KirkçEŞme tesisleri

MISIR APARTMANI

449

MISIR ÇARŞISI

YENİ CAMİ VAKFİYESİ'NDE MISIR ÇARŞISI

Doğruluk ve dine bağlılıklanyla tanınmış, koruyuculukta benzerine az rastlanan, gerekli hizmete muktedir iki kişi çarşı kapıcıları ola. Münavebe ile çarşı kapılarını akşam kapayıp sabah namazında aça. Ciddi ve doğru sözlü ola. Bir kişi ve bir kimsenin, az ya da çok, değerli ya da değersiz bir nesnesinin asla yitirilmemesi yolunda ellerinden gelen en son gayreti göstereler. Gündelik ücretleri sekizer akçe ola... Altı nefer dürüst ve ayağına çabuk kişilerden ikisi çarşının süpürücüsü olup bunlar her gün çarşının içini silip süpüre. Dört neferi ise helalar süpürücüsü olup bunlar münavebe ile her gün temizlik işlerine devam ederek temizlik işleriyle meşgul ola. Asla tembellik, önemsememe, kolaya kaçma kusuru işlemeyeler. Gündelik ücretleri sekizer akçe ola. Doğru ve sağlam bir kişi süprüntücü olup, camide ve çarşıda toplanan süprüntüyü kaldırıp çöp süprüntü dökme yerine döke. Görev gündeliği on akçe ola.

A. S. Ülgen, "Yenicami", VD, II (1942), 396-397'den sadeleştirilmiştir.

Yeni Cami Küüiyesi'nin bir parçası olan Mısır Çarşısı'nın kuşbakışı görünümü. Ali Hikmet Varlık, 1994

fırınlarda ekmekçi çırağı olarak çalışmış, gene bu yıllarda, öğrendiği yabancı dillerin de sağladığı kolaylıkla, bir okuma tutkunu olarak, dünya edebiyatını yakından tanımıştır. 1906'da köyüne dönüp, geleneksel aile ocağını tüttürmeyi yeğleyen Mıntzuri, yazları tarlada, bağda çalışmış, kışları ise köy öğretmenliği yapmıştı. I. Dünya Savaşı başladığında (1914) tesadüfen İstanbul'da bulunan yazar, bir daha köyüne dönemeyip, ölümüne değin burada yaşamış, geçimini sağlamak için, e-kmekçilik, yenicilik, kömürcülük, muhasiplik vb işler yapmış, bu arada sürekli de yazmıştır.

Rejyonalist bir edebiyatçı olan Mıntzuri, gerçekte istanbul'u ve İstanbulluluğu hiçbir zaman benimseyememiş, köylü kimliğini hep korumuştur. Ancak İstanbul'a ilk geldiği yıllardan itibaren, İstanbul'da yaşadığı çevreyi, İstanbul'un asıl yükünü çeken insanları gözlemiş, onları ön plana çıkarıp geniş ayrıntılar vererek dönemine tanıklık etmiştir. Bir köylü sadeliği içinde.konuşma dilini kullanan yazar, hiçbir sanat kaygısı taşımaksızın, dili çok iyi bilmesine rağmen, dil kurallarına uymaz. Çok özgün bir üslupla yazdığı öykülerinde yer yer çok kısa, tek kelimelik cümleler, yer yer de yan cümleciklerle zenginleştirilmiş çok uzun cümleler kurar. Eserlerinde zaman-mekân sınırı tanımayıp, İstanbul'u anlatırken birden doğduğu köye ge-çiverir, tekrir sanatını sıkça kullanır.

Mıntzuri'nin ilk eseri Yergrort Amus-nutyun (İkinci Evlilik, 1931) kısa bir romandır. Öyküleri Gabuyt Luys (Mavi Işık, 1958), Armudan (1966), Gırung Usdi Gu-kas (Turna Nereden Gelirsin?, 1974) adlı kitaplarda toplanmıştır. Değer Ur Yes Yeğer Yem (Benim Yaşadığım Yerler, 1984) ölümünden sonra yayımlanmış olup İstanbul yaşamını, İstanbul'la ilgili anılarını içermektedir. İstanbul Anılan (1993) adı altında Türkçe olarak da basılmıştır.

İstanbul Anılaririda görüntülemeye çalıştıkları, 1890'larda ekmekçilik yaptıkları Beşiktaş semtiyle, Ortaköy, Rumelihisarı, Üsküdar'daki eski istanbul halkıdır: Türk, Ermeni, Arnavut, Yahudi, Rum, Hırvat, Çerkez, Habeş, Acem... giyimleri, konuşmaları, yaşamlarıyla. Bir kısmı yöresel giysileri içinde gurbetçiler, işsizler, Sinan Paşa Ca-mii'nin avlusundaki garip adamlarla fakir fukara, diğer bir kısmı ise Yıldız, Çırağan, Ortaköy saraylarının ağaları, paşalarıdır. Sultanın Sinan Paşa Camii'ne gelişindeki olağanüstü anlar, saray erkânı, Arnavut, Arap devriyeler, Muzıka-i Hümayun eşliğindeki cuma selamlığı, Beşiktaş'ın cuma günkü kalabalığı, dilenciler, şerbet, kokulu yağ, tespih, ağızlık vb satanlar, atlı tramvaylar. Beşiktaş'ın mahalleleriyle Teşvikiye, Maçka, Akaretler, Nişantaşı'ndaki evlerde yaşam, haremler, sokakları parselleyen köpekler, Ortaköy semti, sokakları, mahalleleri, Yahudilerin cumartesi ayinleri, saray paşalarının, nazırların köşkleri, yalıları, Yıldız ve Çırağan saraylarının mutfaklarından saraylılara tablakârlar tarafından taşınan nadide yemekler anlatılmaktadır. Galata'daki Getronagan Oku-