4.3.Toklar rezonansi
L, r, C lami parallel ulash bilan hosil qilingan rezonans hodisasi Shunday
nomlangan. Ushbu uch elimentlar ulanishining soddalashtirilgan shakli 2-rasmda
keltirilgan. Bu holda
I = (g - jb) u = [g - j(bL - bc )]U
yoki
r = Ujg2+b: =U g1+(bL-bc)2 ,
bunda
b = b
t
-b
c
. Rezonans holatida
, =
s
v
a
=
oboMgani uchun
tokning fazasi kuchlanishning fazasi bilan mos keladi va 2-rasmdagi
18
soddalashtirilgan zanjirda tokning qiymati I^gU minimal boladi 2-rasmda
keltirilgan.
12-rasm. Toklar rezonansida elementlar ulanishi
Agar bu zanjirda bL=bc»g, yoki UbL=Ubc»Ug bo‘ladi. Demak, reaktiv
elementlardagi toklar zanjir kirishidagi tokga nisbatan ancha katta boMishi
mumkin. Shuning uchun bunday rezonansga toklar rezonansi deyiladi.
Tahlil qilinayotgan parallel ulangan L, r,C zanjiming kompleks qarshiligini
aynan Shu elementlarni ketma-ket ulab, ularning kompleks o‘tkazuvchanligi bilan
solishtirilsa, ular orasida to‘la o‘xshashlik borligini ko‘rish qiyin emas. Bunday
o‘xshashlik duallik prinsipi deyiladi
5-mavzu: Ko‘p fazali o‘zgaruvchan tok
Reja:
5.1.Uch fazali o‘zgaruvchan tok, uning avfzalliklari va manbaalari
5.2.Uch fazali zanjirlarda simmetrik va nosimmetrik ish rejimlar
1.Uch fazali o‘zraguvchan tok, uning avfzalliklari va manbaalari
Vaqt birligi ichida sinusoidal qoida bo‘yicha o‘zgaradigan, bir xil chastotali
o‘zaro 120
0
ga siljigan 3 ta EYUK li elektr zanjiritizimidagi tok,
uch fazali tok
deyiladi. 1891 yilda mashxur rus elektrotexnigi M.O.Dolivo-Dobrovolskiy
tomonidan ixtiro qilingan uch fazali tok generatori, motori va uzatish tizimi, ya‘ni
uch fazali tizim kompleksi jaxon miqyosida elektrotexnikaning fan texnikani
etakchi sohasiga aylanishiga asos bo‘ldi. Uch fazali EYUK 3 fazali generatorlarda
hosil qilinadi. Ushbu generator qo‘zg‘almas stator va aylanuvchan rotordan iborat.
Stator chulg‘amlari o‘zaro teng qilib o‘ralgan bo‘ladi.
Uch fazali (sinusoidal) tok zanjirida elektr Energiyasining iste’molchilari
uch fazali manbaaga “yulduz” yoki “uchburchak” sxema bo‘yicha biriktiriladi.
3 fazali tok manbayiga iste’molchilarni qanday ulanishi ularning xar qaysi
fazalarining qarshiliklarini qanday miqdordagi nominal kuchlanishga
mo‘ljallanganligiga bog‘-lik. Iste’molchilari “yulduz” sxemada ulanganda
Z
a
,
Z
v
, Z
s
faza qarshiliklari bosh uchlari
A, V, S
manbaadan kelayotgan liniya
simlariga, oxirgi uchlari esa neytral nuqta
0
’ ga ulanadi. Uch fazali sistema
EYUKlarini oniy qiymatlari miqdor jixa-tidan bir-biriga teng bo‘lib, faza
jixatidan bir-biridan 120
0
ga farq qiladi. Agar liniya simlari va neytral simning
qarshiligi nolga teng bo‘lsa, sistema EYUK miqdorlari kuchlanishga teng
bo‘ladi.
|