KirkçEŞme tesisleri

KISIKLI CAMÜ

7

KIŞLALAR

Günümüzde Kısıklı'dan bir görünüm. Banu Kutun/ Obscura, 1994

ise günümüze ulaşmamıştır. Kısıklı-Çam-lıca Caddesi üzerinde II. Mahmud ve Tava-şi Abdullah Efendi vakfının camii, Büyük-çamlıca Sokağı'nda Tahir Baba Dergâhı ve Hasanbey Sıbyan Mektebi, Kısıklı'mn, Osmanlı döneminde var olmuş diğer dini yapılarıdır.

Kısıklı'mn bol sulu çeşmelerinden çoğu bugün bakımsız haldedir. Bunlar arasında en ünlüsü Kısıklı Camii'nin hemen altındaki Kısıklı Çeşmesi'dir. III. Murad'ın bos-tancıbaşısı Abdullah Ağa vakfına ait klasik tarzda, mermerden yapılmış olan çeşme 1914'te onarım görmüştür. Havuzbaşı setinde bulunan çeşme ise IV. Mehmed tarafından 1660'ta yaptırılmıştır. Kitabesine göre II. Mahmud tarafından 1835'te yenilenmişti. Havuzun yıkılması ve setteki ağaçların kurumasıyla eski güzel görünümü ortadan kalkmıştır. Ayrıca Büyükçamlıca Su-yu'nun başında bulunan Benlizade Ahmed Raşid Efendi Çeşmesi ile IV. Mehmed Çeşmesi (yapımı 1660), Köse Kâhya Çeşmesi, Zeynel Efendi Çeşmesi, Süleyman Ağa Çeşmesi ve Rafi Efendi Çeşmesi vardır. Yusuf İzzeddin Efendi Köşkü'nün önündeki gazinonun bahçesi içindeki Meryem Kadın Çeşmesi ise III. Selim'in çuhadar ağası Süleyman Ağa tarafından annesi için 1793'te yaptırılmıştı. Çeşme 1975'te Büyükçamlıca Suyu'nun aktığı yere nakledildi. Kısıklı (eski Tophanelioğlu) Caddesi üzerinde bulunan Tophanelioğlu Çeşmesi, Boğaziçi Köprüsü çevre yolları yapılırken Millet Bahçesi'nin içine taşındı. Tophanelizade-ler Çeşmesi ise Sarıkaya'da,.Mihrişah Valide Sultan Sarayı'nın yakınındaydı. Hadîkd ya göre lezzetli bir suyu olup yakınında bir kahvehane vardı. Küçükçamlıca'dan Altunizade'ye inen yoldaki Yağlıkçı Ayazması da Kısıklı yöresinin su kaynakların-dandır.

Osmanlı döneminde varlıklı ailelerin ve saray mensuplarının sayfiye yeri olan Kısıklı, L Dünya Savaşı'ndan sonra ihmal edil-

di fakat Cumhuriyet'in ilk yıllarında yeniden ilgi görmeye başladı. 1927'de, Süreyya İlmen'in(->) öncülüğünde Üsküdar-Kı-sıklı-Alemdağ arasında tramvay hattı açılmasına karar verilerek 7 Haziran 1928'den itibaren tek hatlı seferlere başlandı. Üskü-dar-Kadıköy ve Havalisi Halk Tramvayları TAŞ ve İETT tarafından 35 yıl aralıksız sürdürülen tramvay seferleri 3 Ekim 1966' da kaldırıldı, raylar ise 13 Kasım 1966'da sökülmeye başlandı. 1940'larda, o dönemde Ankara yolunun da başlangıcım oluşturan ve Kısıklı'dan geçen yolun Sarıgazi' ye kadar olan bölümü asfaltlandı. 1950'le-rin başında Kısıklı yolu taş kaplandı. Bu dönemde biri Kısıklı Meydam'ndan Çengelköy'e uzanan, diğeri ise Altunizade üzerinden Beylerbeyi'ne ulaşacak iki yol yapılması planlandıysa da buna benzer oluşumlar ancak 1973'te I. Çevre Yolu'nun tamamlanmasıyla gerçekleşti. 1966'da tramvay hatları sokulurken, 1970-1973'te çevre yolu için yapılan istimlakler sırasında pek çok yapı tahrip edilmiş, Kısıklı ve çevresinin Kadıköy ve Üsküdar'la olan doğal, tarihsel ilişkisi de büyük ölçüde koparılmıştı. Öte yandan, sağlanan ulaşım kolaylığı sayesinde, etkisi 1980'lerin sonlarından itibaren hissedilen ofis ağırlıklı yeni bir yapılanma ivme kazanır. Günümüzde, eski koruların bir bölümü tümüyle terk edilmiş, bir kısmına da modern villalar inşa edilmiştir. 1960 sonrasında Ümraniye yönünde hızlanan gecekondulaşma ve köşk arazilerinin parsellenerek satışı, Kısıklı Meydanı ve yakın çevresi dışında, tarihi mimari dokunun yok olmasına, çeşme ve kaynaklarının da körelmesine neden oldu. Özellikle yoğunluğu artmış bir yapılanma, Ferah Mahallesi yönünde Büyükçamlıca'nın Sefa Tepesi'ne dek ilerlemiş bulunmaktadır. Buna karşılık, I. ve II. çevre yollarını birleştirecek bir bağlantı yolunun Kısıklı ve Tan-tavi tünelleri aracılığıyla Kısıklı Meyda-m'nın altından geçirilmesi düşünülmekte-

dir. Kısıklı Tüneli batı girişi, Nur Baba Soka-ğı'na yakın olup, Kısıklı Camii'nin altından geçmektedir.

Günümüzde Kısıklı çevresi, bir yandan Ümraniye yönünde imar ıslah planlarıyla yoğunlaşan yapılanması, diğer yandan da tarihi köşklerden arta kalan yapılanmasıyla ikili karakter gösterir.

Semt yoğun yapılaşmaya izin verilmemesi sonucu eski yeşil dokusunu yer yer korumaktadır. Özellikle Bulgurlu ve Ümraniye gibi kalabalık nüfuslu mahallelere ve Küçük ve Büyük Çamlıca gibi turistik mekânlara giden yollar üzerinde olduğundan trafiği hayli yoğundur. 1990 verilerine göre 7.340 kişinin yaşadığı Kısıklı'mn nüfus artış hızı istanbul ortalamasına yakındır. Kısıklı Mahallesi'nde, 1952'de kurulan Çamlıcaspor Kulübü, Büyükçamhca'nın SefaTepesi'nde Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi(->), Karayolları 18. Bölge Mü-dürlüğü'nün şantiye binaları ve bir ilkokul bulunmaktadır. M MFAT AKBUmT