Kalkinma plani

(1) Gerçekleşme tahmini

Tahminler ve öngörüler DPT Makroekonometrik modeli DPTMAKROM vasıtasıyla elde edilmiştir.

4. YATIRIMLAR VE TASARRUFLAR

300. VIII. Plan döneminde özellikle faiz giderlerinde sağlanacak azalışa bağlı olarak, kamu reel harcanabilir gelirinin GSMH içindeki payının 2000 yılındaki yüzde 4,5 seviyesinden 2005 yılında yüzde 17,1 düzeyine yükselmesi beklenmektedir. Öte yandan, 2000 yılında kamu faiz giderlerindeki artışın özel harcanabilir gelir üzerindeki konjonktürel etkisi nedeniyle yüzde 95,5’e yükselen özel harcanabilir gelirin GSMH içindeki payının, 2005 yılında yüzde 83 civarına düşmesi beklenmektedir.

301. Plan döneminde, 1998 fiyatlarıyla toplam 73 katrilyon TL. düzeyinde sabit sermaye yatırımının gerçekleşeceği, bu büyüklüğün yaklaşık 50 katrilyon TL’sinin özel kesim, 23 katrilyon TL. kadarının da kamu kesimi tarafından gerçekleştirileceği öngörülmektedir.
302. Plan döneminde hedeflenen büyümenin gerçekleşmesi, büyük ölçüde TFV’de öngörülen artışa, bu da kamu kaynaklarının TFV’yi artırıcı yönde kullanımına bağlıdır. Bu çerçevede Plan döneminde, kamu yatırım harcamalarının eğitim, enerji ve sağlık sektörlerinde yoğunlaşması öngörülmektedir. VII. Plan döneminde 100 kabul edilen kamu yatırım reel endeksinin VIII. Plan döneminde eğitimde 243,6’ya, enerjide 241,5’e ve sağlıkta 181,4’e yükselmesi hedeflenmektedir.
303. VII. Plan döneminde 100 kabul edilen özel yatırım reel endeksinin de benzer bir eğilimle, VIII. Plan döneminde eğitimde 223,5’e, enerjide 117,4’e ve sağlıkta 108,3’e yükselmesi beklenmektedir. Söz konusu endeks değerinin imalatta 95,5’e gerileyeceği, turizm ve konutta ise sırasıyla, 185,3 ve 115,8 düzeyine ulaşacağı tahmin edilmektedir.
304. Öngörülen TFV artışının gerçekleşmesi için önem arzeden üniversitelerin araştırma projelerine yönelik harcamaların, Plan döneminde yılda ortalama yüzde 74,3 oranında artarak, toplam kamu sabit sermaye yatırımları içindeki payının Plan dönemi sonunda yüzde 1,8 oranına ulaşması hedeflenmektedir.

305. Plan döneminde 1998 fiyatlarıyla, yurtiçi tasarruf oranının, 2000 yılına göre belirgin bir değişiklik göstermeyeceği ve yaklaşık yüzde 17 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, özel tasarruf (özel tasarruf/özel harcanabilir gelir) oranının yaklaşık 8 puan azalacağı, kamu tasarruf (kamu tasarrufu/kamu harcanabilir gelir) oranının ise 2002 yılı itibariyle pozitife geçerek 2005 yılında yüzde 16’ya ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Tablo 5: Sektörel Sabit Sermaye Yatırımları
(1998 Fiyatlarıyla,Trilyon TL.)

							VIII. Plan Dönemi Endeksi
	VII. Plan Dönemi (1)			VIII. Plan Dönemi			VII. Plan Dönemi=100
	Kamu	Özel	Toplam	Kamu (2)	Özel	Toplam	Kamu	Özel	Toplam
Tarım	1451,5	1990,0	3441,5	1744,4	1666,5	3410,9	120,2	83,7	99,1
Madencilik	244,8	572,8	817,6	325,1	399,8	724,9	132,8	69,8	88,7
İmalat	532,8	10613,9	11146,7	618,8	10136,8	10755,6	116,1	95,5	96,5
Enerji	2242,6	1322,7	3565,2	5416,6	1552,2	6968,8	241,5	117,4	195,5
Ulaştırma-Haberleşme	5421,9	8717,1	14138,9	6340,4	7942,8	14283,2	116,9	91,1	101,0
Turizm	100,9	1690,7	1791,6	93,8	3133,1	3226,9	92,9	185,3	180,1
Konut	307,1	18423,3	18730,3	22,6	21328,1	21350,6	7,3	115,8	114,0
Eğitim	1808,5	563,7	2372,2	4405,5	1259,9	5665,4	243,6	223,5	238,8
Sağlık	706,5	1289,1	1995,6	1281,4	1395,9	2677,3	181,4	108,3	134,2
Diğer Hizmetler	3081,0	1912,6	4993,5	3244,0	643,8	3887,9	105,3	33,7	77,9
Toplam	15897,5	47095,8	62993,2	23492,6	49458,9	72951,5	147,8	105,0	115,8

1. 
   VII. Plan döneminde, 2000 yılı, program tahmini olarak alınmıştır
   
2. 
   VII. ve VIII. Plan Sabit Sermaye Yatırımlarının karşılaştırılabilir olması için Kamu Yatırımları içindeki Yatırım İşçiliği ve Mahalli İdareler yatırımları ağırlıklı olarak dağıtılmıştır.
   

