İxtisas: Kitabxanaçılıq və informasiya Kurs: II fənn: Elmi,bədii,texniki və kənd təsərrüfatı biblioqrafiyası Müəllim: Rəsulzadə Aysu Telman qızı

Mövzu 4.Blioqrafik informasiyanın mövcudluq formaları

Plan:

1. Biblioqrafik çatdırma

2. Biblioqrafik əlamət

a) Biblioqrii.fik çatdırma. Belə bir sual cox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Biblioqrafik informasiya hansı üsuİIa tələbatçı aləminin istifadəsinə vcrilir, yə’ni o, nə kimi mövcudluq formalarına malik oia bilər? Hu sualın cavabı «biblioqra(ik informasiya» məfhumunun izahı tiçün olduqca vacibdir. Biblioqıafik informasiyanm mövcudluq formaları müxtəlildir və oniarın əmələ gəlməsi konkret tarixi şəraitb bağh olmuşdur. Lakin forma müxtəlilliyində ümumi bir cəhət də var. Beb ki, biblioqrafik inlbrmasiyanın bütün formalarmı əmələ gntiıən ibtidai özək biblioqrafik çatdırmadır. 18 Biblioqrafik çatdırm a biblioqrafiy. ia.şdırılan sənədlər haqqındakı e b ü n sürbr toplusudur ki, onlar (müəllif, sərlövhə, buraxılış m ə’lu m a tla n və s.) va sənədin özündən, ya da başqa m ə n b ə b rd ə n götüriılür (ali Mr ) Ayrılıqda götürülən hər hansı biı biblioqrafik əlamət və ya ünsür hələ biblioqrafik çatdırm a deyil və biblioqıalik informasiya da hesab edilə bilməz. Onlar yalnız biblioqrafik çatdırmanın form alaşm ası üçün l a z ^ olan materialdır. Beləliklə, biblioqrafik əlam ətbrin mütəşəkkil toplusunu əks etdirən biblioqrafik çatdırma biblioqrafik inlormasiyanın quruluşunu əməlo gətirən vacib bir ünsürdür. Biblioqrafik çatdırma şifahi və həm də yazıh (ormada ola bilər. K itabxana-biblioqrafiya təcrübəsində şifahi biblioqrafik aıayışlar oxuculara bibliot:mfik inlormasiya verilməsi məqsədini daşıyan şilahi bibhoqralik xülasələr, məsləhətbr və başqaları .şilahi biblioqra! çatdırma niimunələridir. O, yaz.ılı izi qalm ayan bir prosesdir və ona görə də nəticələrini öyrənmək çətin olur. Lakin əslində şifahi biblioqrafik çaldırm a ilə sənədlərdə qeydə alınmış və beləliklə öyrənilməsi asan olan biblioqralik çatdırma arasmda nəzəri-mctodiki baxımdan c.ddi lərq yoxdur. Burada biblio cjıafik inform asiyanın sonədlərdə qeydə alvnmış yazılı fo rm alan n d an daha gcniş bəhs olunacaq. Sənədlərdə qcydə alınmış form -da oian biblioqralik çatdırmaya bibiioqrafik yazı dcyilir. Burada ən zəıuri, biblioqıafik -.fornıasiyanı tə'min edən ünsür biblioqralik təsviıdir. Sən: dlərin biblioqıafik təsvirinə dair dövlət standartına (19, s.2;-99) (1984) görə təsvir ünsürləri bclə bir aıdıcıllıqla vcrilrnəlidir: Təsvirin başlığı. Əsas sərlövhə = ;>:-ü'alcl sərlövhə: Sərlövhəyə aid olan mə’lum atlar / 1-ci n n s ’ul olan şəxs haqqında məlumat: Başqa m əs’uf olanlar haqqında mə'lum atlar. Nə.yri haq q ında mə'lumat / Həmin nəşrə birinci məs’- ul olan; Başqa m əs’ul olanlar, Nə,şr baqqında əlavr. m ə’lumat. Birinci nəşr ycıi: Sonrakı nəşr ycri: Nəşrivyat və ya 19 nəşr edən toşkilal, Nə,şr ili (Çap olunduğu yer, Haşqa çap olunduğu yer: Mətbəə, Çap ili). H əcnı: İlliıstrasiya; (")1- çü+Miİ!jayiətedici material. (Seriyanın əsas sərlövhəsi = Seıiyanın paralel sərlövhəsi: Seriyanm sərlövhəsinə dair mə’lum at / 1-ci m əs’ul; İkinci məs’ul, Seriyalı nəşrə verilən beynəlxalq standart nömrəsi (ISSN); Seriyanın buıaxılış nömrəsi. Yanmseriyanm əsas sərlövhəsi = Yarımseriyanın paralel sərlövhəsi: Yarımseriyanın sərlövhəsinə dair m ə’lumat / Birinci məs’ul; İkinci məs’ul, Y arım seriyanm nömrəsi ISSN; Yarımseriyarun buraxıhş nömrəsiı. Qeyd. ISBN (Kitabın beynəlxalq standart nömrəsi): Qiyməti, Tirajı. Altmdan xatt çəkilən ünsürlər məcburi ünsür hesab olunur və biblioqrafik yazının vacib hissəsini təşkil edir. Yə’ni biblioqrafik yazmın ən sadə və vacib ünsürü olan biblioqrafik təsvir həmin ünsürlər əsasında yaranır.