Karşi-devriMCİLİĞİn tasfiyesi

EK 1: 1925 YILI BÜTÇESİ

Bağımsızlığını silahlı mücadele ile henüz kazanmış bir ülkede, bütçenin önemli bir bölümünün emniyet, asayiş, güvenlik kalemlerine ayrılması sürpriz değildir (Müdafai Milliye Vekaleti % 23,4; Bahriye Vekaleti % 2,9, Umum Jandarma % 6; Emniyeti Umumiye % 2 pay almıştır). Ne var ki, 1925 yılı bütçesinden takip edilebildiği gibi, imar işleri de devam etmekte; asayiş, güvenlik masraflarını Nafia Vekaleti bütçesi (% 10,7) izlemektedir. Maliye Vekaleti % 6,1’lik pay almakta; bunlardan başka, eğitim, sağlık, ziraat, ticaret alanında da etkinliklere devam edildiği görülmektedir.

Cumhuriyetin kuruluş yıllarında, bütçede “hakiki tevazün” değil, “tasarrufatı cebriye” uygulanmıştır (Maliye Vekili Hasan Bey, 15 Mayıs 1926, ZC C.25 s.125). Diğer bir deyişle, gelirlere göre giderler belirlenmeye çalışılmış, giderlerde de önemli bir tasarruf politikası uygulanmıştır. Ne var ki, 1925 senesinde bütçe yaklaşık 30 milyon liralık açık vermektedir.

Gelirlerde en önemli pay, dolaysız (% 26,05) ve dolaylı (% 23,30) vergilere aittir. İstihlak vergisi (% 10,69) ayrı bir kalemde gösterilmekle birlikte dolaylı vergiler arasındadır. İnhisar gelirleri (% 18,16) onları izlemektedir.

1925 Senesi Bütçesi A Cetveli (Masraflar)
Adı	Masraf (lira)	Yüzde
Türkiye Büyük Millet Meclisi	1.545.254	0,8%
Riyaseticümhur	208.791	0,1%
Divanı Muhasebat	449.595	0,2%
Başvekâlet	71.949	0,0%
Maliye Vekaleti	11.174.057	6,1%
Muhassasatı Zatiye	13.767.694	7,5%
Düyunu Umumiye	13.863.322	7,5%
Tapu Müdüriyeti Umumiyesi	955.123	0,5%
Rüsumat Müdüriyeti Umumiyesi	4.583.114	2,5%
Dahiliye Vekâleti	4.949.616	2,7%
Posta ve Telgraf Müdüriyeti Umumiyesi	5.815.823	3,2%
Emniyet Umumiye	3.802.296	2,1%
Umum Jandarma	11.077.440	6,0%
Hariciye Vekâleti	2.583.288	1,4%
Matbuat ve İstihbarat	616.688	0,3%
Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekâleti	4.860.205	2,6%
Diyanet İşleri Reisliği	1.687.401	0,9%
Adliye Vekâleti	6.013.722	3,3%
Maarif Vekâleti	7.742.508	4,2%
Nafia Vekâleti	19.667.285	10,7%
Ticaret Vekâleti	3.270.403	1,8%
Müdafaai Milliye Vekâleti	43.058.874	23,4%
Bahriye Vekâleti	5.310.380	2,9%
İskân Müdüriyeti Umumiyesi	6.030.245	3,3%
Ziraat Vekâleti	6.555.421	3,6%
İmalatı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi	4.272.273	2,3%
Yekûn__183.932.767'>Yekûn	183.932.767

1925 Senesi Bütçesi B Cetveli (Gelirler)
Adı	Masraf (lira)	Yüzde
Bilâvasıta alınan vergiler (Dolaysız Vergiler)	39.870.500	26,05%
Damga, Harçlar, Kaydiyeler, Cezayi Nekdiler	5.445.000	3,56%
Bilvasıta alınan vergiler (Dolaylı Vergiler)	35.655.000	23,30%
İnhisarlar	27.800.000	18,16%
Müessesat	1.720.000	1,12%
Emlâk ve Eşyayı Devlet Hasılatı	14.965.000	9,78%
Hasılatı Mütenevvia (Çeşitli gelirler)	8.060.000	5,27%
İstirdadat (Geri Alınanlar)	671.354	0,44%
İstihlâk Rüsumu (Tüketim Vergisi)	16.360.000	10,69%
Harp Karşılığı Varidat Fevkâladesi	2.500.000	1,63%
Yekûn	153.046.954