Tablo 6: Sektörel Sabit Sermaye Yatırımları

						2000-2005 Yıllık Ortalama			2001-2005 Dönemi
	2000 (1998 Fiy., Trilyon TL.)					Değişme (%)			Sektörel Dağılım (Cari Fiy.,%)
	Kamu		Özel		Toplam	Kamu	Özel	Toplam	Kamu	Özel	Toplam
Tarım	179,1		275,7		454,8	11,5	5,8	8,2	5,3	3,2	3,9
Madencilik	41,1		99,1		140,2	0,2	-9,4	-6,2	1,1	0,8	0,9
İmalat	143,1		1504,1		1647,2	-19,8	10,2	8,7	1,8	20,4	14,3
Enerji	542,1		187,6		729,6	10,5	16,4	12,1	18,0	2,9	7,8
Ulaştırma-Haberleşme	791,0		1138,8		1929,8	5,6	11,2	9,1	20,3	16,7	17,9
Turizm	12,2		417,9		430,1	2,3	12,9	12,7	0,2	6,8	4,6
Konut	29,4		3838,5		3867,8	-35,8	2,9	2,8	0,1	42,5	28,8
Eğitim	422,7		122,8		545,5	14,6	23,5	16,9	15,0	2,6	6,6
Sağlık	132,2		211,5		343,7	11,0	9,1	9,8	5,4	2,9	3,7
Diğer Hizmetler	370,9		344,8		715,7	10,2	-27,1	-1,2	6,5	1,3	3,0
Yatırım İşçiliği	310,0		-		310,0	5,3	-	5,3	5,2	-	1,7
Mahalli İdareler	877,0		-		877,0	5,3	-	5,3	21,0	-	6,8
Toplam	3850,8		8140,8		11991,5	7,5	6,9	6,8	100,0	100,0	100,0

5. ÖDEMELER DENGESİ

306. VIII. Plan döneminde, ihracatın (FOB) yılda ortalama yüzde 11 oranında artarak 2005 yılında cari fiyatlarla yaklaşık 46,5 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Aynı dönemde ithalatın (CIF) yılda ortalama yüzde 10 oranında artarak 2005 yılında cari fiyatlarla yaklaşık 79 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Böylece, ihracatın ithalatı karşılama oranının Plan dönemi sonunda yüzde 63 olması beklenmektedir.

307. Türkiye’nin turizm potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmek amacıyla başlatılan çalışmalar sonucunda, Plan dönemi boyunca turizm gelirlerinde artış beklenmektedir. 2000 yılında 7,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmesi beklenen turizm gelirlerinin 2005 yılında 11,6 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir.
308. Makroekonomik Program çerçevesinde artması beklenen dış kaynak kullanımına paralel olarak, Plan döneminde dış borç faiz ödemelerinde artış beklenmektedir. 2000 yılında yaklaşık 6,9 milyar dolar olması beklenen dış borç faiz ödemelerinin, 2005 yılında 7,3 milyar dolara yükseleceği tahmin edilmektedir.
309. Bu gelişmelere bağlı olarak, 2000 yılında yüzde 5,6 olarak gerçekleşmesi beklenen toplam mal ve hizmet ticaret açığının GSMH içindeki payının 2005 yılında yüzde 5 seviyesine gerilemesi öngörülmektedir.
310. 2000 yılında yaklaşık 4,9 milyar dolar olarak gerçekleşmesi beklenen cari işlemler açığının 2005 yılında 7,7 milyar dolara yükseleceği ancak, cari işlemler açığının GSMH içindeki payının temel yıldaki değerini koruyarak 2005 yılında yüzde 2,5 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
311. Uygulanmakta olan Makroekonomik Programın ve ekonomide sağlanacak iyileşmenin etkisiyle, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının dönem boyunca artarak 2005 yılında 2,7 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Plan döneminde portföy ve diğer uzun-kısa vadeli sermaye hareketlerinin de artacağı ve 2005 yılında yaklaşık 8,8 milyar dolara yükseleceği tahmin edilmektedir.