Kimya kafedrasi kimya fəNNİNDƏn laboratoriya iŞLƏRİ Bakı 2014 laboratoriya iŞİ №1. Sinkin ekvivalentinin təyini Ekvivalentlər qanunu
Yüklə 331,7 Kb.
|
| Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2
Soyuq halda nitrat və sulfat turşularının qatı məhlulları dəmiri passivləşdirir. Lakin həmin turşuların isti məhlulları dəmiri üçvalentli birləşmələrə qədər oksidləşdirir. 2Fe0 + 6H2S+6O4 → Fe2+3(SO4)3 + 3S+4O2 + 6H2O Fe0 + 6H N+5O3 → Fe+3(NO3)3 + 3N+4O2 + 3H2O 8Fe0 + 30H N+3O3 → 8Fe+3(NO3)3 + 3N+3H4NO3 + 9H2O Dəmir zərhəldə(çar arağında) yaxşı həll olunur. Fe0 + 3HCl + H N+5O3 → Fe+3Cl3 + N+2O + 2H2O Dəmir güclü oksidləşdiricilərin təsiri ilə qələvilərdə həll olaraq altıvalentli dəmir duzlarına – ferratlara çevrilir. 10Fe0 + 4NaOH + 6Na N+5O3 → 5Na2Fe+6O4 + 3N2 + 2H2O Dəmir kompleks əmələ gətirməyə daha meyillidir. İki və üçvalentli dəmir duzlarına sianidlərlə təsir etdikdə suda həll olmayan Fe(CN)2 və Fe(CN)3 duzları alınır ki, onlar sianidin artıq miqdarda həll olaraq kompleks birləşmələr əmələ gətirir. FeCl2 + 2KCN → Fe(CN)2 + 2KCl Fe(CN)2 + 4KCN → K4[Fe+2(CN)6 sarı qan duzu Sarı qan duzundan üçvalentli dəmir ionlarını təyin etmək üçün istifadə olunur ki, bu zaman Berlin abısı adlanan göy rəngli çöküntü alınır. 4FeCl3 + 3K4[Fe+2(CN)6 → Fe4+3 [Fe+2(CN)63 + 12KCl Üçvalentli dəmir ionunu kalium-tiosianidlə (K rodonitlə) də təyin edirlər. FeCl3 + 3KCNS → Fe(CNS)3 + 3KCl Qırmızı qan duzu isə ikivalentli dəmir ionlarını təyin etmək üçün istifadə olunur. Onun ikivalentli dəmir duzları ilə qarşılıqlı təsirindən trunbul abısı adlanan tünd göy rəngli çöküntü alınır. FeCl3 + 3KCN → Fe(CN)3 + 3KCl Fe(CN)3 + 3KCN → K3Fe+3(CN6) qırmızı qan duzu 3Fe+2SO4 + 2K3Fe+3(CN6) → Fe3+2 [Fe+3(CN)62 + 3K2SO4 Dəmirin oksigenli birləşmələri Dəminin aşağıdakı oksidləri məlumdur: FeO; Fe2O3; FeO3; Fe3O4(FeO∙ Fe2O3) əsasi oksid amfoter oksid turşu oksidi qarışıq oksid 1. Dəmir 2-oksid qara rəngli, suda həll olmayan əsasi oksid olub, nisbətən davamsızdır. Onu aşağıdakı reaksiyalar əsasında almaq olar. Fe2O3 + H2 → 2FeO + H2O FeCO3 → FeO + CO2 FeC2O4 → FeO + CO + CO2 Dəmir 2-oksid suda həll olmadığına görə uyğun hidroksidi suda həll olan duzlarına qələvi məhlulu ilə təsir etməklə alınır. FeSO4 + 2NaOH → Na2SO4 + Fe(OH)2 Dəmir 2-hiroksid bozumtul-yaşıl rəngli suda həll olmayan maddə olub, havada saxladıqda tədricən oksidləşərək qonur-qəhvəyi rəngli Fe(OH)3-ə çevrilir. 