Kimya kafedrasi kimya fəNNİNDƏn laboratoriya iŞLƏRİ Bakı 2014 laboratoriya iŞİ №1. Sinkin ekvivalentinin təyini Ekvivalentlər qanunu

υ_{heterog. =} ∆n / S ∙ ∆t
burada: n – reaksiya zamanı alınan maddə mollarının sayı;
V – sistemin həcmi;
t – zaman;
S – fazaların təmas səthinin sahəsi;
∆ - dəyişmə fərqidir (∆n = n₂ – n₁, ∆t = t₂ – t₁)

Reaksiyanın sürəyinə təsir edən amillər sırasına qatılıq, temperatur, katalizator, qaz halında maddələr üçün isə təzyiq, maddənin təbiəti daxildir.

Qatılığın reaksiya sürətinə təsiri. Kütlələrin təsiri qanunu

1867-ci ildə təcrübi nəticələrə əsasən norveç alimləri K.Quld­berq və N.Vaage kütlələrin təsiri qanununu müəyyən etmişlər: Sabit temperaturda reaksiyanın sürəti onda iştirak edən mad­də­lərin qatılıqları hasili ilə düz mütənasibdir.

Ümumi şəkildə verilmiş mA + nB = pAB tənliyi üçün kütlələrin təsiri qanununun riyazi ifadəsi aşağıdakı kimi göstərilir:
υ = k [A]^m [B]ⁿ

burada: υ – reaksiyanın sürəti;

[A] və [B] – A və B maddələrinin molyar qatılığı;
m və n – stexiometrik əmsallar (qüvvətə yüksəldilir).
k – isə reaksiyanın sürət sabitidir;
[A] = [B] = 1mol / l olarsa, υ = k olar.
Temperaturun reaksiya sürətinə təsiri

Reaksiya sürətinə temperaturun təsirini Vant-Hoff empi­rik qaydada müəyyən etmişdir: Temperaturu hər10⁰C art­dıq­da kimyəvi reaksiyanın sürəti 2 ÷ 4 dəfə artır.

burada və - uyğun olaraq t₁ və t₂ temperaturlarda reak­si­ya sürəti;  - reaksiya sürətinin temperatur əmsalıdır. Əgər veril­miş hər hansı reaksiyanın temperaturu 20⁰C-dən 50⁰C-dək artmış­sa və =3 olduqda, reaksiyanın sürətinin neçə dəfə artdığını he­sab­layaq.

Deməli, verilmiş reaksiyanın sürəti 27 dəfə artır. Əgər =2 mol/lsan olarsa, onda =227=54 mol/lsan olar.
Vant –Hoff qaydası bütün reaksiyalar üçün dəqiq olmayıb, təxmini xarakter daşıyır. Odur ki, kimyəvi reaksiya sürətinin temperaturdan asılılığı Arrenius tənliyi ilə daha dəqiq ifadə olunur: