Kimyo sanoatida suv va energiya manba’lari Tabiiy suvlarning manbalari va tavsiflari

Sanoat suvlarini tayyorlash quyidagi operatsiyalar: koagulyatsiya tindirish va 
filtrlash, yumshatish, tuzsizlash distilash va deaeratsiyalash orqali amalga oshiriladi. 
Koagulyatsiya, tindirish va filtrlash jarayonlari, ichimlik suvini tayyorlashdagidek 
bajariladi. Yumshatish bu suv tarkibidagi qasmoq cho’kindi hosil qiluvchi 
kationlarni Ca
2+
 va Mg
2+
qisman
yoki to`liq yo`qotish orqali amalga oshiriladi. 
Suvni yumshatish uch xil: I. fizikaviy; 2. kimyoviy; 3.fizik kimyoviy usullar bilan 
amalga oshiriladi. 
Fizik usul, bu suvni qaynatish, distillash va muzlatishga asoslangan. Suv 
qaynatilganda muvaqqat qattiqlik yo`qolishi yuqorida bayon qilingan edi. Distillash 

---

va muzlatish orqali ham suv tuzsizlanadi. Distillash bu suvni qaynatib, bug`ini 
kondensatsiyalab ajratib olishga asoslangan. 
Suvni yumshatishning kimyoviy usuli, kimyoviy reagentlar ta’sirida va ionlarni 
bog`lab ajratishga asoslangan. Kimyoviy yumshatishning bir necha ohakli, sodali, 
natronli, fosfatli usullari bor. 
Ohakli usulda, suvga so`ndirilgan ohak ta’sir etiladi. Bunda muvaqqat qattiqlik 
yo`qoladi, temir ioni va CO
2
ni bog`lab ajratib olinadi. 
Ca(HCO
3
)
2
+ Ca (OH)
2
=2CaCO
3
↓+2H
2
O; 
Mg(HCO
3
)
2
+Ca(OH)
2
=CaCO
3
↓+Mg(OH)
2
↓++H
2
O+CO
2
FeSO
4
+Ca(OH)
2
=Fe(OH)
2
↓+CaSO
4
↓ 
4Fe(OH)
2
+O
2
+2H
2
O=4Fe(OH)
3
↓ 
CO
2
+ Ca (OH)
2
=CaCO
3
↓+H
2
O 
Sodali usulda suvga kaltsinatsiyalangan soda qo`shib doimiy qattiqlik yo`qotiladi. 
MgSO
4
+NaCO
3
=MgCO
3
↓+Na
2
SO
4 
MgCl
2
+Na
2
CO
3
=MgCO
3
↓+2NaCl 
CaSO
4
+Na
2
CO
3
=CaCO
3
↓+Na
2
SO
4
CaCl
2
+Na
2
CO
3
=CaCO
3
↓+2NaCl
Natron usulda, ba’zan qo`llanilib unda suvga uyuvchi natriy ta’sir ettirilib muvaqqat 
qattiqlik yo`qotiladi. 
Mg(HCO
3
)
2
+4NaOH=Mg(OH)
2
↓+2Na
2
CO
3
+2H
2
O 
Ca(HCO
3
)
2
+2NaOH=CaCO
3
↓+Na
2
CO
3
+H
2
O 
Reaktsiya natijasida hosil bo`lgan suvning doimiy qattiqligi yo`qotishda ishtirok 
etadi. (sodali usulga qarang). 
Fosfatli usulda natriy fosfat bilan ham muvaqqat, ham doimiy qattiqlik yo`qotiladi. 
3Ca(HCO
3
)
2
+2Na
3
PO
4
=Ca
3
(PO
4
)
2
↓+6NaHCO
3 
3MgCl
2
+ Na
3
PO
4
= Mg
3
(PO
4
)
2
↓+6NaCl 
3CaSO
4
+ 2Na
3
PO
4
= Ca
3
(PO
4
)
2
↓+ 3Na
2
SO
4
Kalsiy va magniy fosfatlarning eruvchanligi juda kamligi sababli bu usulda qattiqlik 
to`la 0.03 g. - ekv/l gacha yo`qotiladi. Ammo yuqoridagi boshqa usullardan ko`ra 
qimmatga tushadi. Ohakli sodali usullarda suv dag`al yumshaydi. 0.3 g. - ekv/l 
gacha. 
Amaliyotda suvnnig qattiqligi avval arzon reagentlar yordamida, masalan, Ca(OH)
2
bilan, so`ngra qattiqlikni to`liqroq yo`qotish uchun Na
3 
PO
4
dan foydalaniladi. 
Keyingi yillarda o`zining oddiyligi, yuqori samaradorligi va iqtisodiy arzonligi 
sababli