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3 2. Dəmir 3-oksid qəhvəyi maddə olub dəmir sülügəni adlanır. Onu aşağıdakı reaksiyalarla almaq olur. 4Fe + 3O2 → 2Fe2O3 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O 4Fe(NO3)3 → 2Fe2O3 + 12NO2 + 3O2 Dəmir 3-oksid amfoter xassəli olduğuna görə həm turşu, həm də əritdikdə qələvilər və qələvi metalların karbonatları ilə qarşılıqlı təsirdə olaraq ferritərə çevrilir. Fe2O3 + 2NaOH → 2NaFeO2 + H2O Fe2O3 + Na2CO3 → 2NaFeO2 + CO2 Dəmir 3-oksid suda həll olmadığına görə onun hidroksidini dolayı üsulla alırlar. FeCl3 + 3KOH → Fe(OH)3 + 3KCl O, qəhvəyi rəngli suda həll olmayan hidroksid olub, amfoter xassəlidir. Ona görə də, həm turşu, həm də qələvilərlə qarşılıqlı təsirdə olub, aşağıdakı müvafiq duzları əmələ gətirir. 2Fe(OH)3 + 3H2SO4 → Fe2(SO4)3 +6H2O Fe(OH)3 + KOH → KFeO2 + 2H2O H3FeO3 - H2O → HFeO2 ortoferrit metaferrit 3. Dəmir 6-oksid (FeO3) turşu xassəli olub dəmir qatı HNO3-lə passivləşdiyi zaman qoruyucu örtük əmələ gətirir. FeO3 və ona uyğun gələn ferrat turşusu – sərbəst halda alınmamışdır. Lakin ferrat turşusunun duzları olan ferratlar davamlı birləşmələrdir. 4. Fe3O4 qarışıq oksid olub qara rəngli birləşmədir. O, təbiətdə maqnetit mineralı şəklində tapılır ki, o həm maqnit, həm də yarım keçirici xassəyə malikdir. Onun düsturu belədir: Ona metaferrit turşusunun dəmir duzu kimi də baxılır: Fe3O4 Fe(FeO2)2 Təcrübi hissə Təcrübə 1. Dəmirin turşularla qarşılıqlı təsiri a. Üç sınaq şüşəsi götürüb, hər birinə 1:1 nisbətində durulaşdırılmış , sulfat və nitrat turşusu töküb, hərəsinə bir qədər dəmir yonqarı əlavə edin. Nə müşahidə olunur? Reaksiyanın tənliyini yazın. b. Dəmir yonqarına adi temperaturda və ehtiyatla qızdırdıqda qatı sulfat turşusu ilə təsir edin. Nə müşahidə olunur? Reaksiyanın tənliyini yazın. Təcrübə 2. İki və üçalentli dəmir-hidroksidinin alınması və xassələri Dəmir 2-sulfat və dəmir 3-xlorid məhluluna az miqdarda qələvi məhlulu ilə təsir edin. Alınan çöküntülərin rəngini qeyd edin. Dəmir 2-hidroksid havada qaldıqda onun rənginin dəyişməsinə diqqət yetirin. Hər iki çöküntünün duru xlorid turşusu (1:1) və qızdırıla bilən qatı qələvi məhlulunun artıq miqdarı ilə qarşılıqlı təsirini yoxlayın. Dəmir 3-hidroksid hansı xassəyə malikdir? Müvafiq reaksiyaların tənliklərini yazın. Təcrübə 3. Üçvalentli dəmir ionunun təyini a. Dəmir 3-xlorid üzərinə bir qədər sarı qan duzu məhlulu əlavə edin. Bu zaman Fe4Fe(CN6)3 tərkibli, göy rəngli çöküntü əmələ gəlir. Reaksiyanın tənliyini yazın. b. Dəmir 3-xlorid məhlulu üzərinə bir qədər ammonium rodanid və ya kalium rodanid məhlulu əlavə edin. Məhlul qırmızı rəngə boyanır. Reaksiyanın tən liyini yazın. Təcrübə 4. İkivalentli dəmir ionunun təyini Təzə hazırlanmış dəmir 2-sulfat məhluluna bir qədər qırmızı qan duzu məhlulu əlavə edin. Göy rəngli çöküntünün (Fe3Fe(CN6)2) əmələ gəlməsinə diqqət yetirin. Reaksiyanın tənliyini yazın. Yüklə 331,7 Kb. Dostları ilə paylaş:
|