Kimya kafedrasi kimya fəNNİNDƏn laboratoriya iŞLƏRİ Bakı 2014 laboratoriya iŞİ №1. Sinkin ekvivalentinin təyini Ekvivalentlər qanunu

M = 2∙ D_H2 ; M = 29∙ D_hava


2. Qazın qram-molekul həcminə görə də onun molekul küt­ləsini təyin etmək mümkündür. Məlumdur ki, normal şə­raitdə hər hansı bir qazın qram-molekulunun həcmi 22,4 l-ə bərabərdir. O da məlumdur ki, qazın sıxlığı bəllidirsə, onun qram-molekulunun həcmini düsturuna əsasən təyin etmək olar. Onda M=Vd, yaxud M=22,4d.
Qeyd etmək lazımdır ki, nisbi sıxlığa görə molekul kütlə­lə­ri­ni təyin etdikdə qazın həcmi və kütləsi normal şəraitdə ol­ma­lıdır. Odur ki, qazın nisbi sıxlığını hesablamazdan əvvəl təcrü­bə­də onun tapılan həcmini normal şəraitə gətirmək lazımdır. Bu məq­sədlə Boyl-Mariot və Gey-Lussakın qaz qanunlarını ifadə edən birləşmiş tənlikdən istifadə olunur
yaxud ,
burada V₀ – qazın normal şəraitə gətirilmiş həcmi, P və V – təc­rübə şəraitində qazın təzyiqi və həcmi, P₀ – 760 mm civə sütunun təzyiqi; T – mütləq temperaturdur.
Temperatur və təzyiq normal şəraitdəkindən fərqləndikdə molekul kütləsinin Klapeyron-Mendeleyev tənliyindən istifadə etməklə hesablamaq lazımdır.
3. Qaz halı tənliyinə əsasən . Göstərilən tənliyi qazın bir qram-molekuluna tətbiq etsək, o zaman kə­miyyəti bütün qazlar üçün eyni olar, çünki bir qram-moleku­lun normal şəraitdə tutduğu həcm bütün qazlar üçün eyni olub, 22,4 l-ə bərabərdir. Belə şəraitdə kəmiyyəti uni­versal qaz sabiti adlanır və R ilə işarə olunur. R-in qiymətini yerinə yazsaq alarıq: PV = RT. Bu tənlik qaz halı tənliyi ad­la­nır. Qazın n qram molların sayı nəzərə alınarsa, PV=nRT olar.
n – qiymətini düsturda yerinə yazsaq, .
Buradan .
Bu tənlik qazın həcmi ilə onun kütləsi, molekul kütləsi təzyiqi və temperaturu arasındakı asıllığın riyazi ifadəsidir.
Burada M – qazın molekul kütləsi; m – qazın qramlarla kütləsi, P və V – uyğun olaraq qazın təzyiqi və həcmi; R – universal qaz sabiti; T – mütləq temperaturdur.
Qaz sabiti R – bir mol qazı sabit təzyiqdə 1⁰C qızdırdıqda onun genişlənməsi üçün görülən işi ifadə edir. Qaz sabitinin ədə­di qiyməti təzyiq və həcmin ifadə olunduğu vahidlərdən asılıdır.


atm.l/moldər.
atm.ml/moldər.


Misal. 84⁰C temperatur və 720 mm təzyiqdə 400 ml aseton buxarının çəkisi 0,744 qramdır. Asetonun molekul kütləsini təyin edin.
Həlli: Mendeleyev-Klapeyron tənliyinə əsasən molekul küt­lə­si aşağıdakı kimi təyin olunur: