorem leges ante Numam tulisse, constat ex iis, quæ Franciscus Balduinus lib. 1. ad leges Romuli scripsit, vbi easdem leges refert, & explicat, & ip- semet Balduinus ait, Primos in Italia homines incul- tos fuisse: sed à rege eorum Saturno leges accepisse, & illo sub Rege aurea fuisse sæcula: sed antiquissi- mas, quæ certò commemorantur, Romuli leges esse ante annos 2300. editas, quo tẽpore vix mor- tuus erat Lycurgus, nondum natus Zaleucus, qui annis plus 100. nondum Solon, qui ferè 200. annis posteriores sunt. Azor tom. 1. lib. 6. cap. 60. ex variis auctoribus præsertim Isidoro 5. etymol. cap. 5. docet, quinam fuerint primi variarum gentium legislatores, sed non, qui fuerint primi simpliciter, eodem, & se- quentib. cap. refert in specie leges Rerumpub. quæ præcipuè in orbe floruerunt, quæ apud ipsum legi poterunt. De antiquis verò Romanorum legib. latè etiam Cicero 3. de legibus, & Manutius lib. 6. antiquitatum Romanarum, qui totus est de legi- bus Romanorum, & à Prateio in lexico iuris præ-<-P>@@
etiam l. necessarium, ff. de origine iuris, sic ferè de origine legum Romanarum scribit: Initio ciuitatis
tatur Azor tom 1. lib. 5. cap. 1. q. 4.) sine certo iure primùm agere cœpit, omnia nutu, & manu regis guber- nabantur: postea aucta ciuitate traditur, Romulum in triginta partes populum diuisisse, quas Curias appella- uit, propterea quòd tunc Reipubl. curam per sententias eorum expediebat, & ita quasdam leges curiatas ipse ad populum tulit, & tulerunt cœteri sequentes Reges. Constat item ex historiis, populum Romanum à Romulo primùm in tres partes diuisum, quas tri- bus appellauit, & in singulis præfectos fuisse qui ob id dicti sunt Tribuni. Singulæ verò tribus diui- sæ sunt postea in decem partes, quæ vocatæ sunt curiæ, vnde resultarunt Curiæ triginta, quarum præfecti Curiones appellati sunt, singulæ curiæ in decurias sunt distributæ, quarũ præfecti Decurio- nes dicti. Hi omnes præpositi, populi Romani suffragiis viritim creabantur subiungit Pompo- nius, leges à Romulo, & cæteris Regibus ad po- pulum latas curiarum sententiis & suffragiis fuis- se conscriptas in lib. Sexti Papyrij viri principalis, tempore Tarquinij Prisci Demarati filij, & eum librum appellari ius ciuile Papyrianum, non quia Papyrius de suo ibi quicquam adiecerit: sed quia leges sine vllo ordine latas & sparsas, in vnum vo- lumen redegerit. Exactis deinde Regibus (inquit Pomponius) lege tribunitia omnes hæ leges exoleue- runt, iteruḿ cœpit Populus Romanus incerto magis iure, & cōsuetudine aliqua vti, quàm per latam legem. Postea verò, quia plebs conquerebatur de nimia Patrum potentia, eò quòd magistratus ab ipsis creabantur, & leges ferebantur, scilicet in Comi- tiis centuriatis, in quibus Patriciorum suffragia valebāt, cœpit petere, vt legati in Græciam mitte- rentur, qui inde leges deferrent ad optimam Reip. gubernationem pertinentes: missi sunt tres legati, qui peracto triennio redeuntes retulerunt incisas in 10. tabulis ligneis Solonis & Draconis, legisla- torum Atheniensium leges, quas in decem tabulis eboreis, vel, vt alij legunt, æneis perscriptas, pro rostris proposuerunt, vt possent ab omnibus aper- tiùs percipi. Sed quia rumor erat in ciuitate, opor- tere aliquid his legibus addi, in eisq́ue suppleri, mutari & corrigi, ideo decem viri sunt electi, qui eo anno summum ius haberent, vt leges corrige- rent, & interpretarentur, quorum nomina haben- tur cap. fuerit, seu 2. dist. 7. & apud Sebastianum Medicis tract. de legib. & statut. part. 1. quæstio. 6. Qui sequenti anno duas alias tabulas ad decem adiecerunt: Vnde appellatæ sunt leges duodecim tabularum. His legibus latis cœpit desidetari, & peti earum interpretatio, & ptudentes Consulti responsa dabant, quæ deinde iudicibus, & magi- stratibus litigantes ostendebant, secundùm quæ iudices sententias pronunciabant. Eodem tempore, inquit Pomponius, suprà, legis actiones introduci cœ- perunt, vt in causis quisque sciret, qua ratione ius suum tueretur. Harum actionum interpretatio erat pe- nes Collegium Pontificum, ex quibus constitue- batur vnus, qui singulis quibusq́ue annis præesset priuatis. Posteà verò cum Appius Claudius in for- mam redegisset has legis actiones, Gneus Flauius scriba eius, & Libertinus surreptum librum popu- lo tradidit, qui liber appellatus, ius Flauianum, cui de suo Flauius nihil adiecit. Post multum tempus<-P> @@0@ @@1@ populo dedit, qui vocabatur, ius Ælianum. Cum- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|